Mury miejskie w Poznaniu
|
||
![]() |
||
![]() Poznań otoczony murami, stan około 1617 roku |
||
Państwo | ![]() |
|
Miejscowość | Poznań | |
Ukończenie budowy | XIII-XVw. |

Mury miejskie Poznania - zespół budowli obronnych wzniesionych w celu ochrony średniowiecznego miasta lokacyjnego przed ingerencją zewnętrzną.
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obwarowania drewniano ziemne zaczęły być budowane wokół miasta, w wkrótce po lokacji w 1253 roku. Pierwsza wzmianka o istnieniu murów obronnych pochodzi z 1297 roku, w której Władysław Łokietek zwolnił kościół poznański z obowiązków ciążących na mieszczanach poza trzymaniem straży na murach. Przypuszczać można, że mury zostały wzniesione około 1280 roku[1]. Do końca XIII wieku istniał już pełen obwód muru długości 2300 kroków (ok. 1725 m), wysokości ok. 7 m (baszty muru wewnętrznego miały 11 m), posiadający 32 wykusze. Zbudowany został z cegły na podstawie kamiennej.
Po 1431 roku na większości obwodu fortyfikacje wzmocniono drugim murem - zewnętrznym, wyposażonym w półkoliste baszty zwane armatnimi, przystosowane do broni palnej. W XVII w. średniowieczne mury straciły swoje znaczenie w związku z rozwojem artylerii. W czasie potopu Szwedzi wznieśli ziemne fortyfikacje bastionowe, a coraz bardziej zaniedbane mury zaczęto obudowywać budynkami mieszkalnymi. W wyniku budowy kościoła jezuickiego, który stanął częściowo w dawnej fosie, rozebrano fragment południowego odcinka murów. W latach 1701-1712 wzniesiono nowy mur bardziej na południe z charakterystycznymi kluczowymi otworami strzelniczymi. Po zajęciu miasta przez Prusaków w 1793 r. nakazano rozbiórkę murów. Obiekty, które przetrwały, rozebrano na początku XX w. lub w czasie okupacji hitlerowskiej. Do dnia dzisiejszego zachowała się tylko Baszta Katarzynek. W czasie odgruzowywania Poznania po II wojnie światowej natrafiono w podwórzu kamienicy przy ul. 23 Lutego na pozostałości baszty armatniej, które zakonserwowano i wyeksponowano. W 2001 r. rozpoczęto badania archeologiczne które odsłoniły wewnętrzny i zewnętrzny mur miejski na odcinku między basztą armatnią a pozostałościami Bramy Wronieckiej. Po trwających ponad 5 lat pracach w 2008 roku otwarto tam ścieżkę turystyczną. Pozostały też fragmenty muru zewnętrznego wraz z Furtą Zamkową u stóp Zamku Królewskiego.
Bramy[edytuj | edytuj kod]
W murze istniały 4 bramy:
- Wroniecka
- Wrocławska
- Wielka
- Wodna
- Glinna (wymieniana w średniowiecznych lustracjach, od XVI w. przestaje się pojawiać; prowadziła na przedmieście Glinki, dokładna lokalizacja nieznana, znajdowała się prawdopodobnie u wylotu ulicy Podgórnej (obecnie Paderewskiego), czasami była też utożsamiana z furtą Zamkową)
oraz 3 mniejsze furty:
- Zamkowa
- Dominikańska
- Ciemna Bramka
Na terenie obecnego szpitala im. Strusia znajdowała się - jedyna tak wysoka - 30 metrowa baszta zwana Wieżą Zegarną lub Czerwoną Wieżą.
Wykusze[edytuj | edytuj kod]
Począwszy od Bramy Wodnej dookoła miasta zgodnie z ruchem wskazówek zegara.
- Wykusz Altarystów Marii Magdaleny, zwany Peterkowskim
- Wykusz Drugi Altarystów Marii Magdaleny - Psałteria
- Wykusz Michała
- Wykusz Tomasza Kołaczka
- Wykusz Piwowarów
- Wykusz Kaznodziejski - Ciemna Bramka
- Wykusz Stanisława Wierzby - nowa szkoła parafialna
- Wykusz Stefana Potulickiego
- Wykusz Koło Szkoły
- Wykusz Iluminatorów
- Wykusz Kuśnierzy
- Wykusz Budników
- Wykusz Rzeźników z Nowych Jatek
- Wykusz Piwowarów (drugi)
- Wykusz Bednarzy
- Wykusz Rzeźników ze Starych Jatek
- Wykusz Kuśnierzy (wymieniany dopiero od 1588 r.)
- Wykusz Szymona Woźnego
- Wykusz Stanisława Sługi Miejskiego
- Wykusz miejski
- Wykusz miejski
- Wykusz miejski
- Wykusz Kaspra Bednarza
- Wykusz Podstarościego Michela Hana
- Wykusz Januszewej
- Wykusz Mrzygłodowski
- Wykusz Sukienników
- Wykusz Janowej Pawłowej
- Wykusz Piotra Piekarza
- Wykusz Szewca Kozła
- Wykusz Szewców
- Wykusz Czalnego
- Wykusz Krawców
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W sierpniu 2013 w chodnikach na terenie Starego Miasta wmurowano 17 tablic pamiątkowych upamiętniających przebieg murów i informujących o poszczególnych ich elementach. Tablice zamontowano na ul. Wodnej, Woźnej, Wielkiej, Dominikańskiej, Szewskiej, Wronieckiej, Janiny Lewandowskiej[a], Paderewskiego, Szkolnej, Wrocławskiej i na Skwerze Wilhelmiego. Wykonała je odlewnia Stanisława Maryańskiego, a inicjatorem był Zarząd Dróg Miejskich[3]. Mury wchodzą w skład zabytków i atrakcji trasy turystycznej Traktu Królewsko-Cesarskiego[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jarosław Widawski "Miejskie Mury Obronne w Państwie Polskim", wyd. MON, 1973
- ↑ Wojewoda Wielkopolski: Zarządzenie zastępcze nr KN-I.4102.35.2017.16 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie nadania ulicy 23 lutego położonej w mieście Poznań nazwy por. Janiny Lewandowskiej (pol.). 2017-12-13. [dostęp 2018-01-15].
- ↑ Maciej Roik, Były mury miejskie, a dzisiaj są tablice, w: Głos Wielkopolski, 24-25.8.2013, s.5
- ↑ Trakt Królewsko-Cesarski
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Kronika Miasta Poznania Nr 1/96 Mury miejskie, Poznań 1996 r., ISSN 0137-3552
- Witold Gostyński, Zbigniew Pilarczyk: Poznań. Fortyfikacje miejskie, Poznań 2004, Wydawnictwo Miejskie, ISBN 83-89525-91-7