Mury miejskie w Poznaniu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Mury miejskie w Poznaniu
Obiekt zabytkowy nr rej. A-250 z 13 lipca 1984
Ilustracja
Poznań otoczony murami, stan około 1617 roku
Państwo  Polska
Miejscowość Poznań
Ukończenie budowy XIII-XVw.
brak współrzędnych
Commons Multimedia w Wikimedia Commons
Zaznaczony przebieg murów miejskich na tle współczesnej zabudowy
Baszta "Strażacka" i Baszta Katarzynek. Zrekonstruowane obwarowania na dziedzińcu straży pożarnej
Baszta Armatnia
Zachodni fragment murów przy ul. Ludgardy
Furta zamkowa muru zewnętrznego (1925)
Południowy fragment murów (pocz. XVIII w.), w pobliżu dawnej Bramy Wrocławskiej, za murami widoczna fara

Mury miejskie Poznania - zespół budowli obronnych wzniesionych w celu ochrony średniowiecznego miasta lokacyjnego przed ingerencją zewnętrzną.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Obwarowania drewniano ziemne zaczęły być budowane wokół miasta, w wkrótce po lokacji w 1253 roku. Pierwsza wzmianka o istnieniu murów obronnych pochodzi z 1297 roku, w której Władysław Łokietek zwolnił kościół poznański z obowiązków ciążących na mieszczanach poza trzymaniem straży na murach. Przypuszczać można, że mury zostały wzniesione około 1280 roku[1]. Do końca XIII wieku istniał już pełen obwód muru długości 2300 kroków (ok. 1725 m), wysokości ok. 7 m (baszty muru wewnętrznego miały 11 m), posiadający 32 wykusze. Zbudowany został z cegły na podstawie kamiennej.

Po 1431 roku na większości obwodu fortyfikacje wzmocniono drugim murem - zewnętrznym, wyposażonym w półkoliste baszty zwane armatnimi, przystosowane do broni palnej. W XVII w. średniowieczne mury straciły swoje znaczenie w związku z rozwojem artylerii. W czasie potopu Szwedzi wznieśli ziemne fortyfikacje bastionowe, a coraz bardziej zaniedbane mury zaczęto obudowywać budynkami mieszkalnymi. W wyniku budowy kościoła jezuickiego, który stanął częściowo w dawnej fosie, rozebrano fragment południowego odcinka murów. W latach 1701-1712 wzniesiono nowy mur bardziej na południe z charakterystycznymi kluczowymi otworami strzelniczymi. Po zajęciu miasta przez Prusaków w 1793 r. nakazano rozbiórkę murów. Obiekty, które przetrwały, rozebrano na początku XX w. lub w czasie okupacji hitlerowskiej. Do dnia dzisiejszego zachowała się tylko Baszta Katarzynek. W czasie odgruzowywania Poznania po II wojnie światowej natrafiono w podwórzu kamienicy przy ul. 23 Lutego na pozostałości baszty armatniej, które zakonserwowano i wyeksponowano. W 2001 r. rozpoczęto badania archeologiczne które odsłoniły wewnętrzny i zewnętrzny mur miejski na odcinku między basztą armatnią a pozostałościami Bramy Wronieckiej. Po trwających ponad 5 lat pracach w 2008 roku otwarto tam ścieżkę turystyczną. Pozostały też fragmenty muru zewnętrznego wraz z Furtą Zamkową u stóp Zamku Królewskiego.

Bramy[edytuj | edytuj kod]

W murze istniały 4 bramy:

  • Wroniecka
  • Wrocławska
  • Wielka
  • Wodna
    • Glinna (wymieniana w średniowiecznych lustracjach, od XVI w. przestaje się pojawiać; prowadziła na przedmieście Glinki, dokładna lokalizacja nieznana, znajdowała się prawdopodobnie u wylotu ulicy Podgórnej (obecnie Paderewskiego), czasami była też utożsamiana z furtą Zamkową)

oraz 3 mniejsze furty:

  • Zamkowa
  • Dominikańska
  • Ciemna Bramka

Na terenie obecnego szpitala im. Strusia znajdowała się - jedyna tak wysoka - 30 metrowa baszta zwana Wieżą Zegarną lub Czerwoną Wieżą.

Wykusze[edytuj | edytuj kod]

Począwszy od Bramy Wodnej dookoła miasta zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

  • Wykusz Altarystów Marii Magdaleny, zwany Peterkowskim
  • Wykusz Drugi Altarystów Marii Magdaleny - Psałteria
  • Wykusz Michała
  • Wykusz Tomasza Kołaczka
  • Wykusz Piwowarów
  • Wykusz Kaznodziejski - Ciemna Bramka
  • Wykusz Stanisława Wierzby - nowa szkoła parafialna
  • Wykusz Stefana Potulickiego
  • Wykusz Koło Szkoły
  • Wykusz Iluminatorów
  • Wykusz Kuśnierzy
  • Wykusz Budników
  • Wykusz Rzeźników z Nowych Jatek
  • Wykusz Piwowarów (drugi)
  • Wykusz Bednarzy
  • Wykusz Rzeźników ze Starych Jatek
    • Wykusz Kuśnierzy (wymieniany dopiero od 1588 r.)
  • Wykusz Szymona Woźnego
  • Wykusz Stanisława Sługi Miejskiego
  • Wykusz miejski
  • Wykusz miejski
  • Wykusz miejski
  • Wykusz Kaspra Bednarza
  • Wykusz Podstarościego Michela Hana
  • Wykusz Januszewej
  • Wykusz Mrzygłodowski
  • Wykusz Sukienników
  • Wykusz Janowej Pawłowej
  • Wykusz Piotra Piekarza
  • Wykusz Szewca Kozła
  • Wykusz Szewców
  • Wykusz Czalnego
  • Wykusz Krawców

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W sierpniu 2013 w chodnikach na terenie Starego Miasta wmurowano 17 tablic pamiątkowych upamiętniających przebieg murów i informujących o poszczególnych ich elementach. Tablice zamontowano na ul. Wodnej, Woźnej, Wielkiej, Dominikańskiej, Szewskiej, Wronieckiej, Janiny Lewandowskiej[a], Paderewskiego, Szkolnej, Wrocławskiej i na Skwerze Wilhelmiego. Wykonała je odlewnia Stanisława Maryańskiego, a inicjatorem był Zarząd Dróg Miejskich[3]. Mury wchodzą w skład zabytków i atrakcji trasy turystycznej Traktu Królewsko-Cesarskiego[4].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Do grudnia 2017 jako ulica 23 Lutego[2].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jarosław Widawski "Miejskie Mury Obronne w Państwie Polskim", wyd. MON, 1973
  2. ↑ Wojewoda Wielkopolski: Zarządzenie zastępcze nr KN-I.4102.35.2017.16 Wojewody Wielkopolskiego z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie nadania ulicy 23 lutego położonej w mieście Poznań nazwy por. Janiny Lewandowskiej (pol.). 2017-12-13. [dostęp 2018-01-15].
  3. ↑ Maciej Roik, Były mury miejskie, a dzisiaj są tablice, w: Głos Wielkopolski, 24-25.8.2013, s.5
  4. ↑ Trakt Królewsko-Cesarski

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Kronika Miasta Poznania Nr 1/96 Mury miejskie, Poznań 1996 r., ISSN 0137-3552
  • Witold Gostyński, Zbigniew Pilarczyk: Poznań. Fortyfikacje miejskie, Poznań 2004, Wydawnictwo Miejskie, ​ISBN 83-89525-91-7​
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mury_miejskie_w_Poznaniu&oldid=52605205”