Narcyz żonkil

Narcyz żonkil
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	narcyz
Gatunek	narcyz żonkil
	Nazwa systematyczna
	Narcissus jonquilla L.; Sp. Pl.: 290 (1753)
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Narcyz żonkil, żonkil (Narcissus jonquilla L.) – gatunek roślin z rodziny amarylkowatych. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa jonquille (żonkil, żółty narcyz), które to słowo wywodzi się z kolei od hiszpańskiego junquillo – zdrobnienia od junco (trzcina, sitowie). Na naturalnych stanowiskach rośnie dziko w Portugalii i Hiszpanii^[4]. Od gatunku tego pochodzi wiele mieszańców, które ogrodnicy zaliczają do 7 grupy narcyzów (mieszańce jonquilla)^[5].

Morfologia

U typowej formy gatunku na jednym pędzie osadzonych jest 2–6 pachnących kwiatów, barwy żółtej i mają żółty przykoronek krótszy od płaskich listków okwiatu^[5]. Mieszańce jonquilla zachowują te cechy gatunku macierzystego^[5]. Na pędzie znajduje się zwykle 2 lub więcej kwiatów, a wysokość całego pędu wraz z kwiatami wynosi do 38 cm^[5].

Zastosowanie

Ze względu na swoje duże, jaskrawe kwiaty i wczesną porę kwitnienia uprawiany jest w gruncie na rabatach i w trawnikach jako roślina ozdobna. Często wykorzystywany jest też na kwiat cięty, w wodzie długo zachowuje świeżość. W Polsce często uprawiany jest w ogrzewanych szklarniach i pędzony dla przyspieszania kwitnienia. Tak przyspieszone narcyzy sprzedaje się w doniczkach lub na kwiat cięty bardzo wczesną wiosną, a nawet w zimie.

Kultywary (niektóre)

'Stratosphere' – ma na pędach po 3 kwiaty o złotożółtym przykoronku nieco ciemniejszym od listków okwiatu
'Trevithian' – ma na pędzie 1–3 kwiaty o różowożółtym kolorze
'Sweetness' – kwiaty złotożółte o bardzo wydłużonych listkach okwiatu

Uprawa

Nie ma specjalnych wymagań co do gleby i można go uprawiać na każdej glebie ogrodowej, najlepiej jednak rośnie na glebie próchnicznej i stale wilgotnej. Oprócz nawożenia i odchwaszczania nie wymaga innych zabiegów pielęgnacyjnych. Wytwarza stale cebule przybyszowe, za pomocą których łatwo go rozmnażać. Wykopuje się je pod koniec czerwca lub z początkiem lipca, gdy pęd naziemny zaczyna już obumierać, przechowuje w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu i sadzi we wrześniu. Po kilku latach uprawy wskutek wytwarzania cebulek przybyszowych roślina nadmiernie zagęści się i słabo kwitnie, należy wówczas (po przekwitnieniu rośliny) cebulki przerzedzić.

Obecność w kulturze i symbolice

Żonkil jest symbolem pamięci o powstaniu w getcie warszawskim^[6]^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
↑ Narcissus jonquilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2016-04-18].
↑ ^a ^b ^c ^d GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Akcja społeczno-edukacyjna Żonkile 2013 [online], Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, 2013 [dostęp 2023-05-08] .
↑ AnnaA. Sobańda AnnaA., Dlaczego żółte żonkile są symbolem powstania w getcie warszawskim? Kryje się za tym tajemnicza postać [online], TOK FM, 19 kwietnia 2022 [dostęp 2023-05-08] .

Bibliografia

Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).

[iucn-3] Narcissus jonquilla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2016-04-18].

[A-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[6] Akcja społeczno-edukacyjna Żonkile 2013 [online], Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, 2013 [dostęp 2023-05-08] .

[7] AnnaA. Sobańda AnnaA., Dlaczego żółte żonkile są symbolem powstania w getcie warszawskim? Kryje się za tym tajemnicza postać [online], TOK FM, 19 kwietnia 2022 [dostęp 2023-05-08] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]