Przejdź do zawartości

Muzyka chóralna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Muzyka chóralna
Pochodzenie

teatr grecki, muzyka liturgiczna

Czas i miejsce powstania

starożytność

Instrumenty

głos ludzki

Multimedia w Wikimedia Commons
Chór Poznańskie Słowiki w 2016
Chór Mieszany „Ogniwo” w 2008

Muzyka chóralna – forma muzyki wokalnej, w której wykonawcy śpiewają w chórach.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Muzyka chóralna jest pisana i wykonywana przez chór, czyli zespół śpiewaków, gdzie każda partia, taka jak sopran, alt, tenor czy bas, jest śpiewana przez co najmniej dwie osoby. Charakterystyczną cechą muzyki chóralnej jest polifonia, czyli współistnienie kilku niezależnych linii melodycznych, co nadaje jej bogatą teksturę. Może być wykonywana a cappella, czyli bez akompaniamentu, lub z towarzyszeniem instrumentów, takich jak organy, fortepian czy orkiestra, co pozwala na różnorodne aranżacje. Rozmiar chóru może się znacznie różnić – od małych zespołów kameralnych, liczących kilkanaście osób, po duże grupy, jak w przypadku wykonania dzieł takich jak „Symfonia tysiąca(inne języki)” Gustava Mahlera, gdzie bierze udział nawet tysiąc wykonawców[1]. Kluczową rolę w wykonaniu odgrywa dyrygent, który za pomocą gestów rąk, twarzy i ciała kieruje chórem, ustalając tempo, dynamikę i ekspresję, co jest niezbędne do osiągnięcia spójnego brzmienia[2]. Muzyka chóralna obejmuje różne style i formy, takie jak motety, kantaty, oratoria, msze czy hymny, co świadczy o jej wszechstronności i adaptacyjności do różnych kontekstów, zarówno sakralnych, jak i świeckich[1]. Jej długa historia, szczególnie w muzyce kościelnej, czyni ją jednym z najważniejszych gatunków w zachodniej tradycji muzycznej, z korzeniami sięgającymi starożytności[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Historia muzyki chóralnej sięga korzeniami starożytnych cywilizacji, gdzie śpiew grupowy był powszechną praktyką. Najwcześniejsze formy w Europie występowały w starożytnej Grecji, gdzie chóry odgrywały centralną rolę w ceremoniach religijnych i przedstawieniach teatralnych, na przykład w chórach komentujących akcję w dramatach[4]. W średniowieczu muzyka chóralna była głównie sakralna, z dominacją chorałów gregoriańskich, śpiewanych unisono przez schole podczas liturgii w kościołach, co miało na celu stworzenie jednolitego, harmonijnego brzmienia, będącego fundamentem współczesnego śpiewu chóralnego[5]. Z czasem, wraz z rozwojem kompozycji muzycznej, pojawiła się polifonia, umożliwiając współistnienie wielu niezależnych linii melodycznych, co wzbogaciło teksturę i ekspresję muzyki chóralnej[5]. W okresie renesansu muzyka chóralna osiągnęła wysoki poziom rozwoju, z bardziej złożonymi stylami polifonicznymi, a ze względu na zakaz śpiewu kobiet w kościele, kompozytorzy wykorzystywali głosy chłopięce do partii sopranowych, co dodawało nowego wymiaru brzmienia[5]. Reformacja w XVI wieku przyniosła znaczące zmiany w muzyce sakralnej, szczególnie w kościołach protestanckich, gdzie konieczność adaptacji doprowadziła do większego zaangażowania wiernych w śpiew, co wpłynęło na rozwój muzyki chóralnej w różnych kontekstach religijnych[5]. W XVII wieku zaczęła się wyodrębniać tradycja świecka, co było ważnym krokiem w poszerzaniu repertuaru poza sferę religijną, obejmując muzykę dramatyczną i świeckie utwory chóralne[6]. Muzyka chóralna dostosowywała się do zmian społecznych i kulturowych, stając się wszechstronnym medium wyrazu artystycznego[3].

Ważne dzieła muzyki chóralnej

[edytuj | edytuj kod]

W tabeli wymieniono selektywnie wybrane utwory, które w jakiś sposób wyznaczały ważne etapy w rozwoju muzyki chóralnej od średniowiecza po czasy współczesne.

Data Utwór Kompozytor Kraj pochodzenia Rola
ok. 1365 Msza Notre Dame Guillaume de Machaut Francja jeden z najwcześniejszych przykładów kompletnej mszy polifonicznej[7]
1562 Missa Papae Marcelli(inne języki) Giovanni Pierluigi da Palestrina Państwo Kościelne archetyp polifonii renesansowej, owoc reformy soboru trydenckiego[8]
ok. 1570 Spem in alium(inne języki) Thomas Tallis Anglia motet renesansowy
ok. 1592 Msza na cztery głosy(inne języki) William Byrd Anglia msza napisana z przeznaczeniem do liturgii anglikańskiej
1610 Vespro della Beata Vergine(inne języki) Claudio Monteverdi Republika Wenecka rozwój muzyki sakralnej z towarzyszeniem orkiestry[9]
1727 Pasja według św. Mateusza Johann Sebastian Bach Niemcy pasja kantatowo-oratoryjna[10]
1741 Mesjasz Georg Friedrich Händel Anglia rozwój oratoriów[11]
1749 Wielka msza h-moll Johann Sebastian Bach Niemcy kompilacja wcześniejszych utworów, dążenie do stworzenia dzieła idealnego[12]
1783 Wielka msza c-moll Wolfgang Amadeus Mozart Austria
1798 Stworzenie świata(inne języki) Joseph Haydn Austria dalsza ewolucja oratorium[13]
1823 Missa Solemnis Ludwig van Beethoven Niemcy rozwój formy[14]
1837 Grande Messe des morts(inne języki) Hector Berlioz Francja nacisk na ekspresję emocjonalną
1846 Eliasz(inne języki) Felix Mendelssohn-Bartholdy Niemcy rozwój formy
1868 Niemieckie Requiem Johannes Brahms Niemcy rozwój formy[15]
1873 Requiem Giuseppe Verdi Włochy połączenie elementów operowych z liturgicznymi[16]
1893 Requiem(inne języki) Gabriel Fauré Francja [17]
1926 Stabat Mater Karol Szymanowski[18] Polska połączenie muzyki ludowej z nowoczesnymi harmoniami
1930 Symfonia psalmów(inne języki) Igor Strawinski Francja połączenie elementów neoklasycznych z refleksją nad współczesnymi tematami[19]
1937 Carmina Burana Carl Orff Niemcy [20]
1959 Gloria(inne języki) Francis Poulenc Francja [21]
1962 Requiem wojenne(inne języki) Benjamin Britten Anglia [22]
1966 Pasja według św. Łukasza Krzysztof Penderecki[18][23] Polska znane ze swojej potężnej ekspresji i innowacyjnego użycia chóru, połączenie technik awangardowych z formami tradycyjnymi
1987 Totus Tuus(inne języki) Henryk Górecki[18] Polska utwór a cappella, oparty na homofonii

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Espie Estrella: What Is Choral Music?. www.liveabout.com, 2019-03-04. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  2. ↑ Conductor’s role in vocal health. www.vocaltechnique.info. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  3. ↑ a b Denis William Stevens: Choral music. www.britannica.com. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  4. ↑ The History and Evolution of Choral Music. www.choralfestcostarica.org, 2024-07-30. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  5. ↑ a b c d Rachael Mollison-Read: A Brief History Of Choral Music. calgarychildrenschoir.com, 2015-03-30. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  6. ↑ Denis William Stevens: Secular music. www.britannica.com. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  7. ↑ Machaut: Messe de Nostre Dame. www.medieval.org. [dostęp 2025-03-24]. (ang. • łac.).
  8. ↑ Francesco Saggio: Giovanni Pierluigi da Palestrina. The Missa Papae Marcelli and its context. blog.carus-verlag.com, 2024-09-10. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  9. ↑ Monteverdi’s Vespers 1610: a guide to the sacred masterpiece and its best recordings. www.classical-music.com, 2023-03-24. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  10. ↑ Jeremy Nicholas: Bach’s ‘St Matthew Passion’: A Guide To The Sacred Masterpiece. www.udiscovermusic.com, 2023-04-07. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  11. ↑ Jonathan Kandell: The Glorious History of Handel’s Messiah. www.smithsonianmag.com. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  12. ↑ Ted Libbey: Bach’s Mass In B Minor: A Cathedral In Sound. www.npr.org, 2009-04-07. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  13. ↑ Die Schöpfung. magazin.klassik.com. [dostęp 2025-03-24]. (niem.).
  14. ↑ Marianne Williams Tobias: Missa Solemnis in D Major, Op. 123, Ludwig Van Beethoven. www.indianapolissymphony.org, 2015. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  15. ↑ Calvin Dotsey: A Human Requiem: Brahms’ German Requiem. houstonsymphony.org, 2018-04-24. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  16. ↑ Orrin Howard: Requiem. Giuseppe Verdi. www.hollywoodbowl.com. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  17. ↑ Betsy Schwarm: Requiem in D Minor, Op. 48. www.britannica.com. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  18. ↑ a b c John Allison: Best Polish composers: eleven great musical figures, from Chopin to Penderecki. www.classical-music.com, 2025-01-02. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  19. ↑ Steven Ledbetter: Symphony of Psalms. www.bso.org. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  20. ↑ Betsy Schwarm: Carmina Burana. www.britannica.com, 2025-03-03. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  21. ↑ John Henken: Gloria. www.hollywoodbowl.com. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  22. ↑ Benjamin Britten. www.britannica.com, 2025-03-09. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
  23. ↑ Contemporary Polish Composers of Classical Music. culture.pl, 2018-03-26. [dostęp 2025-03-24]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Muzyka_chóralna&oldid=76314137”