Nitkodziobek
| Nemichthys scolopaceus[1] | |||||
| (Richardson, 1848) | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Nemichthys scolopaceus | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
Nitkodziobek[3], nitodziobek[4] (Nemichthys scolopaceus) – gatunek ryby węgorzokształtnej z rodziny nitkodziobcowatych (Nemichthyidae)[5][6].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Po raz pierwszy naukowo gatunek opisał szkocki lekarz i przyrodnik John Richardson w 1848, w pracy zatytułowanej The zoology of the voyage of H.M.S. Samarang, na podstawie holotypu, przechowywanego obecnie (2018) w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie i skatalogowanego pod numerem BMNH 1871.7.16.1[5].
Nazwa rodzajowa Nemichthys pochodzi od połączenia greckich νήμα (transkr. nema) i ἰχθύς (transkr. ichtys), oznaczających odpowiednio nitkę i rybę. Epitet gatunkowy ma swoje korzenie w łacińskim scolopax, odnoszącym się do długich, przypominających dziób ptaka szczęk[6].
Rozmieszczenie i środowisko[edytuj | edytuj kod]
Jest rybą szeroko rozprzestrzenioną, aczkolwiek niepospolitą[2]. Obecna w ciepłych i umiarkowanych pod względem temperatury wodach mórz i oceanów, na całej długości geograficznej[6]. W Europie od Wielkiej Brytanii do wybrzeża Półwyspu Iberyjskiego i dalej w głąb Oceanu Atlantyckiego po Islandię, także w Morzu Śródziemnym, regularnie widywana w Skagerraku. We wschodnim Atlantyku, poza wodami europejskimi, zasięg nitkodziobka sięga Południowej Afryki, natomiast w zachodnim Atlantyku występuje od Nowej Szkocji po południowe wybrzeże Brazylii, a w zachodnim Pacyfiku od południowej Japonii do południowej Australii, we wschodnim od Alaski do Chile[2], włączając w to Zatokę Kalifornijską[6]. W Oceanie Indyjskim występuje na całym jego obszarze. W Morzu Śródziemnym notowany rzadko, ale z uwagi na głębinowy tryb życia może być liczniejszy niż się szacuje. Jest bardzo prawdopodobne, że ze względu na swój rozległy zasięg w morskich obszarach chronionych żyje kilka subpopulacji[2].
W Morzu Sargassowym małe leptocefale nitkodziobka są najliczniej występującymi larwami w sezonie rozrodczym węgorzokształtnych[7].
Jest rybą morską, bytującą w strefie batypelagialnej, na znacznych głębokościach – zazwyczaj 100-1000 m, ale widywana również na nieco ponad 4000 m[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Osiąga do 145 cm długości całkowitej. Ciało bardzo delikatnie zbudowane, długie, sznurkowate, bocznie spłaszczone, na końcu bardzo wąskie. Głowa zaokrąglona, zakończona pyskiem z wydłużonymi szczękami, delikatnie rozwartymi, przypominającymi ptasi dziób. Cienkie ciało otaczają długie płetwy – grzbietowa, zaczynająca się w środkowej części głowy, z około 350 promieniami, i odbytowa, rozpoczynająca się tuż za głową, z 320 promieniami. Płetwy piersiowe z 10 promieniami. Płetwa ogonowa i płetwy brzuszne nie występują. Mniej więcej w tym samym miejscu, gdzie początek płetwy odbytowej, położony jest otwór odbytowy[6][4]. Kręgosłup nitkodziobka jest zbudowany z największej liczby kręgów, co najmniej 750, wśród wszystkich kręgowców[8]. Larwy mają kształt listkowaty, co jest cechą charakterystyczną u węgorzokształtnych (u węgorza europejskiego kształtem przypominają liść wierzbowy[9])[10].
Ciało koloru od ciemnobrązowego do szarego, przy czym część brzuszna ciemniejsza od grzbietowej. Końce płetwy odbytowej i płetw piersiowych prawie czarne[6].
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Nitkodziobek żywi się skorupiakami, głównie dziesięcionogami i szczętkami. Sam z kolei pada ofiarą innych ryb, np. beryksa wspaniałego, Allocyttus verrucosus czy Synagrops japonicus[6].
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na brak znaczenia gospodarczego nie jest celem połowów. Jako że jest to ryba głębinowa, rzadko pojawia się jako przyłów. Daje się zwabić światłem przy nocnych połowach[4][2].
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W 2015 IUCN uznała ją za gatunek najmniejszej troski (LC), na podstawie oceny z roku 2014. Trend globalnej populacji nie jest znany[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nemichthys scolopaceus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2018-11-18] (ang.).
- ↑ a b c d e f E. Karmovskaya i inni, Nemichthys scolopaceus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T190214A60794470.en [dostęp 2018-11-18] (ang.).
- ↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby – Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
- ↑ a b c Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 232.
- ↑ a b R. Fricke, W. N. Eschmeyer, R. van der Laan (eds): Catalog of Fishes: genera, species, references (electronic version). California Academy of Sciences. [dostęp 2018-11-18]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Nemichthys scolopaceus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 2018-11-18]
- ↑ Miller Michael J. & Hanel Reinhold: The Sargasso Sea subtropical gyre : the spawning and larval development area of both freshwater and marine eels. Washington, D.C.: Secretariat of the Sargasso Sea Alliance, 2011. ISBN 978-0-9847520-9-6.
- ↑ Imants G. Priede: Deep-Sea Fishes: Biology, Diversity, Ecology and Fisheries. Cambridge University Press, 2017, s. 165. ISBN 978-1107083820.
- ↑ Josef H. Reichholf, Gunter Steinbach (red.): Wielka encyklopedia ryb: słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiesław Wiśniewolski (tłum.). Warszawa: Muza, 1994, s. 46. ISBN 83-7079-317-7.
- ↑ A.N. Shukla: Physiology of Fishes. New Delhi: Discovery Publishing House, 2009, s. 311. ISBN 978-81-8356-384-0. [dostęp 2018-11-18].