Przejdź do zawartości

Nagroda Kalinga

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Nagroda Kalinga (ang. Kalinga Prize) – międzynarodowe wyróżnienie za popularyzację nauki, przyznawane od roku 1952; zostało ustanowione w roku 1951 przez UNESCOorganizację ONZ wyspecjalizowaną do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury[1].

Cele nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Nagroda jest przyznawana np. pisarzom, dziennikarzom, wykładowcom, naukowcom, zainteresowanym popularyzacją własnych dziedzin nauki, którzy tworzą publikacje, filmy lub programy radiowo-telewizyjne, ułatwiające zrozumienie problemów naukowych i technicznych. Rozpatrywane są kandydatury osób, które mają świadomość znaczenia badań naukowych i technologii dla rozwiązania problemów ludzkości, ochrony i wzbogacania dóbr publicznych i kulturowego dziedzictwa narodów[1].

Bijoyanand Patnaik

[edytuj | edytuj kod]

Inicjatorem utworzenia nagrody i jej fundatorem był Bijayanand Patnaik (1916–1997), hinduski bojownik o wolność, światowej sławy lotnik z okresu II wojny światowej, przemysłowiec, polityk i filantrop; premier Orisy w latach 1961–1963 i 1990–1995[2][3], którego imieniem nazwano m.in. Biju Patnaik Airport w Bhubaneswar[4] i Biju Patnaik University of Technology (BPUT)[5]. Prof. Janusz Lech Jakubowski, który – jako jeden z jurorów Nagrody Kalinga – zwiedzał na zaproszenie Patnaika jego fabrykę rur spawanych bez szwu, wspominał jej właściciela jako doskonałego organizatora produkcji przemysłowej[6].

Statut Nagrody Kalinga

[edytuj | edytuj kod]

Nagroda jest finansowana przez Kalinga Foundation Trust (koordynator), władze Orisa (Indie) i Departament Nauki i Technologii rządu Indii[7].

Po otrzymaniu środków dyrektor generalny UNESCO oficjalnie zaprasza rządy państw członkowskich do przedstawienia nominacji. Kandydatami mogą być wyłącznie żyjące osoby fizyczne. Wnioski są kierowane do sekretariatu (do dnia 15 maja) w porozumieniu z odpowiednimi komisjami krajowymi i organizacjami pozarządowymi, utrzymującymi formalne stosunki z UNESCO. Każde państwo może wyznaczyć jednego kandydata. Nominację uzasadnia się przedstawiając m.in. opis osiągnięć kandydata i zestawienie jego prac. Istotne jest wskazanie, jak przekazywane prace przyczyniły się do popularyzacji nauki[7].

Wnioski rozpatruje pięcioosobowe jury wyznaczane przez dyrektora generalnego na okres sześciu lat. Jury składa się z pięciu niezależnych przedstawicieli różnych narodowości i płci (jednego z członków jury rekomenduje Kalinga Foundation Trust), wyznaczane na podstawie sprawiedliwego podziału geograficznego. Jurorzy nie otrzymują wynagrodzenia za swoją pracę (otrzymają wyłącznie zwrot kosztów związanych z procesem oceny). Niezbędne jest uzyskanie opinii co najmniej trzech jurorów. Decyzje są podejmowane w drodze konsensusu, a gdy nie jest to możliwe – w tajnym głosowaniu (zwykłą większością głosów). W głosowaniu nie bierze udziału członek jury z kraju, z którego pochodzi kandydat. Opinia jury przesyła swoją opinię do dyrektora generalnego UNESCO nie później niż do 31 sierpnia danego roku[7].

Nagroda jest wręczana przez dyrektora generalnego na oficjalnej uroczystości organizowanej w tym celu w miejscu, w którym jest obchodzony Światowy Dzień Nauki (10 listopada). Osoba nagrodzona otrzymuje również Srebrny Medal Einsteina, przyznawany przez UNESCO. Laureat – jeżeli jest to możliwe – wygłasza wykład dotyczący nagrodzonej działalności[7]. Rząd Indii (Departament Nauki i Technologii) zaprasza laureata do odwiedzenia tego kraju, gdzie może zapoznać się z hinduską kulturą, instytucjami naukowymi i oświatowymi, przemysłem i gospodarką. Jest zapraszany na posiedzenia towarzystw naukowych, zwłaszcza należących do indyjskiego Science Congress Association. Jest proszony o wygłoszenie wykładów (w języku angielskim)[7].

Laureaci

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Kalinga.

Do roku 2009 przyznano 63 Nagrody Kalinga przedstawicielom 22 krajów. Największą liczbę nagród otrzymali przedstawiciele Wielkiej Brytanii (10-krotnie), Stanów Zjednoczonych (7-krotnie), Francji (6-krotnie), Brazylii (5-krotnie), ZSSR i Rosji (łącznie 5-krotnie)[8][9].

Wśród laureatów Kalinga Prize znaleźli się m.in. Louis de Broglie (1952), Julian Huxley (1953), George Gamow (1956), Bertrand Russell (1957), Karl von Frisch (1958), Arthur C. Clarke (1961), Fred Hoyle (1967) i Siergiej Kapica(1979)[7]. Przedstawiciele Indii byli nagrodzeni czterokrotnie[8][9].

Rok Imię i nazwisko Nagroda Nobla Państwo
Lista laureatów Nagrody Kalinga w latach 1952–2009
1952 Louis de Broglie Nobel 1929 Francja Francja
1953 Julian Huxley Wielka Brytania Wielka Brytania
1954 Waldemar Kaempffert Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1955 Augusto Pi Suner WenezuelaWenezuela
1956 George Gamow Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1957 Bertrand Russell Nobel 1950 Wielka Brytania Wielka Brytania
1958 Karl von Frisch Nobel 1973 Niemcy Niemcy
1959 Jean Rostand FrancjaFrancja
1960 Ritchie Calder Wielka Brytania Wielka Brytania
1961 Arthur C. Clarke Wielka Brytania Wielka Brytania
1962 Gerald Piel Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1963 Jagjit Singh Indie Indie
1964 Warren Weaver Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1965 Eugene Rabinowitch Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1966 Paul Couderc Francja Francja
1967 Fred Hoyle Wielka Brytania Wielka Brytania
1968 Gavin de Beer Wielka Brytania Wielka Brytania
1969 Konrad Lorenz Nobel 1973 Austria Austria
1970 Margaret Mead Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1971 Pierre Augier Francja Francja
1972 Philip Abelson Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1972 Nigel Calder Wielka Brytania Wielka Brytania
1973 Nie przyznano
1974 José Reis Brazylia Brazylia
1974 Louis Estrada Meksyk Meksyk
1975 Nie przyznano
1976 George Porter Nobel 1967 Wielka Brytania Wielka Brytania
1976 Aleksandr Oparin
ZSRR
1977 Fernand Seguin Kanada Kanada
1978 Hoimar von Ditfurth Niemcy Niemcy
1979 Siergiej Kapica
ZSRR
1980 Aristide Bastidas Wenezuela Wenezuela
1981 David Attenborough Wielka Brytania Wielka Brytania
1981 Dennis Flanagan Stany Zjednoczone Stany Zjednoczone
1982 Oswaldo Frota-Pessoa Brazylia Brazylia
1983 Abdullah Al Muti Sharafuddin Bangladesz Bangladesz
1984 Yves Coppens Francja Francja
1984 Igor Petryanov
ZSRR
1985 Sir Peter Medawar Nobel 1960 Wielka Brytania Wielka Brytania
1986 Nikołaj Basow Nobel 1964
ZSRR
1986 David Suzuki Kanada Kanada
1987 Marcel Roche Wenezuela Wenezuela
1988 Björn Kurtén Finlandia Finlandia
1989 Saad Ahmed Shabaan Egipt Egipt
1990 Misbah-Ud-Din Shami Pakistan Pakistan
1991 Radu Iftimovici Rumunia Rumunia
1991 Narender K. Sehgal Indie Indie
1992 Jorge Flores Valdés Meksyk Meksyk
1992 Peter Okebukola Nigeria Nigeria
1993 Piero Angela Włochy Włochy
1994 Nikolai N. Drozdov Rosja Rosja
1995 Julieta Fierro Gossman Meksyk Meksyk
1996 Jirí Grygar Czechy Czechy
1996 Jayant V. Narlikar Indie Indie
1997 Dorairajan Balasubramanian Indie Indie
1998 Regina Paz Lopez Filipiny Filipiny
1998 Ennio Candotti Brazylia Brazylia
1999 Marian Addy Ghana Ghana
1999 Emil Gabrielian Niemcy Niemcy
2000 Ernst W. Hamburger Brazylia Brazylia
2001 Stefano Fantoni Włochy Włochy
2002 Marisela Salvatierra Wenezuela Wenezuela
2003 Pervez Amirali Hoodbhoy Pakistan Pakistan
2004 Jean Audouze Francja Francja
2005 Jeter Jorge Bertoletti Brazylia Brazylia
2009 Yash Pal Indie Indie
2009 Trịnh Xuân Thuận Wietnam Wietnam
2010 Gokulananda Mohapatra Indie Indie
2011 René Raúl Drucker Colín Meksyk Meksyk
2012 Basanta Kumar Behura Indie Indie
2013 Li Xiangyi Chiny
2014 Trilochan Pradhan Indie Indie
2015 Diego Golombek Argentyna Argentyna
2017 Erik Jacquemyn Belgia Belgia

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b UNESCO Kalinga Prize for the Popularization of Science. portal.unesco.org, 2009 -05-08. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
  2. Pabak Kanungo; źródło: Orissa Review: Biju Patnaik Profile. www.kalingafoundationtrust.com, February–March 2005. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
  3. D.C.Dass: Biju Patnaic. [w:] Orissa Review [on-line]. www.orissa.gov.in/e-magazine/Orissareview, luty-marzec 2005. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).
  4. Biju Patnaik Airport w Bhubaneshwar, India. www.ixigo.com. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).
  5. Biju Patnaik University of Technology (BPUT). www.bput.ac.in. [dostęp 2012-09-27]. (ang.).
  6. Janusz Lech Jakubowski: Fragmenty autobiografii. Od połowów motyli do badania sztucznych piorunów. [w:] Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, tom 33:1988 nr 3 s. 589–661 [on-line]. www.wiw.pl/wielcy. [dostęp 2012-09-25]. (pol.).
  7. a b c d e f The Statutes of the UNESCO Kalinga Prize for the Popularization of Science. www.kalingafoundationtrust.com. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
  8. a b List of Kalinga Prize Laureates. [w:] Kalinga Prize for the Popularization of Science [on-line]. www.kalingafoundationtrust.com/website. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).
  9. a b Kalinga Prize Statistics. [w:] Kalinga Prize for the Popularization of Science [on-line]. www.kalingafoundationtrust.com/website. [dostęp 2012-09-25]. (ang.).