Przejdź do zawartości

Nagroda Pritzkera

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Nagroda Pritzkera (ang. Pritzker Architecture Prize) – amerykańska nagroda architektoniczna przyznawana corocznie architektom, którzy mieli znaczący wkład w rozwój środowiska człowieka. Nagroda honoruje żyjącego architekta, który poprzez swoją sztukę, talent, wizjonerstwo oraz konsekwentne i znaczące zaangażowanie, wzbogaca otoczenie człowieka i jego środowisko budowlane poprzez swoją architekturę.

Laureat otrzymuje 100 tys. USD i brązowy medal.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrodę ufundował Jay A. Pritzker wraz z żoną Cindy w 1979 roku.

Wiele procedur i forma Nagrody Pritzkera było wzorowanych na Nagrodzie Nobla. Laureaci Nagrody Architektonicznej Pritzkera otrzymują dotację w postaci 100 tys. dolarów, certyfikat i, od 1987, brązowy medal, jak również limitowaną edycję rzeźby Henry’ego Moore’a[1].

Oficjalna ceremonia wręczenia nagrody odbywa się każdego roku, zazwyczaj w maju, w architektonicznie ważnym miejscu na świecie[2].

Laureaci

[edytuj | edytuj kod]
Rok Laureat Narodowość Przykładowa realizacja Miejsce ceremonii wręczenia Ref.
1979 Johnson, PhilipPhilip Johnson The inaugural laureate Philip Johnson behind an architectural model  Stany Zjednoczone Glass House, New Canaan (1949) Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA [3]
1980 Barragán, LuisLuis Barragán  Meksyk Torres de Satélite, Naucalpan (1957) Dumbarton Oaks, Waszyngton, USA [4]
1981 Stirling, JamesJames Stirling  Wielka Brytania Seeley Historical Library, Cambridge (1968) National Building Museum, Waszyngton, USA [5]
1982 Roche, KevinKevin Roche  Stany Zjednoczone Gmach Fundacji Forda, Nowy Jork (1968) Art Institute of Chicago, Chicago, USA [a][6]
1983 Pei, Ieoh MingIeoh Ming Pei  Stany Zjednoczone Piramida Luwru, Paryż (1989) Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, USA [b][7]
1984 Meier, RichardRichard Meier  Stany Zjednoczone Getty Center, Los Angeles (1997) National Gallery of Art, Waszyngton, USA [6]
1985 Hollein, HansHans Hollein  Austria Haas-Haus, Wiedeń (1990) The Huntington Library, San Marino, USA [6]
1986 Böhm, GottfriedGottfried Böhm  Niemcy Sanktuarium Matki Bożej Królowej Pokoju w Neviges, Velbert (1968) Worshipful Company of Goldsmiths, Londyn, Wielka Brytania [6]
1987 Tange, KenzōKenzō Tange  Japonia Yoyogi National Gymnasium, Tokio (1964) Kimbell Art Museum, Fort Worth, USA [8]
1988 Bunshaft, GordonGordon Bunshaft –  Stany Zjednoczone Beinecke Rare Book and Manuscript Library, New Haven (1963) Art Institute of Chicago, Chicago, USA [6][9]
Niemeyer, OscarOscar Niemeyer  Brazylia Katedra Matki Bożej z Aparecidy, Brasília (1958)
1989 Gehry, FrankFrank Gehry  Kanada
 Stany Zjednoczone		 Walt Disney Concert Hall, Los Angeles (2003) Tōdai-ji, Nara, Japonia [c][7]
1990 Rossi, AldoAldo Rossi  Włochy Bonnefanten Museum, Maastricht (1990) Palazzo Grassi, Wenecja, Włochy [10]
1991 Venturi, RobertRobert Venturi  Stany Zjednoczone Sainsbury Wing w National Gallery, Londyn (1991) Palace of Iturbide, Meksyk [11]
1992 Siza Vieira, ÁlvaroÁlvaro Siza Vieira  Portugalia Pawilon Portugalski na wystawie Expo ’98, Lizbona (1998) Harold Washington Library, Chicago, USA [12]
1993 Maki, FumihikoFumihiko Maki  Japonia Tokyo Metropolitan Gymnasium (1991) Zamek na Hradczanach, Praga, Czechy [8]
1994 de Portzamparc, ChristianChristian de Portzamparc –  Francja Siedziba ambasady Francji w Niemczech, Berlin (2003) The Commons, Columbus, USA [13]
1995 Andō, TadaoTadao Andō  Japonia Kościół Światła, Osaka (1989) Pałac wersalski, Wersal, Francja [14]
1996 Moneo, RafaelRafael Moneo  Hiszpania Katedra Matki Bożej Anielskiej, Los Angeles (2002) Getty Center, Los Angeles, USA [7]
1997 Fehn, SverreSverre Fehn  Norwegia Norweskie Muzeum Lodowców, Fjærland (1991) Muzeum Guggenheima w Bilbao [15]
1998 Piano, RenzoRenzo Piano  Włochy Centrum Paula Klee, Berno (2005) Biały Dom, Waszyngton, USA [16]
1999 Foster, NormanNorman Foster 1999 winner Norman Foster, giving a speech behind a lecturn  Wielka Brytania Metropolitan, Warszawa (2003) Stare Muzeum, Berlin, Niemcy [7]
2000 Koolhaas, RemRem Koolhaas  Holandia Casa da Música, Porto (2003) Jerusalem Archaeological Park, Jerozolima, Izrael [17]
2001 Jacques Herzog & Pierre de Meuron  Szwajcaria Tate Modern, Londyn (2000) Monticello, Charlottesville, USA [18]
2002 Murcutt, GlennGlenn Murcutt  Australia Berowra Waters Inn, Sydney (1983) Kapitol, Rzym, Włochy [19]
2003 Utzon, JørnJørn Utzon –  Dania Sydney Opera House, Sydney (1973) Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, Madryt, Hiszpania [20]
2004 Hadid, ZahaZaha Hadid  Irak
 Wielka Brytania 		Centrum Heydəra Əliyeva, Baku (2012) Ermitaż, Petersburg, Rosja [d][7]
2005 Mayne, ThomThom Mayne  Stany Zjednoczone Bill & Melinda Gates Hall na Uniwersytecie Cornella, Ithaca (2014) Pritzker Pavilion, Chicago, USA [21]
2006 Mendes da Rocha, PauloPaulo Mendes da Rocha  Brazylia Narodowe Muzeum Powozów, Lizbona (2015) Pałac Dolmabahçe, Stambuł, Turcja [22]
2007 Rogers, RichardRichard Rogers  Wielka Brytania Lloyd’s Building, Londyn (1986) Whitehall, Londyn, Wielka Brytania [e][23]
2008 Nouvel, JeanJean Nouvel  Francja Budynek Nouvela Muzeum Narodowego Centrum Sztuki Królowej Zofii, Madryt (2005) Biblioteka Kongresu, Waszyngton, USA [7][24]
2009 Zumthor, PeterPeter Zumthor  Szwajcaria 7132 Thermal Baths, Vals (1996) Palacio de la Legislatura de la Ciudad de Buenos Aires, Buenos Aires, Argentyna [7][25]
2010 Sejima, KazuyoKazuyo Sejima &
Ryūe Nishizawa (SANAA)		  Japonia Muzeum Sztuki Współczesnej XXI wieku, Kanazawa (2003) Ellis Island, Nowy Jork, USA
2011 Souto de Moura, EduardoEduardo Souto de Moura  Portugalia Estádio Municipal de Braga, Braga (2004) Andrew W. Mellon Auditorium, Waszyngton, USA [26]
2012 Wang Shu  Chiny Ningbo Museum, Ningbo (2008) Wielka Hala Ludowa, Pekin, Chiny [27]
2013 Toyoo Itō  Japonia Toyoo Ito Museum of Architecture, Imabari (2011) John F. Kennedy Presidential Library and Museum, Boston, USA [28]
2014 Ban, ShigeruShigeru Ban  Japonia Centre Pompidou-Metz, Metz (2010) Rijksmuseum, Amsterdam, Holandia [29]
2015 Otto, FreiFrei Otto  Niemcy Stadion Olimpijski, Monachium (1972) New World Center, Miami, USA [30][31]
2016 Aravena, AlejandroAlejandro Aravena  Chile Siamese Towers, Santiago (2005) Kwatera główna ONZ, Nowy Jork, USA [32][33]
2017 RCR Arquitectes  Hiszpania Musee Soulages, Rodez (2014) Pałac Akasaka, Tokio [34]
2018 Doshi, BalkrishnaBalkrishna Doshi  Indie Tagore Memorial Hall, Ahmadabad (1971) Aga Khan Museum, Toronto, Kanada [35]
2019 Isozaki, ArataArata Isozaki  Japonia Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”, Kraków (1994) Pałac wersalski, Wersal, Francja [36]
2020 Yvonne, FarrellFarrell Yvonne, Shelley McNamara  Irlandia

Budynek Roentgena Uniwersytetu Bocconiego, Mediolan (2008) ceremonia wirtualna [37]
2021 Anne Lacaton, Jean-Philippe Vassal  Francja L’école d’architecture, Nantes (2009) ceremonia wirtualna [38]
2022 Diébédo Francis Kéré  Burkina Faso Szkoła podstawowa, Gando (2001) ceremonia wirtualna [39]
2023 David Chipperfield  Wielka Brytania James-Simon-Galerie w Nowym Muzeum, Berlin (2019) Agora ateńska, Ateny, Grecja[40] [41]
2024 Riken Yamamoto  Japonia Muzeum sztuki, Yokosuka (2007) b.d. [42]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Roche urodził się w Irlandii.
  2. ↑ Pei urodził się w Chinach.
  3. ↑ Gehry urodził się w Kanadzie.
  4. ↑ Hadid urodziła się w Iraku.
  5. ↑ Rogers urodził się we Włoszech.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ The Pritzker Architecture Prize: History. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-10)]. (ang.).
  2. ↑ The Pritzker Architecture Prize: Ceremony and Medal. [dostęp 2012-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-28)]. (ang.).
  3. ↑ People – In the News. 23 maja, 1979. [dostęp 2017-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)]. (ang.).
  4. ↑ Katherine Endicott: The Mexican garden revisited. 14 października, 2006. (ang.).
  5. ↑ Nigel Reynolds: Top prize for architect who is ignored by fellow British. 23 marca, 2004. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Paul Goldberger: Architecture View; What Pritzker Winners Tell Us About the Prize. 28 maja 1988. (ang.).
  7. ↑ a b c d e f g Ed Pilkington: Swiss architect untouched by fad or fashion wins prized Pritzker award. 14 kwietnia, 2009. (ang.).
  8. ↑ a b Herbert Muschamp: Pritzker Prize for Japanese Architect. 26 kwietnia, 1993. (ang.).
  9. ↑ The Pritzker Architecture Prize Celebrates its Tenth Anniversary Honoring Two Laureates for 1988. (ang.).
  10. ↑ Julie Iovine: Aldo Rossi, Architect of Monumental Simplicity, Dies at 66. 5 września, 1997. (ang.).
  11. ↑ Eleanor Blau: Robert Venturi Is to Receive Pritzker Architecture Prize. 8 kwietnia, 1991. (ang.).
  12. ↑ Ana Maria Ribeiro: Siza Vieira fala para casa cheia. 24 lutego, 2009. (port.).
  13. ↑ Herbert Muschamp: Priztker prize goes to French architect for the first time. 2 maja, 1994. (ang.).
  14. ↑ Pilar Viladas: Fashion’s New Religion. 19 sierpnia, 2001. (ang.).
  15. ↑ Fernando Samaniego: El noruego Sverre Fehn recibe el Pritzker de Arquitectura en el museo Guggenheim Bilbao. 1 czerwca, 1997. (hiszp.).
  16. ↑ Herbert Muschamp: Renzo Piano Wins Architecture’s Top Prize. 20 kwietnia, 1998. (ang.).
  17. ↑ Koolhaas receives ‘Nobel of architecture’ in Jerusalem. CNN, 29 maja, 2000. (ang.).
  18. ↑ Herzog & de Meuron Propose Castle in The Sky for Hamburg. 14 czerwca, 2005. (ang.).
  19. ↑ Top honour for Australian architect. BBC News, 16 kwietnia, 2002. (ang.).
  20. ↑ Prize for Opera House designer. BBC News, 7 kwietnia, 2003. (ang.).
  21. ↑ Paris skyscraper to rival tower. BBC News, 28 listopada, 2006. (ang.).
  22. ↑ Benjamin Forgey: Brazilian wins Pritzker Prize. 9 kwietnia, 2006. (ang.).
  23. ↑ Jonathan Glancey: Rogers takes the ‘Nobel for architecture’. 29 marca, 2007. (ang.).
  24. ↑ Nouvel wins top architect’s prize. BBC News, 31 marca, 2008. (ang.).
  25. ↑ Robin Pogrebin: Pritzker Prize Goes to Peter Zumthor. 12 kwietnia, 2009. (ang.).
  26. ↑ Kate Taylor: Souto de Moura Wins 2011 Pritzker Architecture Prize. 28 marca, 2011. (ang.).
  27. ↑ David Basulto: 2012 Pritzker Prize: Wang Shu. February 2012. (ang.).
  28. ↑ Christopher Hawthorne: Japanese architect Toyo Ito, 71, wins Pritzker Prize. 17 marca, 2013. (ang.).
  29. ↑ Christopher Hawthorne: Architect Shigeru Ban, known for disaster relief, wins Pritzker Prize. 24 marca, 2014. (ang.).
  30. ↑ Frei Otto, 2015 Laureate. 10 marca, 2015. (ang.).
  31. ↑ Pritzker Prize for Frei Otto, German Architect, Announced After His Death, Robin Pogrebin, The New York Times, March 10, 2015.
  32. ↑ Announcement. (ang.).
  33. ↑ Ceremony. (ang.).
  34. ↑ Announcement: Rafael Aranda, Carme Pigem and Ramon Vilalta | The Pritzker Architecture Prize. [dostęp 2017-03-01]. (ang.).
  35. ↑ Announcement: Balkrishna Doshi | The Pritzker Architecture Prize. 2018. (ang.).
  36. ↑ Arata Isozaki. The Pritzker Architecture Prize. (ang.).
  37. ↑ Yvonne Farrell i Shelley McNamara z nagrodą Pritzkera 2020. elle.pl.
  38. ↑ Anne Lacaton and Jean-Philippe Vassal | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  39. ↑ Diébédo Francis Kéré | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2022-10-20].
  40. ↑ Pritzker Architecture Prize Ceremony Video Honors Sir David Chipperfield, the 2023 Laureate [online], ArchDaily, 15 listopada 2023 [dostęp 2024-03-07] (ang.).
  41. ↑ Sir David Alan Chipperfield CH | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com (ang.).
  42. ↑ Riken Yamamoto | The Pritzker Architecture Prize [online], pritzkerprize.com [dostęp 2024-03-07].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Nagrody Pritzkera
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nagroda_Pritzkera&oldid=74532400”