Namysłów

Namysłów
— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Rynek w Namysłowie
Herb Namysłowa Flaga Namysłowa
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	namysłowski
Gmina	Namysłów
Prawa miejskie	ok. 1249
Burmistrz	Julian Kruszyński
Powierzchnia	22,62 km²
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość	16 200 716,5 os./km²
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	46-100
Tablice rejestracyjne	ONA
Położenie na mapie gminy Namysłów Namysłów
Położenie na mapie powiatu namysłowskiego Namysłów
Położenie na mapie województwa opolskiego Namysłów
Położenie na mapie Polski Namysłów
51°04′22″N 17°42′25″E
TERC (TERYT)	1606024
SIMC	0965743
Urząd miejski ul. Stanisława Dubois 3 46-100 Namysłów
Strona internetowa

Namysłów (łac. Namislavia, niem. Namslau) – miasto w województwie opolskim, w powiecie namysłowskim, położone nad Widawą. Miasto jest położone w granicach historycznego Dolnego Śląska. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Namysłów. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego. Prawa miejskie uzyskano ok. 1249.

30 czerwca 2008 miasto miało 16 297 mieszkańców.

W mieście bardzo silnie rozwinął się przemysł spożywczy (zakłady ziemniaczane, wytwórnia lodów Nestle), a także przemysł piwowarski (Browar Namysłów) oraz przemysł elektrotechniczny, metalowy i obuwniczy.

W mieście znajduje się stacja kolejowa, z której odjeżdżają pociągi w kierunku Oleśnicy (i dalej Wrocławia) oraz Kluczborka i Lublińca (linia do Lublińca). Przewozy autobusowe realizuje PKS w Namysłowie oraz PKS Opole.

Nazwa

Nazwa miasta Namysłów wśród innych nazw śląskich miejscowości w urzędowym pruskim dokumencie z 1750 roku wydanym w języku polskim w Berlinie.

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy nazwa pochodzi od polskiej nazwy procesu umysłowego – "myślenia" czyli mądrości. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 we Wrocławiu wymienia jako najwcześniej zanotowaną nazwę miejscowości Namysłow podając jej znaczenie "Sitz kluger Leute" czyli po polsku "Siedziba mądrych ludzi". Pierwotna nazwa została później przez Niemców zgermanizowana na Namslau i utraciła swoje znaczenie.

Nazwa miejscowości w zlatynizowanej formie Namislavia wymieniona jest w łacińskim dokumencie z 1312 wydanym w Głogowie. W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Namislavia.

Jeszcze w 1750 nazwa "Namysłów" wymieniona jest w języku polskim przez Fryderyka II pośród innych miast śląskich w zarządzeniu urzędowym wydanym dla mieszkańców Śląska. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod nazwami Namslau, Namzlav oraz Namislow.

Nazwę Namysłów w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1906 notuje nazwę miasta pod polską nazwą Namysłów oraz niemiecką Namslau.

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946

Historia

Zamek książęcy z 1360 r.

Zespół murów obronnych (1350-1415, XVII w., XIX w.)

• 1041 – Pierwsze wzmianki o Namysłowie jako osadzie
• XIII wiek – Założenie miasta
• około 1249 – Prawa miejskie
• 1313-1323 – Istnienie samodzielnego księstwa namysłowskiego pod panowaniem Konrada I
• 1348 – Pokój namysłowski między Kazimierzem Wielkim a cesarzem Karolem Luksemburskim, który stanowił o przyznaniu Śląska Czechom
• 1350 – Budowa murów obronnych i czterech bram
• 1360 – Początek budowy murowanego zamku
• 1377 – Pożar
• 1439 – Ugoda między kandydatami do tronu czeskiego księciem polskim Kazimierzem i Albrechtem Habsburgiem
• 1453 – Namysłów i Wrocław odmawiają złożenia hołdu Władysławowi Pogrobowcowi
• 1466 – Duży pożar, który niszczy połowę zabudowań
• 1469 – Namysłów uznaje za swego władcę Macieja Korwina
• 1483 – Kolejny duży pożar niszczy miasto
• 1479 – Miasto pod panowaniem Władysława Jagiellończyka
• XV wiek: Ożywienie handlu
• 1526 – Miasto należy do dynastii Habsburgów
• XVI wiek - W czasie wojny trzydziestoletniej zdobyte przez Szwedów
• 1703 – Zamek sprzedany zakonowi krzyżackiemu
• 1741 – Miasto przechodzi we władanie Prus
• 1756-1763 – W czasie wojny siedmioletniej zajmowane przez Austriaków i Rosjan
• 1806-1807 – Okupowane przez Francuzów
• 1862 – Połączenie telegraficzne z Wrocławiem
• 1868 – Uruchomienie linii kolejowej Wrocław-Kluczbork
• 1899 – Druga linia do Opola
• 1939-1945 – W czasie wojny znajduje się tu podobóz obozu koncentracyjnego w Groß-Rosen.
• 21 stycznia 1945 – Namysłów zajęty przez Armię Czerwoną
• 3 marca 1945 – Przybyła do miasta pierwsza grupa polskich kolejarzy
• 30 kwietnia 1945 – Namysłów przejęty przez polską administrację
• 17 listopada 1947 – Zebranie założycielskie Towarzystwa Burs i Stypendiów w Namysłowie, na prezesa wybrano Aleksandra Pankiewicza - przewodniczącego Powiatowej Rady Narodowej. W 1949 r. TBS liczył już 129 członków.
• 1959 – Powstało Koło Miłośników Ziemi Namysłowskiej, w tym czasie było to pierwsze tego typu stowarzyszenie na Opolszczyźnie. Staraniem działaczy koła powołano muzeum, które zlokalizowano w trzech salach namysłowskiego ratusza.
• 23 lutego 1973 – Otwarto nowy lokal Muzeum Ziemi Namysłowskiej.
• 25 czerwca 1976 – Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej w Namysłowie przystąpiły do strajku, którego celem było, oprócz protestu przeciw podwyżce cen, odłączenie się od ZEM Świdnica i sprowadzenie nowego parku maszynowego.
• 31 października-1 listopada 1983 – Odbyło się zebranie TKK "Solidarność" - podziemnego kierownictwa całego ruchu w składzie: Zbigniew Bujak, Tadeusz Jedynak, Bogdan Lis, Eugeniusz Szumiejko, Marek Muszyński (używający pseud. Witold), Jerzy Zdrada oraz Jan Krzysztof Bielecki.

Zabytki

Brama Krakowska z 1390 roku

Ratusz z XIV wieku

Browar w Namysłowie

Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:

• układ urbanistyczny
• kościół par. pw. śś. Piotra i Pawła, późnogotycki z l. 1405-1441 - XV w., XVI w. w rejestrze. Ogrodzenie z bramą, z 1713 r. i figura św. Jana Nepomucena, z 1730 r., wypisane z księgi rejestru
• kościół fil. pw. Niepokalanego Poczęcia NMP, XV/XVI
• zespół klasztorny franciszkanów, ul. Krótka 4, z XIV-XVIII w.: gotycki kościół św. Franciszka i św. Piotra z XIV w., ob. magazyn, klasztor, ob. dom mieszkalny
• kaplica cmentarna pw. Świętej Trójcy, z l. 1708-1709
• park miejski, z poł. XIX w.
• zamek książęcy, z 1360 r., XVI-XIX w.: studnia na dziedzińcu zamkowym z ok. 1600 r.
• mury obronne, fragmenty z l. 1350-1415, XVII w., XIX w.: baszta, ul. Kościelna 10, mur, ul. Forteczna 4, mur i dwie baszty (pn.-zach.), mur i trzy baszty, ul. Wojska Polskiego, mur i dwie baszty (pd.-zach.), mur i jedna baszta (pn.-wsch.), mur (pn.-zach.), mur (pn.),
  • brama Krakowska, z 1390 r. - XIV w., XIX w., wypisana z księgi rejestru
• ratusz, z 1374 r., XV-XIX w., z 57-metrową wieżą
• zespół szpitala miejskiego, ul. Oleśnicka 10, z l. 1911-1912: budynek prosektorium z kaplicą, pawilon oddziału dziecięcego, budynek mieszkalno-warsztatowy; altana, drewniana; magazyn, ogrodzenie z bramą, park
• dom, ul. Chrobrego 6, wypisany z księgi rejestru
• dom „Burmistrzówka”, ul. Krakowska 29, z XVIII w., z poł. XIX w.
• dom, ul. Obrońców Pokoju 28, z poł. XIX w.
• domy, Rynek 3, 4, 5, 6, 24 (d. 27), z XVI w., XVIII w., XIX w., wypisane z księgi rejestru
• dom, Rynek 12, z k. XIX w.
• domy, ul. Staszica 4, 6, z XVI w., XVIII w., XIX w., wypisane z księgi rejestru
• szkoła ewangelicka, ul. Szkolna 4, szachulcowa, z 1789 r.
• zespół browaru, ul. Chrobrego 26, z l. 1870-1910: stara słodownia z warzelnią i suszarnią, nowa słodownia z suszarniami, leżakownia i fermentownia, maszynownia i magazyn beczek, kompleks bud. Pomocniczych, magazyn jęczmienia, ul. Kolejowa 18 a.

inne zabytki:

• renesansowa fontanna
• synagoga
• cmentarz żydowski.

Demografia

Lata	Mieszkańcy
1875	5 383
1880	5 868
1885	5 890
1890	6 167
1910	6 062
1933	7 325
1939	8 196
1983	13 700
1998	16 700
2006	16 498
2007	16 358
2008	16 297

• Piramida wieku mieszkańców Namysłowa w 2014 roku.

Osiedla mieszkaniowe

Na terenie Namysłowa istnieje 6 osiedli mieszkaniowych:

Numer	Ulice
Osiedle nr I	Armii Krajowej, Chrobrego, Dubois, Dworcowa, Forteczna, Harcerska, Jagiellońska, Komuny Paryskiej, Kościelna, Krakowska, Obrońców Pokoju, Piastowska, Pocztowa, Podwale, Rynek, Skwer Kardynała Wyszyńskiego, Staszica, Szkolna, Waryńskiego, Wojska Polskiego, Wróblewskiego, 3 Maja, Bohaterów Warszawy, Partyzantów, Piłsudskiego, plac Powstańców Śląskich, plac Wolności, Sikorskiego, Wały Jana III
Osiedle nr II	Asnyka, Boczna, Braterska, Broniewskiego, Dąbrowskiego, Gombrowicza, Kasprowicza, Kilińskiego, Kochanowskiego, Konopnickiej, Korczaka, Makuszyńskiego, Morcinka, Nałkowskiej, Norwida, Oleśnicka, Orzeszkowej, Parkowa, Pułaskiego, Sienkiewicza, Staromiejska, Sycowska, Tuwima, Wańkowicza, Wybickiego, Żwirki i Wigury
Osiedle nr III	Akacjowa, Cicha, Fabryczna, Jaśminowa, Kalinowa, Konwalii, Kwiatowa, Łączańska, 1 Maja, Makowa, Malinowa, Mickiewicza, Pamięci Sybiraków, Polna, Tulipanowa, Różana, Słonecznikowa, Wrzosowa, Sworowskiego, Wileńska, Orląt Lwowskich, Kombatantów
Osiedle nr IV	Brzechwy, Brzeska, Buczka, Chopina, Drzewieckiego, Kopernika, Kościuszki (częściowo), Moniuszki, plac Pod Grzybkiem, Sejmowa, Stawowa, Jana Pawła II, Narutowicza, Ogrodowa, Okrzei, Pastewna, Prusa, Słoneczna, Tęczowa, Wiejska, Żeromskiego
Osiedle nr V	Mariańska, Reymonta
Osiedle nr VI	Dąbrowskiej, Długosza, Falskiego, Grunwaldzka, Iwaszkiewicza, Kolejowa, Kościuszki (częściowo), Kraszewskiego, Krzywa, Oławska, Plater, Reja, Skłodowskiej, Witosa

Oświata

Namysłów stanowi regionalny ośrodek oświatowy, ściągający uczniów z całego powiatu, a także z pobliskich terenów województwa wielkopolskiego (Rychtal), dolnośląskiego (Bierutów) czy powiatu kluczborskiego (Wołczyn).

W mieście funkcjonują:

Szkoły podstawowe:

• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bolesława Prusa, ul. Łączańska 1
• Szkoła Podstawowa nr 4 z oddziałami integracyjnymi im. Władysława Stanisława Reymonta, ul. Reymonta 56
• Szkoła Podstawowa nr 5

Gimnazja:

• Gimnazjum nr 1
• Gimnazjum nr 2

Szkoły ponadgimnazjalne:

• I Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Iwaszkiewicza, ul. Mickiewicza 12
• Zespół Szkół Mechanicznych:
  • Technikum nr 1
  • Branżowa Szkoła I Stopnia nr 1
• Zespół Szkół Rolniczych:
  • Technikum nr 2
  • Branżowa Szkoła I Stopnia nr 2
• Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego

Zespół Szkół Specjalnych:

• Szkoła Podstawowa Specjalna
• Gimnazjum Specjalne
• Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna

Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia

Kultura

• Namysłowski Ośrodek Kultury
  • Zespół Teatralny "Bez Atu"
  • Biblioteka Publiczna w Namysłowie

Namysłowska prasa wydawana po 1945

Namysłów posiada bogata tradycję wydawania prasy lokalnej i samorządowej, przy czym liczba wszystkich tytułów, ukazujących się tu od 1945 roku, jest dziś trudna do ustalenia. W okresie PRL wydawane były: „Trybuna Namysłowska” – miesięcznik Powiatowego Komitetu Frontu Narodowego w Namysłowie oraz „Rocznik Statystyczny Powiatu Namysłów”.

Namysłowska prasa podziemna przed 1989

• Obserwator Namysłowski jedyne znane czasopismo, które wychodziło w drugim obiegu a następnie jawnie od 1989 roku

Namysłowska prasa wydawana po 1989

Po przełomie 1989 roku nastąpił prawdziwy wysyp różnych periodyków ukazujących się najczęściej dość nieregularnie:

• „Gazeta Namysłowska. Magazyn Samorządowy”
• „Gazeta Ziemi Namysłowskiej”
• „GraVers. Niezależne Czasopismo Literackie”
• „Informator Wędkarski. Magazyn Namysłowskich Wędkarzy”
• „Kurier Namysłowski. Prywatny Miesięcznik Lokalny”
• „Namysłowianin. Bezpłatna Gazeta Lokalna”
• „Namysłowski Magazyn. Namysłowski Powiatowy Magazyn Samorządowy”
• „Nowiny Namysłowskie”
• „Wieści Namysłowskie”
• „Z Prawej Strony. Miesięcznik ziemi namysłowskiej”

Własne organa prasowe posiadają miejscowe parafie katolickie:

• „Apostolskie Ścieżki. Namysłowskie Pismo Religijno – Duszpasterskie” – Parafia Św. Apostołów Piotra i Pawła.
• „Pokój i Dobro. Gazeta parafii św. Franciszka z Asyżu i św. Piotra z Alkantary”

Na koniec warto wspomnieć, że własne pismo wydają także Niemcy – dawni mieszkańcy Namysłowa, „Namslauer Heimatfreunde” drukowany jest w Boon.

Wspólnoty religijne

Kościół Piotra i Pawła

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki
  • Parafia pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła
  • Parafia pw. Św. Franciszka z Asyżu i Św. Piotra z Alkantary
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór Kanaan
• Świadkowie Jehowy, Sala Królestwa i zbór w Namysłowie

Miasta partnerskie

• Nebelschütz
• Linz nad Renem
• Hluczyn
• Jaremcze
• Kisköre
• Zagon

Namysłowianie (tu urodzeni lub zamieszkali)

• Działacze społeczni, wydawcy
  • Roman Janusz Rączy (1955–2001) – działacz opozycyjny, niezależny wydawca, aktywista społeczny i kulturalny, polityk
• Naukowcy
  • Alfred Bielschowsky (1871–1940) – niemiecki okulista pochodzenia żydowskiego, profesor uniwersytetów w Niemczech i USA
  • Leszek Kuberski (1956–2006) – historyk, badacz dziejów Łużyc i Galicji, profesor Uniwersytetu Opolskiego.
• Aktorzy
  • Tadeusz Szymków (1958–2009)
• Sportowcy
  • Krystian Brzozowski – zapaśnik
  • Marta Chrust-Rożej – lekkoatletka
  • Marek Szufa (1954–2011) – pilot samolotowy i szybownik
  • Janusz Trzepizur – lekkoatleta
• Politycy, parlamentarzyści i samorządowcy
  • Teresa Ceglecka-Zielonka – polityk, posłanka V kadencji
  • Adam Cichocki – działacz opozycyjny, wojewoda lubelski
  • Andrzej Markowiak – polityk, poseł, prezydent Raciborza, wiceminister
  • Andrzej Misiołek – polityk
  • Ryszard Wilczyński – wojewoda opolski
• Wynalazcy i budowniczowie
  • Ludwig Schneider (1855–1943) – architekt

Literatura

• Johann Knie: Alpabetisch, Statistisch, Topographische Uebersicht aller Dorfer, Flecken, Stadt und andern Orte der Konigl. Preus. Provinz Schliesen.... Breslau: Barth und Comp., 1830.
• Mateusz Goliński, Elżbieta Kościk, Jan Kęsik: Namysłów, z dziejów miasta i okolic, Namislavia, Namysłów 2006, ​ISBN 978-83-60537-00-8​.
• Włodzimierz Ożga: Zespół Bramy Krakowskiej w Namysłowie, Namislavia, Namysłów 2007, ​ISBN 978-83-60537-01-5​.
• Kazimierz Kuliński: Pieczęcie i herby miasta Namysłowa. Reedycja Biblioteczki Towarzystwa Miłośników Ziemi Namysłowskiej, ISSN 1895-8877. Namislavia, Namysłów 2006, ​ISBN 978-83-60537-04-6​.
• Kazimierz Kuliński: Piastowski zamek w Namysłowie. Reedycja Biblioteczki Towarzystwa Miłośników Ziemi Namysłowskiej, ISSN 1895-8877. Namislavia, Namysłów 2006, ​ISBN 978-83-60537-03-9​.
• Henryk Caputa: Zarys historyczny murów obronnych miasta Namysłowa. Reedycja Biblioteczki Towarzystwa Miłośników Ziemi Namysłowskiej, ISSN 1895-8877. Namislavia, Namysłów 2006, ​ISBN 978-83-60537-02-2​.
• Kazimierz Kuliński: Obozy pracy i zagłady rozmieszczone przez hitlerowców w powiecie namysłowskim w latach 1939-1945. Reedycja Biblioteczki Towarzystwa Miłośników Ziemi Namysłowskiej, ISSN 1895-8877. Namislavia, Namysłów 2005, ​ISBN 83-922091-1-7​.
• Mateusz M. Magda: Tajemnice Ziemi Namysłowskiej. Namislavia, Namysłów 2011, ​ISBN 978-83-60537-35-0​.
• Stanisław Żarecki: Zarys historii szpitalnictwa w powiecie namysłowskim. Reedycja Biblioteczki Towarzystwa Miłośników Ziemi Namysłowskiej, ISSN 1895-8877. Namislavia, Namysłów 2005, ​ISBN 83-922091-2-5​.
• Tomasz Kowalski: Dzieje kościoła i parafii pw. św. Franciszka z Asyżu i św. Piotra z Alkantary w Namysłowie. Towarzystwo Miłośników Ziemi Namysłowskiej, zeszyty historyczne – tom 1. Namislavia, Namysłów 2003, ​ISBN 83-905869-4-0​.
• Mariusz Patelski, Protesty czerwcowe 1976 r. w województwie opolskim. Zapomniany strajk w ZEM Namysłów, Opole-Namysłów: Uniwersytet Opolski-Namislavia 2016.​ISBN 978-83-60537-84-8​.

Linki zewnętrzne

• Namysłów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VI: Malczyce – Netreba. Warszawa 1885.
• Namysłów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska. Warszawa 1902.