Muzahim al-Badżahdżi
Muzahim al-Badżahdżi (ur. 1890, zm. 1982) – iracki polityk, premier Iraku w latach 1948-1949.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Ukończył studia prawnicze w Bagdadzie[1]. W 1912 zorganizował w tym mieście arabską organizację narodową o nazwie Narodowy Klub Naukowy. Zajmowała się ona upowszechnianiem wiedzy o kulturze i literaturze arabskiej, jej członkami byli młodzi intelektualiści arabscy, zarówno sunnici, jak i szyici. W klubie dyskutowano również o bieżących problemach politycznych, a jego członkowie krytycznie oceniali działalność władz Imperium Osmańskiego po rewolucji młodotureckiej. W 1913 władze zdecydowały o likwidacji legalnej dotąd organizacji. Klubowa gazeta została zamknięta, a al-Badżahdżi zbiegł przed aresztowaniem do Basry, gdzie opieką otoczył go szarif Talib[2].
Po wkroczeniu Brytyjczyków do Bagdadu w 1917 podjął pracę na ich rzecz jako tłumacz, następnie prowadził praktykę prawniczą. W 1924 został wybrany do irackiej Konstytuanty[1]. W tym samym roku został pierwszy raz powołany do rządu irackiego i był przez rok ministrem komunikacji w gabinecie Jasina al-Haszimiego[1]. W latach 1925-1927 ponownie był deputowanym do niższej izby irackiego parlamentu[1]. Od 1927 do 1928 był ambasadorem Iraku w Wielkiej Brytanii[1]. W 1930 wrócił do kraju, by objąć stanowisko ministra spraw wewnętrznych w rządzie Nuriego as-Sa’ida[1]. Krytykował postanowienia traktatu brytyjsko-irackiego, zawartego w tym samym roku[1]. W latach 30. XX wieku zaczął działać w organizacjach nagłaśniających sytuację Arabów palestyńskich i domagających się utworzenia niepodległej Palestyny[1].
W latach 1933-1935 al-Badżahdżi był ambasadorem Iraku przy Lidze Narodów, następnie przez cztery lata we Włoszech i od 1939 do 1942 we Francji, skąd zbiegł do Szwajcarii i tam pozostał do końca II wojny światowej. Kontynuował swoją działalność w organizacjach wspierających Arabów palestyńskich. W 1948 publicznie krytykował postanowienia ONZ w sprawie podziału Palestyny na państwa żydowskie i arabskie[1].
W czerwcu 1948, po wyborach parlamentarnych i dymisji premiera Muhammada as-Sadra, regent Iraku Abd al-Ilah powierzył al-Badżahdżiemu misję utworzenia nowego gabinetu. Rząd al-Badżahdżiego zachował linię polityczną poprzedników, jednak często dochodziło w nim do sporów, co prowadziło do jego osłabienia[3]. Na okres sprawowania przez al-Badżahdżiego urzędu premiera przypadła klęska koalicji państw arabskich w wojnie z Izraelem. Irak skierował na front największy liczebnie kontyngent ze wszystkich państw arabskich. Po klęskach Arabów minister obrony w rządzie al-Badżahdżiego, Sadik Bassam, zaczął represjonować żyjących w Iraku Żydów; po międzynarodowych protestach w tej sprawie al-Badżahdżi usunął go ze stanowiska[3]. Rząd przetrwał do stycznia 1949, gdy upadł po manifestacjach niezadowolenia z powodu przebiegu wojny z Izraelem. Regent wskazał na kolejnego premiera Nuriego as-Sa’ida[3].
Al-Badżahdżi był w latach 1949-1950 wicepremierem Iraku, zaś w 1951 wyjechał z kraju. Wrócił do Iraku po przewrocie Wolnych Oficerów i obaleniu monarchii w 1958[1].
Jego syn Adnan al-Badżahdżi był irackim dyplomatą[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Ghareeb E., Dougherty B.: Historical Dictionary of Iraq. Scarecrow Press, 2004, s. 470. ISBN 978-0-8108-6568-6.
- ↑ Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 53. ISBN 978-83-05-13567-2.
- ↑ a b c Tripp Ch.: Historia Iraku. Warszawa: Książka i Wiedza, 2009, s. 156-158. ISBN 978-83-05-13567-2.
