Przejdź do zawartości

Niwka (Sosnowiec)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Niwka
Dzielnica Sosnowca
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Sosnowiec

Data założenia

1775/1785 (prawa miejskie)

W granicach Sosnowca

1953

SIMC

0943629

Strefa numeracyjna

32

Kod pocztowy

41-208

Tablice rejestracyjne

SO

Położenie na mapie Sosnowca
Mapa konturowa Sosnowca, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Niwka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Niwka”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Niwka”
Ziemia50°14′34″N 19°09′36″E/50,242778 19,160000

Niwka – południowa, historyczna dzielnica Sosnowca od 1953 r,, w latach 1916–1953 samodzielna gmina Niwka w powiecie będzińskim[1][2], wcześniej wieś i osada rybacka, potem także osada fabryczna, wzmiankowana po raz pierwszy w 1581 r.[3][1].

Graniczy od północy z Dańdówką i Porąbką, od wschodu z Maczkami i Jaworznem, od południowego wschodu z Jęzorem, którą to granicę wyznacza przepływająca tutaj rzeka Biała Przemsza, do której na styku dzielnic uchodzi rzeka Bobrek, a od zachodu z Modrzejowem i Dębową Górą.

Wschodnią częścią przebiega droga ekspresowa S1 nieposiadająca tutaj węzła, a południową droga krajowa nr 79 spełniająca na tym odcinku charakter drogi lokalnej.

Niwka według rejestru TERYT jest częścią miasta Sosnowiec o numerze SIMC - 0943629[4].

Historyczna Niwka jest siedzibą organów utworzonej w 2004 r. jednostki pomocniczej gminy Sosnowiec o nazwie Dzielnica Południe[5]. W skład Dzielnicy Południe wchodzą cztery integralne części miasta Sosnowca według rejestru TERYT :

  • Niwka (identyfikator: 0943629)
  • Modrzejów (identyfikator: 0943612)
  • Bór (identyfikator: 0943440)
  • Jęzor (identyfikator: 0943492)

Niwka wchodzi w skład obrębu ewidencyjnego nr 7 i 12, będącego częścią jednostki ewidencyjnej Sosnowiec[6].

W dzielnicy wyodrębnia się:

Historia – ważniejsze wydarzenia

[edytuj | edytuj kod]
  • przed 1581 r. – powstanie wsi[3]
  • poł. XVIII w. – po 1775 r. – powstanie wsi targowej[7]
  • 1775/1785 r. – powstanie miasta Niwek. Niepewny fakt uzyskania praw miejskich, być może miasteczko funkcjonowało wyłącznie w oparciu o prawo targowe[8] Charakter miasta: niewielkie miasteczko nadgraniczne o funkcjach miasta – wrót. Miasteczko zlokalizowane w mikro – konurbacji feudalnej o funkcjach usługowych – (Inne ośrodki zespołu miejskiego: Mysłowice, Modrzejów)[8].
  • 1801 r. – odebranie praw miejskich[9]
  • początek XIX w. – rozwój lokalnego górnictwa w rejonie Bobrka
  • I poł. XIX w. – budowa Huty „Henryków” (obecnie dawna FMG „Niwka”) oraz osiedla patronackiego dla pracowników huty[10]
  • lata 30. XIX w. – budowa nowoczesnej drogi do Dąbrowy Górniczej (ob. ul. Wojska Polskiego)[10]
  • II poł. XIX w.- XX w. – rozwój górnictwa i przemysłu
  • 1916 r. – okupacyjne władze austriackie powołują gminę Niwka
  • 30 grudnia 1928 r. - ukończenie budowy Szkoły Powszechnej w Niwce (obecna Szkoła Podstawowa nr. 15 im. Stefana Żeromskiego)
  • 1929 r. – Liczba ludności: 5038 mieszkańców
  • 1931 – Liczba ludności: 5752 mieszkańców[8]
  • lata 20. i 30. XX w. – próby utworzenia miasta: Niwka-Modrzejów poprzez nadanie praw miejskich gminie Niwka oraz przyłączenie do niej Modrzejowa, pod względem administracyjnym leżącego w granicach Sosnowca[8]
  • 1 sierpnia 1938 r. – uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście SosnowcaMysłowice
  • 1947 r. – uzyskanie statusu gminy wiejskiej o miejskich uprawnieniach finansowych[8]
  • 12 września 1953 r. – włączenie gminy (wraz z os. Jęzor) do Sosnowca[8]
  • 30 kwietnia 1954 r. – uruchomienie połączenia tramwajowego na trasie Śródmieście SosnowcaMysłowice
  • 1965 r. – rozpoczęcie nauczania w nowej Szkole Podstawowej nr. 29 przy ul. Kozibąka (obecna ul. Zagłębiowska)
  • 30 czerwca 1999 r. - wydobyto ostatnią tonę węgla z Kopalni Niwka - Modrzejów[11]

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Przemysł

[edytuj | edytuj kod]

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela
Kapliczka przy skrzyżowaniu ulic Wojska Polskiego i Wygoda (usytuowanie przed zmianą skrzyżowania na rondo)
  • Kapliczka z 1857 r.
  • Zdewastowany układ urbanistyczny małego miasteczka feudalnego w rejonie ul. Wojska Polskiego, Orląt Lwowskich i Śliwki. Brak nawiązań przestrzennych do pierzei rynkowych[8].
  • Zdewastowany układ urbanistyczno-architektoniczny założenia przemysłowo-mieszkalnego Henryków. Pojedyncze obiekty: m.in. część zabudowy na terenie dawnej FMG, budynek dawnego żłobka[10].
  • Obiekty historyczne nieistniejące:
    • Ratusz murowany w narożniku dawnego rynku, jednokondygnacyjny: obiekt wybudowany w II poł. XVIII w. nie istnieje od XX w.[8]
    • Karczma murowano-drewniana funkcjonowała w okresie od XVIII do XIX w.[8]
    • Magazyny solne: obiekty murowane znajdujące się przy ulicy Tuwima 7[8][12]
    • Stary cmentarz: najpewniej w rejonie dzisiejszego kościoła: XVIII – pocz. XIX w.?[8]

Rzeki i potoki

[edytuj | edytuj kod]
Mówca na kongresie w Centrum Kongresowym Świadków Jehowy (podium, strona amfiteatru; 2010)

Obiekty i miejsca

[edytuj | edytuj kod]
  • AKS Górnik Niwka Sosnowiec
  • Centrum Kongresowe Świadków Jehowy przy ul. Mikołajczyka 84. Powstało na terenie byłej bazy transportowej Transgór Sosnowiec[13]. Oddane do użytku 19 czerwca 1999. Jest to największy taki obiekt w Europie Środkowo-Wschodniej, a drugi w całej Europie[14]. Cały kompleks składa się: z Sali Zgromadzeń na 2400 osób (z zamontowanymi w niej dwoma telebimami), zadaszonego amfiteatru na ponad 6400 osób oraz kilku mniejszych sal wykładowych i konferencyjnych, biblioteki, basenu do chrztu (oddzielonego od głównej sali wielką szybą), holu (w którym można zobaczyć wystawę Fioletowe trójkąty – Świadkowie Jehowy w obozach koncentracyjnych, oraz Migawki z budowy Centrum Kongresowego) z kafeterią, szatnią i zapleczem sanitarno-gospodarczo-technicznym (240 toalet), pokoju dla matek z małymi dziećmi (z monitorami, na których transmitowany jest program). Na zewnątrz jest obszerny bezpłatny parking na 1500 pojazdów i zagospodarowany ogród (50 tysięcy roślin) z alejkami[14]. Obiekt zapewnia zadaszone miejsca dla ok. 9 tysięcy osób, drugi tak duży znajduje się jedynie we Włoszech. Z Centrum Kongresowego korzystają obecnie zbory z województwa śląskiego, małopolskiego (oprócz jego krańców wschodnich), południowej części świętokrzyskiego i wschodniej części opolskiego na 30 jednodniowych zgromadzeniach obwodowych, a w lecie na 5 kongresach regionalnych w języku polskim oraz po jednym kongresie w języku ukraińskim i rosyjskim. Wtedy otwarty jest też amfiteatr, połączony wspólną sceną z salą główną. Z tego obiektu korzysta prawie co trzeci Świadek Jehowy w Polsce. W poprzednich latach urządzane w nim były ogólnopolskie kongresy w języku migowym (program jest tłumaczony na język migowy – tłumaczy widać na telebimach), obecnie zgromadzenia obwodowe w języku migowym odbywają się w tej oraz warszawskiej Sali Zgromadzeń. W obiekcie tym odbywały się też zajęcia Kursu Biblijnego dla Braci wraz z uroczystym zakończeniem poszczególnych jego klas oraz Kurs Służby Pionierskiej. Centrum można zwiedzać bezpłatnie w dni powszednie w godz. 8–12 i 13–17[15][16].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Mateusz Załęski, Odkrywamy sosnowieckie dzielnice – Niwka [online], Twoje Zagłębie, 8 października 2017 [dostęp 2020-09-26] (pol.).
  2. Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
  3. a b Rejestr powiatu proszowickiego.
  4. Główny Urząd Statystyczny [online], eteryt.stat.gov.pl [dostęp 2023-12-20].
  5. Uchwała Nr 462/XXX/04 Rady Miejskiej w Sosnowcu z dnia 30 września 2004 roku [online], view.officeapps.live.com [dostęp 2023-12-20] (pol.).
  6. Działki Sosnowiec - gmina miejska | Geoportal360.pl [online], geoportal360.pl [dostęp 2023-12-20].
  7. Robert Krzysztofik, Dawna granica państwowa jako czynnik miastotwórczy [online], www.rebus.us.edu.pl, 2003, s. 223 [dostęp 2024-01-08] (pol.).
  8. a b c d e f g h i j k Krzysztofik Robert; Rocznik Sosnowiecki, 2004; 2005.
  9. Ładogórski Tadeusz, Przeszłość demograficzna Polski, 1967.
  10. a b c Dumała Krzysztof, Przemiany przestrzenne miast i rozwój osiedli...,1974.
  11. https://dziennikzachodni.pl/sosnowiec-siedemnascie-lat-temu-zamknieto-kwk-niwkamodrzejow-ludzie-zaluja-jej-do-dzis/ar/c3-10359052
  12. a b [https://dzienniki.slask.eu/WDU_S/2012/2156/akt.pdf þÿ�U�c�h�w�a�B�a� �N�r� �3�5�9�/�X�X�I�I�/�2�0�1�2� � �z� �d�n�i�a� �2�6� �k�w�i�e�t�n�i�a� �2�0�1�2� �r�] [online], slask.eu [dostęp 2024-04-24].
  13. Sala Zgromadzeń Świadków Jehowy [online], Kurier Miejski, 9 października 2017 [dostęp 2023-06-19] (pol.).
  14. a b Kilka tysięcy świadków Jehowy w Sosnowcu [online], dziennikzachodni.pl [dostęp 2014-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-29].
  15. Folder „Sala Zgromadzeń Świadków Jehowy Sosnowiec”
  16. Nasza Służba Królestwa styczeń 1999, ss. 3-6

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]