Ożędka groniasta

Ożędka groniasta
	; Neslia paniculata subsp. paniculata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	ożędka
Gatunek	ożędka groniasta
	Nazwa systematyczna
	Neslia paniculata (L.) Desv.; J. Bot. Agric. 3:162. 1814
Synonimy
	Myagrum paniculatum L.; Vogelia paniculata (L.) Hornem.;
	Myagrum paniculatum L.; Vogelia paniculata (L.) Hornem.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ożędka groniasta, orzędka groniasta^[3], ożędka wiechowata^[4] (Neslia paniculata (L.) Desv.) – gatunek rośliny z rodziny kapustowatych, należący do monotypowego rodzaju ożędka (też orzędka, Neslia Desv.). Występuje w strefie umiarkowanej w Europie, w północnej Afryce oraz w Azji (bez jej południowej, tropikalnej części)^[5]. W Polsce zadomowiony antropofit^[3], jego występowanie udokumentowane zostało na całym niżu i w niższych partiach gór, lokalnie jednak jest bardzo rzadki (np. w północno-zachodniej części kraju)^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: Krótka, omszona, wysokość całej rośliny od 15 do 80 cm.
Liście: Dolne wydłużone przechodzące w ogonek, górne lancetowate, całobrzegie.
Kwiaty: Złotożółte o średnicy 4–6 mm zebrane w pseudobaldachowatą wiechę. Kwitnie do maja do lipca.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna. Występuje na polach zbóż, wysypiskach, przydrożach, w miejscach ciepłych o podłożu gliniastym i zasobnym w wapń.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek z rodzaju monotypowego Neslia Desv.^[5], przy czym w niektórych ujęciach jeden z dwóch podgatunków (obok nominatywnego) – Neslia paniculata subsp. thracica (Velen.) Bornm.^[5], bywa podnoszony do rangi odrębnego gatunku – Neslia apiculata C.A. Mey., określanego nazwą zwyczajową ożędka kończysta^[3].

Rodzaj Neslia zaliczany jest do plemienia Camelineae w obrębie rodziny kapustowatych Brassicaceae^[7].

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Gatunek umieszczony na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 120, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 122. ISBN 83-01-00129-1.
↑ ^a ^b ^c Neslia Desv.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-22].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 371, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Genus Neslia Desv.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-11-22].
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Bertram Münker: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: Świat Książki, 1998. ISBN 83-7129-756-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-13] (ang.).

[checklist-3] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 120, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[Mowszowicz79-4] Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 122. ISBN 83-01-00129-1.

[powo-5] Neslia Desv.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-22].

[6] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 371, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[grin-7] Genus Neslia Desv.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-11-22].

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]