Nerpa

Nerpa
	Pusa
	Scopoli, 1771
	; Przedstawiciel rodzaju – nerpa bajkalska (P. sibirica)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Infrarząd	Arctoidea
Parvordo	płetwonogie
Rodzina	fokowate
Rodzaj	nerpa
	Typ nomenklatoryczny
	Phoca foetica Fabricius, 1776 (= Phoca hispida von Schreber, 1775)
Synonimy
	Pagomys J.E. Gray, 1864; Caspiopusa Dybowski, 1929;
	Pagomys J.E. Gray, 1864; Caspiopusa Dybowski, 1929;
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Nerpa^[4] (Pusa) – rodzaj morskiego ssaka z rodziny fokowatych (Phocidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące u wybrzeży Morza Kaspijskiego, Oceanu Arktycznego i jeziora Bajkał^[5]^[6]^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 110–160 cm; masa ciała 50–90 kg; nowo narodzone nerpy mierzą 60–80 cm o ciężarze 4–5,5 kg^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Pusa: według Houttuyna^[8] i Müllera^[9] jest to po prostu grenlandzkie słowo oznaczające fokę. Scopoli najwyraźniej zaczerpnął tę nazwę od Andersona, która to według Fabriciusa została niepoprawnie przeliterowana jako Pusa. Fabricus podaje nazwę Puirse jako jedno z grenlandzkich nazw nerpy^[10].
Pagomys: gr. παγος pagos „mróz, lód”; μυς mus, μυος muos „mysz”^[11]. Gatunek typowy: Phoca foetida Fabricius, 1776 (= Phoca hispida Schreber, 1775).
Caspiopusa: łac. Caspius „kaspijski, z Morza Kaspijskiego”; rodzaj Pusa Scopoli, 1771^[12]^[3]. Gatunek typowy: Phoca vitulina δ. caspica J.F. Gmelin, 1788.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Różnice pomiędzy przedstawicielami rodzajów Pusa, Phoca i Halichoerus są tak nieznaczne, że zdaniem naukowców z Uniwersytetu Alberta te trzy rodzaje powinny być połączone jako Phoca^[13]. Do rodzaju należą następujące gatunki^[5]^[14]^[4]:

Pusa hispida (von Schreber, 1775) – nerpa obrączkowana
Pusa sibirica (J.F. Gmelin, 1788) – nerpa bajkalska
Pusa caspica (J.F. Gmelin, 1788) – nerpa kaspijska

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ G.A. Scopoli: Introductio ad historiam naturalem sistens genera lapidum, plantarum, et animalium: hactenus detecta, caracteribus essentialibus donata, in tribus divisa, subinde ad leges naturae. Pragae: Apud Wolfgangum Gerle, 1771, s. 490. (łac.).
↑ J.E. Gray. Notes on seals (Phocidae), including the description of a new seal (Halicyon richardii) from the West Coast of North America. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 31, 1864. (ang.).
↑ ^a ^b B. Dybowski. Zur Kenntnis der Sibirischen Seehunde. „Bulletin International de L’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles”. Serie B: Sciences Naturelles. 1929 (8), s. 414, 1929. (niem.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 446. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 182–183. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Pusa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-22]. (ang.).
↑ M. Houttuyn: Natuurlyke historie: of, Uitvoerige beschryving der dieren, planten, en mineraalen. T. 1. Cz. 2. Amsterdam: By F. Houttuyn, 1761, s. 15. (niem.).
↑ P.L.S. Müller: Des Ritters Carl von Linné Königlich Schwedischen Leibarztes &c. &c. Vollständiges Natursystem: nach der zwölften lateinischen Ausgabe, und nach Anleitung des holländischen Houttuynischen Werks, mit einer ausführlichen Erklärung. Cz. 1. Nürnberg: bey Gabriel Nicolaus Raspe, 1773, s. 199. (niem.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 598.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 497.
↑ caspia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-19] (ang.).
↑ C.S. Davis, I. Delisle, I. Stirling, D.B. Siniff & C. Strobeck. A phylogeny of the extant Phocidae inferred from complete mitochondrial DNA coding regions. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 33 (2), s. 363–377, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.06.006. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-08]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[Scopoli-1] G.A. Scopoli: Introductio ad historiam naturalem sistens genera lapidum, plantarum, et animalium: hactenus detecta, caracteribus essentialibus donata, in tribus divisa, subinde ad leges naturae. Pragae: Apud Wolfgangum Gerle, 1771, s. 490. (łac.).

[gray-2] J.E. Gray. Notes on seals (Phocidae), including the description of a new seal (Halicyon richardii) from the West Coast of North America. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1864, s. 31, 1864. (ang.).

[dyb-3] B. Dybowski. Zur Kenntnis der Sibirischen Seehunde. „Bulletin International de L’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres. Classe des Sciences Mathématiques et Naturelles”. Serie B: Sciences Naturelles. 1929 (8), s. 414, 1929. (niem.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-5] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 446. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Stewart-6] B. Stewart: Family Phocidae (Earless Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 182–183. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red. red.): Genus Pusa. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-22]. (ang.).

[Houttuyn-8] M. Houttuyn: Natuurlyke historie: of, Uitvoerige beschryving der dieren, planten, en mineraalen. T. 1. Cz. 2. Amsterdam: By F. Houttuyn, 1761, s. 15. (niem.).

[Müller-9] P.L.S. Müller: Des Ritters Carl von Linné Königlich Schwedischen Leibarztes &c. &c. Vollständiges Natursystem: nach der zwölften lateinischen Ausgabe, und nach Anleitung des holländischen Houttuynischen Werks, mit einer ausführlichen Erklärung. Cz. 1. Nürnberg: bey Gabriel Nicolaus Raspe, 1773, s. 199. (niem.).

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA598_598]-10] Palmer 1904 ↓, s. 598.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA497_497]-11] Palmer 1904 ↓, s. 497.

[12] caspia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-19] (ang.).

[Davis&inni-13] C.S. Davis, I. Delisle, I. Stirling, D.B. Siniff & C. Strobeck. A phylogeny of the extant Phocidae inferred from complete mitochondrial DNA coding regions. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 33 (2), s. 363–377, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2004.06.006. (ang.).

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Higher Taxonomy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]