Nagroda Kioto
_2013-11-03_17-37.jpg)
| |
| Nagroda za | osiągnięcia w technice, nauce, sztuce i filozofii |
|---|---|
| Przyznawana przez | Fundacja Inamori |
| Lokalizacja |  JaponiaKioto |
| Pierwsze rozdanie | 1985 |
| Strona internetowa | |
Nagroda Kioto (jap. 京都賞 Kyōto-shō) – japońska nagroda ufundowana w 1985 przez Kazuo Inamoriego, założyciela Kyocery i przyznawana co roku przez powołaną w tym celu Fundację Inamori[1]. Jej celem jest nagrodzenie osób o znaczącym wkładzie w naukę i technologię, jak również sztukę i filozofię.
W 1984 roku, w 25 rocznicę założenia Kyocery, Kazuo Inamori postanowił nagrodzić osoby przyczyniające się do rozwoju nauki, postępu ludzkości i wzbogacania ludzkiego ducha, wychodząc z założenia, że przyszłość ludzkości zapewni tylko równowaga między rozwojem naukowych i duchowym. Przeznaczył na ten cel 20 miliardów jenów i akcje Kyocery (w 1984 roku Kyocera przyniosła sprzedaż na wysokości 230 miliardów jenów i 53 miliardy zysku). Inamori chciał w ten sposób odwdzięczyć się społeczeństwu, ale też uhonorować naukowców, których działania dotychczas nie zostały dotąd należycie uznane[2].
Nagrody Kioto są przyznawane w trzech dziedzinach: nauk podstawowych, zaawansowanych technologii oraz sztuki i filozofii. W każdej z nich nagroda jest rotacyjnie przyznawana w kategoriach[3]:
- nauki podstawowe
- nauki biologiczne
- nauki matematyczne
- Ziemia i wiedza o planetach, astronomia i astrofizyka
- nauki przyrodnicze
- kognitywistyka (przyznana jednorazowo w 1988 roku)
- zaawansowane technologie
- elektronika
- biotechnologia i technologia medyczna
- nauki materiałowe i inżynieria
- nauki informacyjne
- sztuka i filozofia
Każdego roku Fundacja Inamori kontaktuje się z ekspertami z całego świata, z dziedzin objętych nagrodą, z prośbą o nominacje. Listę nominowanych osób najpierw weryfikują trzy komitety selekcyjne (po jednym na każdą z dziedzin), potem trzy kolejne wybierają ostateczną listę nominowanych na podstawie bardziej szczegółowych kryteriów. Ta trafia do komitetu wykonawczego, który patrząc z szerszej perspektywy i kierując się filozofią nagrody, wybiera laueratów, ostatecznie zatwierdzanych przez zarząd fundacji[3].
W momencie ustaniowienia nagrody, jej wysokość wynosiła 50 milionów jenów, a od 2018 roku wysokość nagrody to 100 milionów jenów[4]. Laureaci otrzymują również medal i dyplom. Medal, ważący około 250 gramów, wykonany jest 20 karatowego złota i ozdobiony ośmioma kamieniami szlachetnymi: czterama szmaragdami i czterema rubinami. Rewers medalu zawiera imię lauerata oraz rok przyznania. Medal zaprojektował Yoshiyuki Chosa. Prawa strona dyplomu zawiera informacje o laureacie, kategorię nagrody i datę nadania. Lewa strona zawiera kaligrafię wykonaną przez opata świątyni Myōshin-ji, wybraną na podstawie życiorysu i osiągnięć laureata ze zbioru tradycyjnych chińskich sentencji[3].
Podczas pierwszej ceremonii wręczenia nagrody, specjalną nagrodę otrzymała Fundacja Nobla[5]. W 1985 roku Kazuo Inamori konsultował ideę Nagrody Kioto z ówczesnym presesem Fundacji Nobla, Baronem Stigem Ramelem. Jednym z kluczowych rezultatów konsultacji jest rygorystyczny i bezstronny wybór kandydatów, kierując się międzynarodowym punktem widzenia[6].
Nagroda Kioto nazywana jest „japońskim Noblem”[7][8][9]. Swoim zasięgiem obejmuje jednak więcej dziedzin nauki. Nagradza też rozwój teorii, nie tylko osiągnięcia o wymiarze praktycznym[9]. Nagroda Kioto jest uznawana za szczególnie prestiżową w kategoriach, których Nagroda Nobla nie obejmuje[9][10][11].
W 2020 roku, z powodu pandemii COVID-19, Nagrody Kioto nie zostały przyznane[12].
Lista laureatów Nagrody Kioto[edytuj | edytuj kod]
Wśród laureatów Nagrody Kioto jest wielu noblistów, w wielu przypadkach Nagroda Kioto poprzedzała decyzję Komitetu Noblowskiego:
- Jack Kilby (Kioto 1993, Nobel 2000)
- Żores Ałfiorow (Nobel 2000, Kioto 2001)
- Kurt Wüthrich (Kioto 1998, Nobel 2002)
- Sydney Brenner (Kioto 1990, Nobel 2002)
- Paul Lauterbur (Kioto 1994, Nobel 2003)
- Mario Capecchi (Kioto 1996, Nobel 2007)
- Isamu Akasaki (Kioto 2009, Nobel 2009)
- Shin’ya Yamanaka (Kioto 2010, Nobel 2012)
- Yoshinori Ōsumi (Kioto 2012, Nobel 2016)
- Tasuku Honjo (Kioto 2016, Nobel 2018)
- Michel Mayor (Kioto 2015, Nobel 2019)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ History, Inamori Foundation [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Philosophy, Kyoto Prize [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ a b c About Kyoto Prize, Kyoto Prize [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Inamori Foundation Doubles Monetary Awards Bestowed with its Annual Kyoto Prizes, Business Wire [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ The Nobel Foundation, Kyoto Prize [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Kazuo Inamori and the Nobel Foundation, Inamori Foundation, 10 grudnia 2018 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Dan Vergano, Kyoto Prize honors achievement and character, USATODAY.com, 12 listopada 2006 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Nadine Brozan, Chronicle, „The New York Times”, 1 lipca 1996, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ a b c Prestiżowa Nagroda Kioto, Japoland [dostęp 2021-01-24] (pol.).
- ↑ Inamori Foundation Awards the 35th Kyoto Prize to Scientists and Artist in the Fields of "Advanced Technology", "Basic Science", and "Arts and Philosophy", Kyocera Russia, 11 listopada 2019 [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Academy Fellow awarded prestigious Kyoto Prize, Australian Academy of Science [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Postponement of the Kyoto Prize Due to the Coronavirus Pandemic, Kyoto Prize, 20 kwietnia 2020 [dostęp 2021-09-19] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Nagroda Kioto (ang.)
- The Inamori Foundation (ang.)