Nagroda Pritzkera

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Nagroda Pritzkera (ang. Pritzker Architecture Prize) – amerykańska nagroda architektoniczna przyznawana corocznie architektom, którzy mieli znaczący wkład w rozwój środowiska człowieka. Nagroda honoruje żyjącego architekta, który poprzez swoją sztukę, talent, wizjonerstwo oraz konsekwentne i znaczące zaangażowanie, wzbogaca otoczenie człowieka i jego środowisko budowlane poprzez swoją architekturę.

Laureat otrzymuje 100 tys. USD i brązowy medal.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Nagrodę ufundował Jay A. Pritzker (1922–1999) wraz z żoną Cindy w 1979 roku. Rodzina Pritzkerów to właściciele międzynarodowego biznesu z siedzibą główną w Chicago, m.in. sieci hoteli Hyatt, zlokalizowanych na całym świecie. Pritzkerowie znani są również z wspierania aktywności edukacyjnych, naukowych, medycznych i kulturalnych.

Wiele procedur i forma Nagrody Pritzkera było wzorowanych na Nagrodzie Nobla. Laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymują dotację w postaci 100 tys. dolarów, certyfikat oficjalnej pochwały i od 1987 roku brązowy medal, jak również limitowaną edycję rzeźby Henry’ego Moore’a, ofiarowaną każdemu laureatowi[1].

Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbywa się każdego roku, zazwyczaj w maju, w architektonicznie ważnym miejscu na świecie[2].

Laureaci[edytuj | edytuj kod]

Lp. Rok Laureat Narodowość Fotografia Przykładowa realizacja (rok ukończenia) Miejsce ceremonii wręczenia Ref.
1 1979 Johnson, PhilipPhilip Johnson Stany Zjednoczone The inaugural laureate Philip Johnson behind an architectural model Glass House (1949) Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA [3]
2 1980 Barragán, LuisLuis Barragán Meksyk Torres de Satélite (1957) Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA [4]
3 1981 Stirling, JamesJames Stirling Wielka Brytania Seeley Historical Library (1968) National Building Museum, Waszyngton, USA [5]
4 1982 Roche, KevinKevin Roche Stany Zjednoczone Knights of Columbus Building (1969) Art Institute of Chicago, Chicago, USA [6][a]
5 1983 Pei, Ieoh MingIeoh Ming Pei Stany Zjednoczone National Gallery of Art, East Building (1978) Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, USA [7][b]
6 1984 Meier, RichardRichard Meier Stany Zjednoczone High Museum of Art (1983) National Gallery of Art, Waszyngton, USA [6]
7 1985 Hollein, HansHans Hollein Austria Abteiberg Museum (1982) The Huntington Library, San Marino, USA [6]
8 1986 Böhm, GottfriedGottfried Böhm Niemcy (Republika Federalna Niemiec) Christi Auferstehung, Kolonia (Niemcy) (1968) Worshipful Company of Goldsmiths, Londyn, Wielka Brytania [6]
9 1987 Tange, KenzōKenzō Tange Japonia Katedra Najświętszej Marii Panny w Tokio (1964) Kimbell Art Museum, Fort Worth, USA [8]
10 1988 Bunshaft, GordonGordon Bunshaft Stany Zjednoczone – Beinecke Rare Book and Manuscript Library (1963) Art Institute of Chicago, Chicago, USA [6][9]
Niemeyer, OscarOscar Niemeyer Brazylia Katedra Matki Bożej z Aparecidy w Brasílii (1958)
11 1989 Gehry, FrankFrank Gehry Kanada
Stany Zjednoczone		 Walt Disney Concert Hall (1999–2003) Tōdai-ji, Nara, Japonia [7][c]
12 1990 Rossi, AldoAldo Rossi Włochy Bonnefanten Museum (1990) Palazzo Grassi, Wenecja, Włochy [10]
13 1991 Venturi, RobertRobert Venturi Stany Zjednoczone National Gallery, Sainsbury Wing (1991) Palace of Iturbide, Meksyk [11]
14 1992 Siza Vieira, ÁlvaroÁlvaro Siza Vieira Portugalia Pavilion of Portugal in Expo'98 (1998) Harold Washington Library, Chicago, USA [12]
15 1993 Maki, FumihikoFumihiko Maki Japonia Tokyo Metropolitan Gymnasium (1991) Zamek na Hradczanach, Praga, Czechy [8]
16 1994 de Portzamparc, ChristianChristian de Portzamparc Francja - Ambasada Francji w Berlinie (2003) The Commons, Columbus, USA [13]
17 1995 Andō, TadaoTadao Andō Japonia Kościół Światła (1989) Pałac wersalski, Wersal, Francja [14]
18 1996 Moneo, RafaelRafael Moneo Hiszpania Pałac Kongresowy i Audytorium Kursaal (1999) Getty Center, Los Angeles, USA [7]
19 1997 Fehn, SverreSverre Fehn Norwegia - Norweskie Muzeum Lodowców (1991) Muzeum Guggenheima w Bilbao [15]
20 1998 Piano, RenzoRenzo Piano Włochy Port lotniczy Kansai (1994) Biały Dom, Waszyngton, USA [16]
21 1999 Foster, NormanNorman Foster Wielka Brytania 1999 winner Norman Foster, giving a speech behind a lecturn Millennium Bridge w Londyn (2000) Stare Muzeum, Berlin, Niemcy [7]
22 2000 Koolhaas, RemRem Koolhaas Holandia Casa da Música, Porto (2003) Jerusalem Archaeological Park, Jerozolima, Izrael [17]
23 2001 Jacques Herzog & Pierre de Meuron Szwajcaria Tate Modern (2000) Monticello, Charlottesville, USA [18]
24 2002 Murcutt, GlennGlenn Murcutt Australia Berowra Waters Inn (1983) Kapitol, Rzym, Włochy [19]
25 2003 Utzon, JørnJørn Utzon Dania – Sydney Opera House (1973) Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, Madryt, Hiszpania [20]
26 2004 Hadid, ZahaZaha Hadid Irak
Wielka Brytania		 Muzeum Sztuki Współczesnej (2003) Ermitaż, Petersburg, Rosja [7][d]
27 2005 Mayne, ThomThom Mayne Stany Zjednoczone – San Francisco Federal Building (2007) Pritzker Pavilion, Chicago, USA [21]
28 2006 Mendes da Rocha, PauloPaulo Mendes da Rocha Brazylia Kaplica Świętego Piotra w Campos de Jordão (1987) Pałac Dolmabahçe, Stambuł, Turcja [22]
29 2007 Rogers, RichardRichard Rogers Wielka Brytania Budynek Lloyd’s (1986) Whitehall, Londyn, Wielka Brytania [23][e]
30 2008 Nouvel, JeanJean Nouvel Francja Torre Agbar (2005) Biblioteka Kongresu, Waszyngton, USA [7][24]
31 2009 Zumthor, PeterPeter Zumthor Szwajcaria – Therme Vals (1996) Palacio de la Legislatura de la Ciudad de Buenos Aires, Buenos Aires, Argentyna [7][25]
32 2010 Sejima, KazuyoKazuyo Sejima &
Ryūe Nishizawa (SANAA)		 Japonia Muzeum Sztuki Współczesnej XXI wieku w Kanazawa (2003) Ellis Island, Nowy Jork, USA
33 2011 Souto de Moura, EduardoEduardo Souto de Moura Portugalia Estádio Municipal de Braga (2004) Andrew W. Mellon Auditorium, Waszyngton, USA [26]
34 2012 Wang Shu Chiny Muzeum historyczne w Ningbo (2008) Wielka Hala Ludowa, Pekin, Chiny [27]
35 2013 Toyoo Itō Japonia Sendai Mediatheque (2001) John F. Kennedy Presidential Library and Museum, Boston, USA [28]
36 2014 Ban, ShigeruShigeru Ban Japonia Centre Pompidou-Metz (2010) Rijksmuseum, Amsterdam, Holandia [29]
37 2015 Otto, FreiFrei Otto Niemcy Stadion Olimpijski w Monachium (1972) New World Center, Miami, USA [30][31]
38 2016 Aravena, AlejandroAlejandro Aravena Chile Siamese Towers, Chilijski Papieski Uniwersytet Katolicki (2005) Kwatera główna ONZ, Nowy Jork, USA [32][33]
39 2017 Rafael Aranda, Carme Pigem &
Ramón Vilalta (RCR Arquitectes)		 Hiszpania Sant Antoni Library, Barcelona (2008) Pałac Akasaka, Tokio, Japonia [34]
40 2018 Doshi, BalkrishnaBalkrishna Doshi Indie Sangath (1981) Aga Khan Museum, Toronto, Kanada [35]
41 2019 Isozaki, ArataArata Isozaki Japonia Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, Kraków Pałac wersalski, Wersal, Francja [36]
42 2020 Yvonne, FarrellFarrell Yvonne, Shelley McNamara Irlandia

kampus uniwersytecki UTEC (Lima), Parnell Square Cultural Quarter i UCD Urban Institute Ireland (Dublin), Uniwersytet Luigi Bocconi (Mediolan), Institut Mines Télécom (Paryż), School of Economics (Tuluza) ceremonia wirtualna [37]
43 2021 Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal Francja L'école d'architecture, Nantes ceremonia wirtualna [38]
44 2022 Diébédo Francis Kéré Burkina-Faso Szkoła podstawowa, Gando ceremonia wirtualna [39]
45 2023 David Chipperfield Wielka Brytania [40]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Roche urodził się w Irlandii.
  2. ↑ Pei urodził się w Chinach.
  3. ↑ Gehry urodził się w Kanadzie.
  4. ↑ Hadid urodziła się w Iraku.
  5. ↑ Rogers urodził się we Włoszech.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ The Pritzker Architecture Prize: History. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. (ang.).
  2. ↑ The Pritzker Architecture Prize: Ceremony and Medal. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-28)]. (ang.).
  3. ↑ People – In the News. 23 maja, 1979. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)]. (ang.).
  4. ↑ Katherine Endicott: The Mexican garden revisited. 14 października, 2006. (ang.).
  5. ↑ Nigel Reynolds: Top prize for architect who is ignored by fellow British. 23 marca, 2004. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Paul Goldberger: Architecture View; What Pritzker Winners Tell Us About the Prize. 28 maja 1988. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Ed Pilkington: Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award. 14 kwietnia, 2009. (ang.).
  8. ↑ a b Herbert Muschamp: Pritzker Prize for Japanese Architect. 26 kwietnia, 1993. (ang.).
  9. ↑ The Pritzker Architecture Prize Celebrates its Tenth Anniversary Honoring Two Laureates for 1988. (ang.).
  10. ↑ Julie Iovine: Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66. 5 września, 1997. (ang.).
  11. ↑ Eleanor Blau: Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize. 8 kwietnia, 1991. (ang.).
  12. ↑ Ana Maria Ribeiro: Siza Vieira fala para casa cheia. 24 lutego, 2009. (port.).
  13. ↑ Herbert Muschamp: Priztker prize goes to French architect for the first time. 2 maja, 1994. (ang.).
  14. ↑ Pilar Viladas: Fashion's New Religion. 19 sierpnia, 2001. (ang.).
  15. ↑ Fernando Samaniego: El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao. 1 czerwca, 1997. (hiszp.).
  16. ↑ Herbert Muschamp: Renzo Piano Wins Architecture's Top Prize. 20 kwietnia, 1998. (ang.).
  17. ↑ Koolhaas receives 'Nobel of architecture' in Jerusalem. CNN, 29 maja, 2000. (ang.).
  18. ↑ Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg. 14 czerwca, 2005. (ang.).
  19. ↑ Top honour for Australian architect. BBC News, 16 kwietnia, 2002. (ang.).
  20. ↑ Prize for Opera House designer. BBC News, 7 kwietnia, 2003. (ang.).
  21. ↑ Paris skyscraper to rival tower. BBC News, 28 listopada, 2006. (ang.).
  22. ↑ Benjamin Forgey: Brazilian wins Pritzker Prize. 9 kwietnia, 2006. (ang.).
  23. ↑ Jonathan Glancey: Rogers takes the 'Nobel for architecture'. 29 marca, 2007. (ang.).
  24. ↑ Nouvel wins top architect's prize. BBC News, 31 marca, 2008. (ang.).
  25. ↑ Robin Pogrebin: Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor. 12 kwietnia, 2009. (ang.).
  26. ↑ Kate Taylor: Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize. 28 marca, 2011. (ang.).
  27. ↑ David Basulto: 2012 Pritzker Prize: Wang Shu. February 2012. (ang.).
  28. ↑ Christopher Hawthorne: Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize. 17 marca, 2013. (ang.).
  29. ↑ Christopher Hawthorne: Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize. 24 marca, 2014. (ang.).
  30. ↑ Frei Otto, 2015 Laureate. 10 marca, 2015. (ang.).
  31. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, The New York Times, March 10, 2015
  32. ↑ Announcement. (ang.).
  33. ↑ Ceremony. (ang.).
  34. ↑ Announcement: Rafael Aranda, Carme Pigem and Ramon Vilalta | The Pritzker Architecture Prize. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  35. ↑ Announcement: Balkrishna Doshi | The Pritzker Architecture Prize. 2018. (ang.).
  36. ↑ Arata Isozaki. The Pritzker Architecture Prize. (ang.).
  37. ↑ Yvonne Farrell i Shelley McNamara z nagrodą Pritzkera 2020. elle.pl.
  38. ↑ Anne Lacaton and Jean-Philippe Vassal | The Pritzker Architecture Prize, pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  39. ↑ Diébédo Francis Kéré | The Pritzker Architecture Prize, pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  40. ↑ Sir David Alan Chipperfield CH | The Pritzker Architecture Prize, pritzkerprize.com (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Laureaci Nagrody Pritzkera
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Pritzkera&oldid=69875837”