Niepełnosprawność ruchowa

Oznaczenie na karcie niepełnosprawności

Niepełnosprawność ruchowa – stan człowieka znajdującego się w sytuacji obniżonych możliwości motorycznych ciała. Zazwyczaj jest to związane z różnorakimi uszkodzeniami kończyn. Upośledzenie może wynikać ze zmian rozwojowych w okresie płodowym, chorób, wypadków oraz innych czynników mogących mieć wpływ na budowę ciała i działanie jego poszczególnych części.

Grupy niepełnosprawności ruchowych

Niepełnosprawności ruchowe można podzielić na następujące podstawowe grupy:

• Brak kończyn lub ich części. Do tej grupy zaliczają się osoby po amputacjach wynikających z wypadków losowych lub chorób, a także osoby, u których w okresie rozwoju płodowego nie wykształciły się poszczególne części ciała.
• Uszkodzenia układu nerwowego (centralnego/obwodowego) lub pojedynczych bądź całych grup mięśni w części odpowiedzialnej za funkcjonowanie kończyn, czyli czynności motorycznych. Zaburzenia czynności motorycznych obejmują porażenia i niedowłady rozumiane jako obniżenie sprawności, poprawności wykonywania ruchów, osłabienie siły mięśniowej, spowolnienie ruchów. Do tej grupy zaliczają się osoby będące ofiarami na przykład mózgowego porażenia dziecięcego, choroby Heinego-Medina, polineuropatii, stwardnienia rozsianego, czy też uszkodzenia rdzenia kręgowego w wyniku wypadku lub choroby.
• Niepoprawne uformowanie szkieletu w okresie rozwoju płodowego lub w okresie rozwoju. Do tej grupy zaliczają się osoby dotknięte achondroplazją lub innymi rodzajami karłowatości, a także osoby u których struktura szkieletu nie rozwinęła się poprawnie w wyniku chorób i niedoborów, na przykład w związku z krzywicą.
• Uszkodzenia stawów. Do tej grupy zaliczają się osoby, które uległy wypadkom, często w wyniku uprawiania różnych dziedzin sportu, osoby u których funkcjonowanie stawów jest zakłócone w wyniku degradacji związanej z wiekiem, z cukrzycą (staw Charcota) a także w wyniku szeregu chorób reumatycznych, takich jak na przykład zapalenie stawów.

Rehabilitacja i funkcjonowanie osób niepełnosprawnych

Rehabilitacja

Trójkołowy rower rehabilitacyjny ze wspomaganiem elektrycznym

W zależności od rodzaju niepełnosprawności stosowane są następujące metody przywracania możliwości funkcjonowania osobom niepełnosprawnym ruchowo:

• Leczenie farmakologiczne – stosowane szczególnie w przypadkach niepełnosprawności wynikających z przewlekłych schorzeń, na przykład chorób reumatycznych;
• Leczenie chirurgiczne – stosowane szczególnie w przypadkach, gdy istnieje możliwość naprawy niepoprawnie funkcjonujących części organizmu, jak na przykład łączenie złamanych kości, wszczepianie sztucznych stawów itp;
• Protezy dla osób po amputacjach kończyn;
• Ortezy dla osób po paraliżach lub z niedowładem kończyn;
• Laski, kule i balkoniki (chodziki);
• Wózki inwalidzkie;

Powyższe środki skierowane są na umożliwienie osobom niepełnosprawnym ruchowo całkowicie lub częściowo samodzielnego funkcjonowania dzięki kompensacji uszkodzeń środkami mechanicznymi bądź leczeniem.

Likwidacja barier

Podjazd do mównicy dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich w Sali Posiedzeń Sejmu

Szczególnie ważną formą wspomagania osób niepełnosprawnych ruchowo w ich codziennym funkcjonowaniu jest dostosowanie przestrzeni publicznej do ich potrzeb, czyli likwidacja barier architektonicznych. Osoby niepełnosprawne ruchowo, a szczególnie te poruszające się na wózkach inwalidzkich nie mogą czasami dostać się do budynków ani poruszać się swobodnie poza nimi ze względu na obecność schodów, ostrych pochyłości i wysokich krawężników.

Akty prawne dotyczące likwidacji barier architektonicznych

Prawo budowlane (Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Dz.U. 1994 Nr 89 poz. 414) w art. 5 ustęp 1 pkt 4 przewiduje:

"Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej, zapewniając: (...)

niezbędne warunki do korzystania z obiektów użyteczności publicznej i mieszkaniowego budownictwa wielorodzinnego przez osoby niepełnosprawne, w szczególności poruszające się na wózkach inwalidzkich;"

Szczegółowe rozwiązania niezbędne do uznania danej budowli za odpowiednio dostosowaną dla osób niepełnosprawnych omówione są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002 r. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.)

Rozporządzenie to dość dokładnie omawia warunki, jakie musi spełniać nowo budowany budynek, ale odnosi się również do sytuacji, w których budynek jest odbudowywany, rozbudowywany, nadbudowywany, przebudowywany oraz zmieniany jest sposób jego użytkowania.

Warto zauważyć, że zgodnie z art 29 ust 18 rozporządzenia, budowa pochylni podjazdowej dla osób niepełnosprawnych jest zwolniona z konieczności uzyskania zezwolenia na budowę.

Dostosowanie samochodu

Osoby niepełnosprawne ruchowo najczęściej mogą prowadzić samochód po dostosowaniu go do ich specyficznych potrzeb i możliwości. W zależności od rodzaju inwalidztwa istnieją różne urządzenia dostosowujące samochód do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną.

• Urządzenia do obsługi ręcznej gazu, hamulca i/lub sprzęgła;
• Gałka mocowana na kierownicy pojazdu, umożliwiająca prowadzenie jedną ręką;
• Przedłużenie pedałów;
• Blokada pedałów gazu;
• Wspomagania kierownicy i systemu hamulcowego;
• Podwyższanie pedałów: gazu, hamulca i sprzęgła;
• Urządzenie do centralnego sterowania pojazdem, działające na podczerwień;
• Urządzenia do obsługi siedzeń obrotowych;

Ułatwienia w poruszaniu się samochodem

Osoby niepełnosprawne i kierowcy, którzy je przewożą, nie muszą stosować się do niektórych znaków drogowych. Musi być jednak spełniony warunek: pod następującymi znakami nie ma tabliczki z symbolem wózka lub napisu „dotyczy także niepełnosprawnych”:

• B-1 zakaz ruchu w obu kierunkach
• B-3 zakaz wjazdu pojazdów silnikowych z wyjątkiem motocykli jednośladowych
• B-3a zakaz wjazdu autobusów
• B-4 zakaz wjazdu motocykli
• B-10 zakaz wjazdu motorowerów
• B-35 zakaz postoju
• B-37 zakaz postoju w dni nieparzyste
• B-38 zakaz postoju w dni parzyste
• B-39 strefa ograniczonego postoju

W niektórych miastach osoby niepełnosprawne poruszające się samochodami są zwolnione z opłat za parkowanie w strefach płatnego parkowania.

Linki zewnętrzne

• Strony Pełnomocnika Rządu ds. osób niepełnosprawnych
• Fundacja aktywnej rehabilitacji – organizacja wspierające osoby które uległy wypadkom
• Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji – jedna z największych organizacji w Polsce zajmujących się osobami niepełnosprawnymi
• Strona poświęcona osobom z amputowanymi kończynami
• Przestrzeń (nie)publiczna – dostosowywanie przestrzeni miejskiej do potrzeb osób niepełnosprawnych. miejsca.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-08)].
• CULANI Strona Integracyjnego Stowarzyszenia Rehabilitacyjno-Sportowego – wiele informacji o sporcie niepełnosprawnych
• Jak zachowywać się wobec osoby niepełnosprawnej Publikacja Biura ds. Osób Niepełnosprawnych Uniwersytetu Warszawskiego. bon.uw.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-30)]. (pol.)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.