Twardoskórzak pucharowaty
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
twardoskórzak pucharowaty |
| Nazwa systematyczna | |
| Neolentinus cyathiformis (Schaeff.) Della Maggiora & Trassinelli Index Fungorum 171: 1 (2014) | |
Twardoskórzak pucharowaty, twardziak pucharkowaty (Neolentinus cyathiformis (Schaeff.) Della Maggiora & Trassinelli) – gatunek grzybów z rodziny niszczycowatych (Gloeophyllaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Neolentinus, Gloeophyllaceae, Gloeophyllales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus cyathiformis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2014 r. Della Maggiora i Trassinelli, przenosząc go do rodzaju Neolentinus[1].
Synonimów naukowych ma około 20. Niektóre z nich[2]:
- Favolus cyathiformis (Schaeff.) E.F. Malysheva, Malysheva & Zmitr. 2004
- Lentinus cyathiformis (Schaeff.) Bres. 1929
- Lentinus schaefferi (Redhead & Ginns) Rauschert 1988
- Neolentinus degener (Kalchbr.) Hrouda 2001
- Neolentinus schaefferi Redhead & Ginns 1985
- Polyporus cyathiformis (Schaeff.) Zmitr. 2010
Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował polską nazwę twardziak pucharkowaty. Wówczas gatunek ten klasyfikowany był do rodzaju Lentinus (twardziak). W polskim piśmiennictwie mykologicznym opisywany był również jako twardziak kielichowaty[3]. Po przeniesieniu go do rodzaju Neolentinus obydwie polskie nazwy stały się niespójne z nazwą naukową. W 2021 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów zarekomendowała nazwę twardoskórzak pucharkowaty[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–10 cm, wyjątkowo do 15 cm. Zazwyczaj owocniki wyrastają grupkami po 2–3. U młodych owocników wypukły lub półkulisty, o powierzchni gliniastoczerwonej i pokrytej drobnymi, brunatnordzawymi łuseczkami. Z wiekiem rozprostowuje się i staje się płaski z niewielkim zagłębieniem, lub nawet kielichowaty, a jego powierzchnia staje się naga, brudno-ochrowożółta[5].
Początkowo białawe, wąskie, tępe, o równych ostrzach, potem żółtawe, o szerokości 4–8 mm i ostrzach ostrych, delikatnie ząbkowanych. Dość często są widlasto rozgałęzione, a przy trzonie połączone anastomozami. Dość daleko zbiegają po trzonie[5].
Wysokość 3–15 cm, grubość do 7–15 mm, centralny, lub nieznacznie ekscentryczny, twardy, mięsisty, pełny. Powierzchnia o barwie żółtawej, bardzo gęsto pokryta brunatnordzawymi łuseczkami. Podstawa trzonu często korzeniasta, o długości do 5 cm[5].
Biały, tylko u podstawy trzonu słomiastożółty. U młodych owocników soczysty, szybko jednak twardnieje. Zapach silny, przyjemny[5].
- Cechy mikroskopowe
Strzępki w trzonie o grubości 2,5–4,5 μm, nieamyloidalne. W hymenium brak cystyd i innych płonnych elementów. Podstawki 4–sterygmowe o rozmiarach 35–40 × 6–8 μm. Zarodniki eliptyczno-cylindryczne z ukośną, zaostrzoną podstawą, gładkie, nieamyloidalne o rozmiarach 10–14 × 3,5–4,5 μm[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Znany jest tylko w Europie i Rosji[6]. Jest bardzo rzadki, liczniej występuje tylko w Europie Południowej[5]. W polskiej literaturze naukowej do 2003 r. podano 8 jego stanowisk[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą się utrzymywały czynniki zagrożenia[7].
Występuje w lasach i parkach na martwym drewnie drzew liściastych, szczególnie na topoli białej i topoli osice. Owocniki wytwarza od czerwca do września[3].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2017-10-03] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
- ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-19].
- ↑ a b c d e f Stanisław Domański. Nowe stanowisko grzyba Lentinus cyathiformis (Schaeff.) Bres. W Polsce. Acta Societatis Botanicorum Poloniae, vol. XXIV, nr 1, 1965
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2017-03-19].
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.