Nikołaj Nowosilcow
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przewodniczący Rosyjskiej Akademii Nauk | |
| Okres |
od 1803 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Nikołaj Nikołajewicz Nowosilcow (ros. Николай Николаевич Новосильцев lub Новосильцов, ur. 1761, zm. 20 kwietnia 1838 w Petersburgu) – rosyjski hrabia (1833), polityk i działacz państwowy.
Zastępca przewodniczącego Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego, sprawujący nadzór nad policją w latach 1813–1815, i kontrolę nad skarbem od 1814 roku, przewodniczący Komitetu Wyższego Nadzoru Policyjnego, w 1815 roku członek Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego[1], przewodniczący Petersburskiej Akademii Nauk 1803–1810.
Postać Nikołaja Nowosilcowa pojawia się w III części Dziadów (1832) Adama Mickiewicza.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Uczył się w Korpusie Paziów.
Służył w rosyjskiej armii w latach 1783-1796 i uczestniczył w pokonaniu insurekcji kościuszkowskiej w 1794 w Polsce i na Litwie. Odsunięty w 1796 przebywał w Londynie.
Jeden z najbliższych współpracowników Aleksandra I w pierwszych latach jego panowania. Mając pełne zaufanie Aleksandra I był członkiem Tajnej Komisji. Był dyplomatą w latach 1804-1809. Zawarł w 1805 antynapoleoński sojusz z Wielką Brytanią.
13 marca 1813 wszedł do pięcioosobowej Rady Najwyższej Tymczasowej okupowanego Księstwa Warszawskiego, w latach 1813-1815 zarządzał jego finansami. Z inicjatywy Nowosilcowa, Aleksandra Rożnieckiego, przy wsparciu Mateusza Lubowidzkiego powołano Biuro Centralne Policji dla Warszawy i Królestwa Polskiego[2]. Powołał w Królestwie Kongresowym Wyższą Wojskową Tajną Policję[3]. W latach 1815-1830 komisarz carski przy Radzie Stanu Królestwa Polskiego. Wróg polskich ruchów wolnościowych, rusyfikator.
Od 1824 kurator wileńskiego okręgu szkolnego. Prowadził intrygi przeciw Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu. Aby przypodobać się carowi, przyczynił się do wykrycia nieprawdziwych spisków Filomatów i Filaretów w prowincjach zabranych. Od 1832 do 1838 roku przewodniczący Rady Państwa i Komitetu Ministrów Imperium Rosyjskiego.
Był członkiem honorowym Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk[4].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
W 1818 został odznaczony Orderem Orła Białego[5]. W 1830 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława 1. klasy[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 572.
- ↑ Hanna Dylągowa, Mateusz Lubowidzki, w: Polski Słownik Biograficzny, 1973, t. XVIII, s. 74.
- ↑ Elżbieta Kaczyńska, Dariusz Drewniak, Ochrana carska policja polityczna, Warszawa 1993, s. 19.
- ↑ Aleksander Kraushar, Towarzystwo Warszawskie Przyjaciół Nauk 1800-1832: monografia historyczna osnuta na źródłach archiwalnych. Ks. 4, Czasy polistopadowe: epilog: 1831-1836, 1906, s. 493.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 286.
- ↑ Stanisław Łoza, Kawalerowie orderu św. Stanisława (1.12.1815 – 29.11,1830), w: Miesięcznik Heraldyczny, nr. 8, r. IX, Warszawa, listopad 1930, s. 168.
- Członkowie Petersburskiej Akademii Nauk
- Członkowie Rady Najwyższej Tymczasowej Księstwa Warszawskiego
- Członkowie Rady Państwa Imperium Rosyjskiego
- Członkowie Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie
- Dyplomaci Imperium Rosyjskiego
- Funkcjonariusze służb tajnych Królestwa Kongresowego
- Hrabiowie Imperium Rosyjskiego
- Odznaczeni Orderem Świętego Stanisława I klasy (Królestwo Kongresowe)
- Kuratorzy oświaty okresu zaborów
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (Królestwo Kongresowe)
- Pierwowzory postaci literackich
- Przewodniczący Komitetu Ministrów Imperium Rosyjskiego
- Rosyjscy urzędnicy Królestwa Kongresowego
- Rosyjscy wolnomularze
- Uczestnicy walk powstania kościuszkowskiego (strona rosyjska)
- Zmarli w 1838
- Urodzeni w 1761