Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Muzeum Lotnictwa Polskiego
Ilustracja
Gmach Główny Muzeum (2015)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kraków

Adres

al. Jana Pawła II 39,
31-864 Kraków

Data założenia

1963

Zakres zbiorów

statki powietrzne i technika lotnicza

Wielkość zbiorów

ponad 240 statków powietrznych (2023)[potrzebny przypis]

Dyrektor

Tomasz Kosecki

Położenie na mapie Krakowa
Mapa konturowa Krakowa, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Muzeum Lotnictwa Polskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Muzeum Lotnictwa Polskiego”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Muzeum Lotnictwa Polskiego”
Ziemia50°04′36″N 19°59′36″E/50,076667 19,993333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Aero Ae-145 w ekspozycji muzeum (duży hangar)
Aero L-60 Brigadyr (duży hangar)
Albatros B.II (mały hangar)
Avia B.33 (licencyjny Ił-10) (duży hangar)
Aviatik C.III (mały hangar)
Bücker Bü 131B Jungmann (duży hangar)
Grigorowicz M-15 (mały hangar)
Curtiss Export Hawk II (duży hangar)
De Havilland 82A Tiger Moth II (duży hangar)
Jak-12 (duży hangar)
Jak-17UTI (ekspozycja plenerowa, w tle duży hangar)
Jak-18 (duży hangar)
Jak-40 (ekspozycja plenerowa)
Let L-200 Morava (duży hangar)
Lim-6bis (ekspozycja plenerowa, w tle aleja MiG-ów)
LWD Szpak (duży hangar)
Tu-134A (ekspozycja plenerowa)
Po-2 (duży hangar)
PWS-26 (duży hangar)
PZL M-4 Tarpan (duży hangar)
PZL P.11c (duży hangar)
RWD-13 (duży hangar)
RWD-21 (duży hangar)
An-26 (ekspozycja plenerowa)
SAAB J 35J Draken (ekspozycja plenerowa)
SAAB AJSF 37 Viggen (ekspozycja plenerowa)
WSK MD-12F (ekspozycja plenerowa)
WSK-Mielec M-15 (Belphegor) (ekspozycja plenerowa)
TS-11 Iskra (ekspozycja plenerowa)
WSK TS-9 Junak 3 (duży hangar)
BŻ-1 GIL (SP-GIL) (duży hangar)
WSK Mi-2Ch (ekspozycja plenerowa)
Plan muzeum
WSK SM-2 (duży hangar)
silnik turboodrzutowy SO-1 (silnikownia)
silnik turboodrzutowy Lyulka AL-7F (silnikownia)
silnik Tumański RD-9B (silnikownia)

Muzeum Lotnictwa Polskiego – muzeum w Krakowie zlokalizowane na terenach dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny, gromadzące eksponaty związane z historią rozwoju lotnictwa. Liczba eksponowanych obecnie statków powietrznych przekracza 200. Muzeum wydaje własne publikacje, organizuje imprezy o charakterze edukacyjnym. Jest też uczestnikiem i organizatorem konferencji poświęconych historii lotnictwa i muzealnictwu[1]. Posiada również bibliotekę z ponad 30 tysiącami pozycji[2]. Znalazło się na ósmym miejscu listy najlepszych muzeów lotnictwa na świecie w rankingu telewizji CNN[3]. Na terenie muzeum znajduje się baza Sekcji Lotnictwa Komendy Wojewódzkiej Policji w Krakowie, w której stacjonuje śmigłowiec PZL W-3 Sokół.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Lotnisko Kraków-Rakowice-Czyżyny.

Muzeum Lotnictwa Polskiego funkcjonuje na terenach dawnego lotniska Rakowice-Czyżyny (jednego z najstarszych lotnisk wojskowych na świecie). Lotnisko to powstało w 1912 roku w związku z rozwojem lotnictwa Austro-Węgier. W 1917 roku stało się jednym z punktów etapowych pierwszej w Europie regularnej pocztowej linii lotniczej łączącej Wiedeń z Kijowem i Odessą. Początkowo zajmowało obszar 55 ha i zawierało bazę oddziału lotniczego. Po odzyskaniu niepodległości i przejęciu obiektów lotniska przez polskie władze wojskowe zorganizowano pierwszą polską jednostkę bojową tzw. Eskadryllę Lotniczą (później 1 Eskadra). Następnie bazę rozbudowano tworząc warsztaty remontowo-produkcyjne, Niższą Szkołę Pilotów i kolejne eskadry. W 1921 roku powstał w oparciu o istniejące zaplecze techniczne 2 Pułk Lotniczy. W połowie lat 20. polskie władze wojskowe podjęły decyzję o rozbudowie lotniska. 18 lipca 1923 roku otwarto Cywilną Stację Lotniczą Kraków, czego efektem było powstanie drugiego co do wielkości lotniska w Polsce. W 1938 roku uruchomiono linię międzynarodową Warszawa-Kraków-Budapeszt. W czasie II wojny światowej lotnisko przejęli Niemcy, po wojnie straciło swoje znaczenie ze względu na rozwój urbanistyczny okolicznych terenów. W 1963 roku zostało zlikwidowane. W 2006 roku wpisano zespół obiektów lotniska do rejestru zabytków pod numerem A-1106[4].

Lotnisko znajduje się w wykazie lądowisk cywilnych jako lądowisko samolotowe[5].

Powstanie muzeum[edytuj | edytuj kod]

Organizacja Muzeum rozpoczęła się w 1963 roku[6], dla pomieszczenia rosnącego zbioru statków powietrznych magazynowanych w kraju, którego rdzeń stanowiły eksponaty przejętej w 1945 roku poniemieckiej kolekcji. W tym celu 23 marca 1963 Minister Obrony Narodowej przekazał Aeroklubowi PRL tereny i budynki dawnego wojskowego Rakowice-Czyżyny, w tym hangar[7]. Pierwotnie muzeum funkcjonowało jako Ośrodek Ekspozycji Sprzętu Lotniczego przy Aeroklubie Krakowskim, a działalność muzeum zapoczątkowała Wystawa Lotnicza na przełomie sierpnia i września 1964 roku[8]. 1 lipca 1965 muzeum przeorganizowano jako Ośrodek Ekspozycji Lotniczej APRL w Krakowie[8]. 1 stycznia 1967 r. muzeum zostało przejęte przez Naczelną Organizację Techniczną i przemianowane na Muzeum Lotnictwa w Krakowie[8]. Od 1 stycznia 1971 muzeum nosiło nazwę Muzeum Lotnictwa i Astronautyki w Krakowie[8]. Wówczas też muzeum zostało przejęte przez Ministerstwo Komunikacji i nadano mu statut i osobowość prawną[6]. Nazwę tę Muzeum nosiło do lat 90. Pierwszym (1967-1983) dyrektorem Muzeum był Marian Markowski. Po nim placówką kierowali Wacław Kiściński (1983-1988), Michał Mietelski (1988-1989) i Krzysztof Radwan (1989-2020). Od grudnia 2020 do sierpnia 2021 roku p.o. dyrektorem był Tomasz Krzaczyński. Od sierpnia 2021 dyrektorem jest Tomasz Kosecki[6].

Lotniczy Park Kulturowy[edytuj | edytuj kod]

W celu stworzenia odpowiedniego otoczenia parkowego, muzeum było inwestorem przedsięwzięcia o nazwie „Lotniczy Park Kulturowy”, którego projekt wykonano w Instytucie Architektury Krajobrazu Politechniki Krakowskiej pod kierunkiem Marii Łuczyńskiej-Bruzdy[9].

Nowy budynek muzeum[edytuj | edytuj kod]

Obok starego budynku biurowego (dawnej kancelarii lotniska zbudowanej przez Niemców w czasie II wojny światowej) powstał (otwarcie nastąpiło 18 września 2010 roku[10]) nowy trzykondygnacyjny budynek[11], o powierzchni 4000 m² z lotu ptaka przypominający śmigło. Każde jego skrzydło pełni inną funkcję. Do ekspozycji obiektów muzealnych przeznaczone są dwa z nich. W trzeciej części zlokalizowane są m.in. biblioteka, biura, sala kinowa i konferencyjna. Inwestycja została sfinansowana ze środków samorządu województwa małopolskiego oraz środków unijnych i kosztowała około 45,8 mln zł. W lutym 2008 roku swoje wsparcie dla tej inicjatywy w kwocie 60 tys. dolarów zapowiedział amerykański koncern lotniczy Boeing[12]. 19 maja 2008 roku odbyło się uroczyste poświęcenie i wmurowanie aktu erekcyjnego. Budynek został zaprojektowany przez zespół architektów w składzie: Justus Pysall, Peter Ruge i Bartłomiej Kisielewski[11][13]. Poświęcenia dokonał metropolita krakowski Stanisław Dziwisz. Obecni byli m.in. marszałek województwa małopolskiego Marek Nawara, senator RP Janusz Sepioł, dyrektorzy departamentów Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego[14].

Heksagon[edytuj | edytuj kod]

Wiosną 2023 roku rozpoczęła się realizacja nowego hangaru ekspozycyjnego o nazwie „Heksagon” w miejscu zburzonego podczas II wojny światowej. Będzie się w nim mieścić wystawa „Z wiatrem i pod wiatr – lotnictwo cywilne”[15].

Status prawny i struktura organizacyjna muzeum[edytuj | edytuj kod]

Muzeum działa w oparciu o ustawę o muzeach[16], ustawę o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej[17] oraz własny statut i podlega urzędowi marszałkowskiemu województwa małopolskiego. Zgodnie ze statutem muzeum jest samorządową instytucją kultury wyodrębnioną pod względem prawnym i ekonomiczno-finansowym, której organizatorem jest województwo małopolskie. Województwo zapewnia środki potrzebne do utrzymania i rozwoju muzeum.

W Muzeum Lotnictwa Polskiego istnieją następujące jednostki organizacyjne:[18]

  1. Dyrekcja Muzeum Lotnictwa Polskiego
  2. Dział Inwentaryzacji Muzealiów (DIM)
  3. Dział Upowszechniania Muzealiów (DUM)
  4. Dział Konserwacji Muzealiów (DKM)
  5. Dział Administracji (DA)
  6. Biblioteka Naukowa i Archiwum (BNiA), funkcjonująca na prawach działu
  7. Dział Finansowy (DF)
  8. Stanowisko ds. Sekretariatu (SEK)

Nadzór nad muzeum w sposób ogólny sprawuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a w sposób bezpośredni – organizator. Przy muzeum działa trzynastoosobowa rada muzeum, której członków powołuje i odwołuje zarząd województwa małopolskiego[19]. Wewnętrznie zasady pracy muzeum są określone w Regulaminie Organizacyjnym[20].

Pochodzenie eksponatów[edytuj | edytuj kod]

Większość eksponatów stanowią przekazane do muzeum egzemplarze wycofane z użytku przez wojsko lub władze państwowe. Część eksponatów trafiła do muzeum dzięki wymianie z innymi muzeami na świecie.

  • Muzeum jest w posiadaniu 25 samolotów pochodzących z kolekcji Hermanna Göringa, która przed wojną znajdowała się w berlińskich Deutsche Luftfahrt Sammlung (Niemieckich Zbiorach Lotniczych) i po wojnie została przejęta przez Polskę jako mienie porzucone przez Niemców w Kuźnicy Czarnkowskiej (znajdującej się przed wojną na terenie Niemiec). Eksponaty te początkowo jedynie magazynowano oraz uzupełniano o dalsze, głównie powojenne konstrukcje polskie, z przeznaczeniem dla przyszłego Muzeum Komunikacji[7]. W latach 40. magazynowano je w Okręgowej Składnicy Lotniczej w Gądkach, w latach 50. przeniesiono je do parowozowni w Pilawie (razem z zabytkowym taborem kolejowym), a następnie do pawilonów po Wystawie Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (przekazując jednocześnie Muzeum Techniki NOT)[7]. W 1959 roku otwarto Centralną Wystawę Lotniczą na lotnisku w Pilczycach pod Wrocławiem, po raz pierwszy publicznie prezentując część zbiorów[7]. Wreszcie w 1963 roku zostały ostatecznie przeniesione do Krakowa. Obecnie stanowią one obok tzw. Berlinki przedmiot niemieckich roszczeń wobec Polski[21][22][23]. Należący do kolekcji brytyjski samolot De Havilland DH 9a z 1918 r., dar indyjskiego księcia Hajdarabadu dla brytyjskiego lotnictwa wojskowego, został zamieniony w latach 70. w Wielkiej Brytanii na myśliwiec Spitfire LF Mk XVIE z okresu II wojny światowej[24][25].
  • Dowództwo Sił Powietrznych Szwecji przekazało do zbiorów muzeum samolot AJSF 37 Viggen o numerze fabrycznym 37954. 29 listopada 2005 roku maszyna przyleciała bezpośrednio ze swojej bazy w Luleå w Szwecji i wylądowała na krakowskim lotnisku Balice skąd ulicami miasta przetransportowano ją do muzeum[26]. Egzemplarz ten latał już nad Polską w 2002 roku podczas ćwiczeń Strong Resolve 2002 i był jednym z pięciu rozpoznawczych Viggenów bazujących w 33 Bazie Lotnictwa Transportowego w Powidzu w składzie SwAFRAP (Swedish Air Force Rapid Reaction Unit).
  • Eksponowany w hangarze Curtiss Export Hawk II (D-IRIK) to jeden z dwóch samolotów zakupionych przez Hermanna Göringa dla niemieckiego asa lotnictwa Ernsta Udeta, by zachęcić go do wstąpienia do NSDAP w 1933 roku[27]. Samolot ten był wykorzystany do pokazów z okazji Letnich Igrzysk Olimpijskich 1936 roku w Berlinie.
  • Będący w ekspozycji muzeum TS-11 Iskra 1H 0730 w barwach Reprezentacyjnego Zespołu Akrobacyjnego Sił Powietrznych RP „Biało-Czerwone Iskry” to tzw. „Czerwona 1” pilotowana wcześniej przez dowódcę zespołu ppłk pil. Jerzego Lenia. Została ona przekazana decyzją MON do zbiorów muzeum po wylataniu resursu.
  • Znajdujący się w zbiorach muzeum jedyny ocalały na świecie P.11c w czasie kampanii wrześniowej brał udział w walkach. Pilotował go ppor. Wacław Król. 1 września zestrzelił wspólnie z kpr. Pawłem Kowalą samolot rozpoznawczy Hs 126, a 5 września wraz z kpr. Piotrem Zaniewskim zestrzelił He 111. Nie zostało to uwzględnione przez komisję Bajana, jednak znalazło potwierdzenie w danych Luftwaffe[28].
  • Amerykański Northrop F-5E Tiger II z ekspozycji plenerowej jest zdobyczą wojenną z okresu wojny wietnamskiej. Maszyny te były eksportowane przez Stany Zjednoczone do wielu krajów m.in. do Wietnamu Południowego. Część z nich została przejęta przez siły Wietnamu Północnego i przez nie wykorzystywana. Jedna z takich maszyn została przekazana Instytutowi Lotnictwa do opracowania dokumentacji technicznej dla przezbrojenia samolotu w działka produkcji radzieckiej. Dokumentacja nie została opracowana, zaś samolot ostatecznie trafił do muzeum[29].

Pomniki i odznaczenia związane z muzeum[edytuj | edytuj kod]

Na terenie należącym do muzeum znajduje się sześć pomników:

  • Pomnik Lotników – ufundowany w roku 1970 przez społeczeństwo Krakowa ku czci Lotników walczących na frontach II wojny światowej, usytuowany obok hangaru, otoczony zielenią. Pomnik ma formę głazu na którym widnieje tablica z napisem: „1939 1945/ CHWAŁA/ POLSKIM LOTNIKOM/ UCZESTNIKOM BOHATERSKICH/ WALK Z NAJEŹDŹCĄ HITLEROWSKIM/ W 25 ROCZNICĘ ZWYCIĘSTWA/ NAD FASZYZMEM/ SPOŁECZEŃSTWO MIASTA KRAKOWA”[30].
  • Tablica upamiętniająca lotnicze wsparcie dla okupowanej Polski, usytuowana nieopodal dużego hangaru. Upamiętnia ona wsparcie lotnicze niesione przez lotników polskich, angielskich, kanadyjskich, nowozelandzkich, australijskich, południowoafrykańskich i amerykańskich. Na tablicy wymienione są jednostki prowadzące w latach 1941-1944 zrzuty lotnicze z pomocą dla walczącej Polski[31].
  • Tablica upamiętniająca 80. rocznicę powstania lotnictwa polskiego powstała wspólnym staraniem Muzeum Lotnictwa Polskiego i Krakowskiego Klubu Seniorów Lotnictwa. Tablica usytuowana jest na terenie Muzeum Lotnictwa, w miejscu pamięci urządzonym w granicy posesji nieopodal dużego hangaru. Poświęcona jest zdobywcy Lotniska Rakowice-Czyżyny w październiku 1918 roku – komendantowi płk. pil. Romanowi Florerowi oraz Ernestowi Cieślewskiemu i innym dowódcom, personelowi latającemu, technicznemu i obsłudze naziemnej 2. Pułku Lotniczego (1921-1939) oraz 308 Dywizjonu Myśliwskiego Krakowskiego (1940-1946)[32].
  • Tablica upamiętniająca kpt. pil. Mieczysława Medweckiego i ppor. pil. Władysława Gnysia – pilotów myśliwskich 2 Pułku Lotniczego, uczestników pierwszych walk lotniczych w Wojnie Obronnej 1939 r.[33]
  • Tablica upamiętniająca płk. pil. Jerzego Kossowskiego, twórcę polskiego lotnictwa myśliwskiego[34].
  • Tablica upamiętniająca lotników wojskowych, którzy zginęli w katastrofie samolotu CASA-295M w Mirosławcu 23 stycznia 2008 r.[35]

W pobliżu muzeum w Parku Lotników Polskich znajduje się pomnik lotników polskich poległych na wszystkich frontach II wojny światowej autorstwa Bronisława Chromego[36] a także głaz z inskrypcją „Chwała lotnikom” z 1970 roku.

Muzeum nadaje również własne odznaczenie – Medal Wdzięczności Muzeum „Summa Cum Laude”. Otrzymali go m.in. Ryszard Kaczorowski[37] i inż. Jerzy Płoszajski[38].

Projekty muzealne i imprezy[edytuj | edytuj kod]

Małopolski Piknik Lotniczy[edytuj | edytuj kod]

W latach 2004–2019 Muzeum organizowało na swoim terenie pokazy lotnicze pod nazwą Małopolski Piknik Lotniczy. Odbyło się 15 edycji tej imprezy. W 2003 roku na potrzeby lotnicze muzeum ustanowiono ponownie czynne lądowisko na zachodnim fragmencie dawnej betonowej drogi startowej (obecnie przedzielonej ulicą; wschodnia część leży na terenie osiedla mieszkaniowego, mniej więcej w zachowanym stanie). Droga startowa jest czynna na kierunku 26 i posiada betonową nawierzchnię o wymiarach 720 × 60 m. Mogą z niej korzystać lekkie samoloty do 7500 kg i śmigłowce.

Projekt muzealny „NATO 1949–2009”[edytuj | edytuj kod]

Z okazji przypadającej na rok 2009 sześćdziesiątej rocznicy podpisania Traktatu Północnoatlantyckiego (4 kwietnia 1949 roku), a także dziesiątej rocznicy przystąpienia Polski do NATO (12 marca 1999 roku), Muzeum podjęło się realizacji projektu muzealnego, którego głównym celem było stworzenie stałej ekspozycji statków powietrznych w barwach państw członkowskich Sojuszu. Pierwszym eksponatem tej kolekcji jest MiG-29 w barwach polskich, o numerze taktycznym 4115[39][40]. W ramach wymiany, w zamian za śmigłowiec Mi-2, muzeum otrzymało też Mirage 5 BA o numerze taktycznym BA-03 od Królewskiego Muzeum Sił Zbrojnych w Brukseli[41]. W dniu 19 listopada 2008 r. do Muzeum dotarł kolejny eksponat, ponaddźwiękowy samolot myśliwski Lockheed F-104 Starfighter S/ASA-M, przekazany nieodpłatnie przez Aeronautica Militare Italiana (Włoskie Siły Powietrzne). Samolot był jednym z ostatnich Starfighterów w służbie, przybył z bazy lotniczej w Grazzanise koło Neapolu. Egzemplarz ten został wyprodukowany na licencji we Włoszech, jego numer taktyczny to RS-05, seryjny MM6876. Kolejne samoloty, które weszły w skład tej ekspozycji to Republic F-84F Thunderstreak (nr takt. FU-36), SEPECAT Jaguar GR.1 (nr. ser. XX730), Ling-Temco-Vought A-7P Corsair II (nr taktyczny 5502), BAe Harrier GR.3 (nr ser. XW919)[42][43].

Ekspozycja „Skrzydła Wielkiej Wojny”[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 2014 r., na stulecie wybuchu I wojny światowej w zmodernizowanym małym hangarze została otwarta ekspozycja „Skrzydła Wielkiej Wojny”, ukazująca w narracyjny i inscenizacyjny sposób działania lotnictwa w czasie I wojny światowej[6].

Ekspozycja „Skrzydła i Ludzie XX wieku”[edytuj | edytuj kod]

W marcu 2021 r. w zmodernizowanym Hangarze Głównym, garażach 2 Pułku Lotniczego i spadochroniarni została otwarta otwarta ekspozycja „Skrzydła i Ludzie XX wieku”, ukazująca w narracyjny sposób historię lotnictwa od początków XX do lat 90. XX wieku. W jej skład wchodzi wystawa w Hangarze Głównym, wystawy „Magazyny Historii”, „Metamuzeum” i „Silnikownia” w garażu 2 Pułku Lotniczego i wystawa archeologii lotnictwa w spadochroniarni[6].

Działalność edukacyjna[edytuj | edytuj kod]

Muzeum prowadzi lekcje muzealne na różne tematy, przeznaczone dla wszystkich grup wiekowych, zajęcia dla studentów uczelni technicznych i humanistycznych, projekcje filmów, prelekcje na temat wybranych statków powietrznych z cyklu „Spotkania przy samolocie” oraz warsztaty modelarskie[44].

Lista eksponatów[edytuj | edytuj kod]

Samoloty[edytuj | edytuj kod]

Lista samolotów znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[45]:

Szybowce[edytuj | edytuj kod]

Lista szybowców znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[48]:

Motoszybowce[edytuj | edytuj kod]

Lista motoszybowców znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego [49]:

Śmigłowce[edytuj | edytuj kod]

Lista śmigłowców znajdujących się w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[50]:

Silniki[edytuj | edytuj kod]

Oprócz statków powietrznych muzeum posiada też ekspozycję silników lotniczych, prezentowanych w sposób umożliwiający poznanie ich konstrukcji. Są to[51]:

  • AI-14R
  • AI-24WT
  • Alfa Romeo 126 RC 34
  • Argus As 10c
  • Argus As 410
  • Argus As 5
  • Argus As 7
  • Argus As 8
  • Armstrong Siddeley Genet
  • Austro-Daimler DM 200
  • Avia M-332
  • Avia M-337
  • Benz Bz IVd
  • BMW 132 Z
  • BMW 801 D2
  • BMW IIIa
  • Bramo 323 Fafnir
  • Breda (lic. SPA 6a)
  • Bristol Cherub I
  • Bristol Pegasus X
  • Clerget 9B
  • Daimler-Benz DB 600 G
  • Farman 12 WE
  • Farman 9 EFR
  • Gnome-Rhone 9KRd Mistral
  • Gnome-Rhone Jupiter 9Ab
  • GTD-350
  • Hirth HM-504A
  • Hirth HM-508
  • Hirth HM-60R
  • Hispano-Suiza 12X
  • Hispano-Suiza 82
  • Isotta Fraschini Bianchi V 4B
  • Junkers Jumo 205
  • Junkers Jumo 211
  • Junkers L 8
  • K-15
  • K-16
  • Klimow M-103
  • Klimow WK-105 PF
  • Le Rhone 9
  • Liberty L-12
  • LIT-3 (lic. Iwczenko AI-26)
  • Lorraine-Dietrich 12 EB
  • Liulka AL-7F
  • Maybach HSLU
  • Maybach Mb IV
  • Mercedes Benz F-7502
  • Mercedes D.IIIa
  • Mercedes D IVa
  • Mercedes D IVb
  • Mercedes E 4F
  • Mikulin AM-34
  • Mikulin AM-35A
  • Mikulin AM-42
  • Mikulin AM-38F
  • NAG C III
  • Praga Doris 208B
  • Pratt & Whitney R-1830
  • Pratt & Whitney R-2800
  • PZInż. Junior
  • PZInż. Major Typ 4
  • PZL Pegaz II
  • PZL Pegaz VIII
  • PZL WN-3
  • R-11
  • R-13
  • R-27
  • RAF 3A Napier
  • RAF 4A Daimler
  • RD-10A
  • RD-500
  • RD-9B
  • Renault 12FE
  • Renault 6Q11
  • Rolls-Royce Eagle Mk IX
  • Rolls-Royce Kestrel II S
  • Rolls-Royce Merlin Mk XX
  • 9D21
  • R-11 (SCUD)
  • Salmson 9 AD
  • Salmson Z-9
  • Siemens-Halske Sh-14
  • silnik strumieniowy Wójcickiego
  • Sunbeam Mohawk
  • Szwiecow ASz-21
  • Szwiecow ASz-62 IR
  • Szwiecow ASz-82 FN
  • Szwiecow M-11 D
  • Szwiecow M-11 FR
  • Walter HWK 109-501
  • Walter HWK 109-507
  • Walter Minor 4-III
  • Walter Mistral K-14
  • Wright R-2600-23 Cyclone 14
  • Wright Whirlwind R-975
  • WSK Lis-2
  • WSK NP-1
  • WSK SO-1
  • WSK-SO3
  • WSK SO-3W

Rakietowe systemy przeciwlotnicze[edytuj | edytuj kod]

Lista rakietowych systemów przeciwlotniczych w ekspozycji Muzeum Lotnictwa Polskiego[52]:

Plan muzeum[edytuj | edytuj kod]

  1. Mały hangar – samoloty z lat 1909–1920,
  2. Duży hangar – samoloty, śmigłowce i szybowce zgromadzone w oryginalnym przedwojennym hangarze 2 Pułku Lotniczego.
  3. Silnikownia – jedna z największych w Europie kolekcji silników lotniczych od okresu pionierskiego do dziś; pozwala prześledzić zmiany w konstrukcji silników na przestrzeni dziejów od silników rzędowych, rotacyjnych i gwiazdowych aż do współczesnych turboodrzutowych.
  4. „Swego nie znacie” – wystawa statków powietrznych z okresu pionierskiego lotnictwa,
  5. Wystawa plenerowa – wielkogabarytowe cywilne i wojskowe statki powietrzne. Na wystawie plenerowej zgromadzono niemal wszystkie odrzutowce używane przez Wojsko Polskie.
  • Duży hangar
    Duży hangar
  • Mały hangar
    Mały hangar

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Środkowoeuropejskie dziedzictwo lotnicze” Zakopane 2005. www.air-news.info, 2005-11-07. [dostęp 2009-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-16)].
  2. ↑ Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Miejscownia.com. [dostęp 2009-01-06].
  3. ↑ World's 14 best aviation museums. [w:] cnn.com [on-line]. 2014-02-07. [dostęp 2014-02-11]. (ang.).
  4. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2009-01-12].
  5. ↑ Wykaz lądowisk wpisanych do ewidencji lądowisk na dzień 20 września 2019 [online], www.ulc.gov.pl, 20 września 2019 [dostęp 2022-06-01].
  6. ↑ a b c d e Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie: historia [online], muzeumlotnictwa.pl [dostęp 2023-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2023-05-03] (pol.).
  7. ↑ a b c d Krzyżan 1983 ↓, s. 14-17.
  8. ↑ a b c d Krzyżan 1983 ↓, s. 18-20.
  9. ↑ Lotniczy Park Kulturowy. [dostęp 2008-08-25].
  10. ↑ Oficjalne otwarcie nowego budynku. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2010-10-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 czerwca 2013)].
  11. ↑ a b Nowy budynek – konkurs. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2023-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-17)]. (pol.).
  12. ↑ Dawid Hajok: Boeing wesprze krakowskie muzeum lotnictwa. Gazeta.pl. [dostęp 2008-08-25].
  13. ↑ Nowy budynek. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2023-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-06-28)]. (pol.).
  14. ↑ Uroczystość poświęcenia i wmurowania Aktu erekcyjnego pod budowę gmachu głównego Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 sierpnia 2008)].
  15. ↑ Heksagon: Budowa hangaru dla Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie [online], muzeumlotnictwa.pl, 6 września 2022 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  16. ↑ Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 2022 r. poz. 385)
  17. ↑ Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 194)
  18. ↑ Struktura. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2013-06-04].
  19. ↑ Statut Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. bip.malopolska.pl. [dostęp 2018-10-12].
  20. ↑ Regulamin Organizacyjny Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. bip.malopolska.pl. [dostęp 2013-07-04].
  21. ↑ Włodzimierz Kalicki: Berlin, Berlinka i bierna Warszawa. 11 sierpnia 2007. [dostęp 2008-08-25].
  22. ↑ Anna Bugajska: Niemcy chcą odzyskać kolekcję Göringa z Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Gazeta.pl, 11 sierpnia 2007. [dostęp 2008-09-24].
  23. ↑ Krzysztof Radwan: Kolekcja musi pozostać w Krakowie – Krzysztof Radwan, dyrektor Muzeum Lotnictwa w Krakowie o przyszłości zbiorów. Gazeta.pl, 2004-06-24. [dostęp 2008-09-24].
  24. ↑ Włodzimierz Kalicki: Czy oddamy Bibliotekę Pruską?. Gazeta Wyborcza, 12 października 2001. [dostęp 2008-08-25].
  25. ↑ Anna Bugajska: Bezcenna kolekcja – Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. gazeta.pl, 2004-06-18. [dostęp 2009-01-16].
  26. ↑ Wojciech Matusik / AG: Transport samolotu Saab Viggen do Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie – galeria zdjęć. 12 grudnia 2005. [dostęp 2008-08-25].
  27. ↑ Ernst Udet. spiritus-temporis.com. [dostęp 2008-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (17 czerwca 2006)]. (ang.).
  28. ↑ Wojciech Zmyślony: Wacław Król. Polskie Siły Powietrzne w II wojnie światowej www.polishairforce.pl. [dostęp 2008-08-25].
  29. ↑ Michał Gajzler: Northrop F-5E/F Tiger II cz. II. militarium.net, 2008-02-28. [dostęp 2008-10-08].
  30. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Pomnik Lotników. 28.05.2008.. [dostęp 2008-10-10].
  31. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Tablica upamiętniająca lotnicze wsparcie dla okupowanej Polski. 28.05.2008.. [dostęp 2008-10-10].
  32. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Tablica upamiętniająca 80. rocznicę powstania lotnictwa Polskiego. 28.05.2008.. [dostęp 2008-10-10].
  33. ↑ Uroczyste odsłonięcie tablicy pamięci kpt. M. Medweckiego i por. W. Gnysia. muzeumlotnictwa.pl, 2018-11-14. [dostęp 2023-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-22)]. (pol.).
  34. ↑ Tablica upamiętniająca płk. pil. Jerzego Kossowskiego w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. zolnierzewhistorii.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-22)]. (pol.).
  35. ↑ Piotr Tymczak: W Muzeum Lotnictwa Polskiego odsłonięto tablicę upamiętniającą 20 lotników, którzy zginęli w katastrofie samolotu CASA. gazetakrakowska.pl, 2023-01-20. [dostęp 2023-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-25)]. (pol.).
  36. ↑ Jerzy Woźniakiewicz: Pomnik Lotników Polskich. 28.05.2008.. [dostęp 2008-10-10].
  37. ↑ Prezydent Kaczorowski odwiedził Muzeum Lotnictwa Polskiego. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 maja 2008)].
  38. ↑ Zaszczytne wyróżnienia członków STP : Dwa wyróżnienia inż. Jerzego Płoszajskiego. Stowarzyszenie Techników Polskich. [dostęp 2008-10-08].
  39. ↑ Jacek Szustakowski: Skrzydła Sojuszu. Żołnierz Polski. Gazeta Internetowa Redakcji Wojskowej, 30 czerwca 2008. [dostęp 2008-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 września 2008)].
  40. ↑ a b Pierwszy eksponat nowo tworzonej kolekcji w Muzeum. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 sierpnia 2008)]. – Informacja na stronie Muzeum o przekazaniu samolotu MiG-29
  41. ↑ a b Mirage wylądował.... muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 sierpnia 2008)]. – Informacja na stronie Muzeum o przekazaniu samolotu Mirage 5.
  42. ↑ Sławomir Kasjaniuk: F-104 jutro w Krakowie. lotniczapolska.pl, 2008-10-18. [dostęp 2008-11-19].
  43. ↑ F 104 S Starfighter w krakowskim Muzeum. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-27)].
  44. ↑ Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie: edukacja [online], muzeumlotnictwa.pl [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  45. ↑ Ekspozycja: samoloty. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25].
  46. ↑ Ling Temco Vought A-7P Corsair II. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2009-06-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-29)].
  47. ↑ McDonnell Douglas F-4E-34-MC „Phantom” II [online], muzeumlotnictwa.pl, 5 stycznia 2023 [dostęp 2023-04-27] (pol.).
  48. ↑ Ekspozycja: szybowce. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25].
  49. ↑ Ekspozycja: motoszybowce. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25].
  50. ↑ Ekspozycja: śmigłowce. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2023-08-26]. (pol.).
  51. ↑ Ekspozycja: silniki. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2008-08-25].
  52. ↑ Ekspozycja: rakietowe systemy przeciwlotnicze. muzeumlotnictwa.pl. [dostęp 2023-08-26].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Krzysztof Radwan, Jan Hoffmann: Katalog zbiorów muzeum. [kol. red. Krzysztof Radwan et al.]. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2003. ISBN 83-915921-0-3.
  • Krzysztof Radwan, Dariusz Rutkowski, Krzysztof Mroczkowski, Krzysztof Wielgus, Marcin Sigmund: ...Swego nie znacie: magazyny historii: 40 lat Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2003. ISBN 83-915921-4-6.
  • Krzysztof Wielgus: Rakowice-Czyżyny lotnisko Krakowa: od „Ogrodu dla Lotników” do Lotniczego Parku Kulturowego. Kraków: Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2002. ISBN 83-915921-3-8.
  • Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983, seria: Biblioteczka Skrzydlatej Polski. 25. ISBN 83-206-0432-X.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Muzeum_Lotnictwa_Polskiego_w_Krakowie&oldid=73486312”