Noctilucales
 Noctiluca scintillans | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Supergrupa | |
| Królestwo | |
| Infrakrólestwo | |
| Typ | |
| Rząd |
Noctilucales |
| Nazwa systematyczna | |
| Noctilucales | |
Noctilucales – rząd protistów należących do gromady bruzdnic. Ich charakterystyczną cechą jest produkowanie światła po podrażnieniu komórki (bioluminescencja).
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Rząd Noctilucales obejmuje trzy rodziny nietypowych bruzdnic (Noctilucaceae, Leptodiscaceae i Kofoidiniaceae), którym brakuje, przynajmniej w niektórych stadiach życia, typowych dla bruzdnic postaci komórki, takich jak lepka poprzeczna wić lub skondensowane chromosomy[1]. Różnią się one od większości innych bruzdnic tym, że dojrzała komórka jest diploidalna, a jej jądro nie wykazuje organizacji dinokariotycznej. Komórki te mają średnicę od 0,2 do 2 milimetrów i są wypełnione wakuolami (wodniczkami).
Szczególną cechą kilku rodzajów Noctilucales, takich jak Noctiluca, Spatulodinium i Abedinium, jest obecność wysoce ruchliwej „macki” brzusznej (ang. peduncle), która nie występuje u typowych bruzdnic i innych Alveolata. „Macka” Noctiluca porusza się powoli, w cyklu skurczowo-relaksacyjnym, pomagając w zdobywaniu pożywienia – za jej pomocą zdobycz, taka jak plankton, jest przenoszona do cytostomu znajdującego się u jej podstawy. Wszystkie Noctilucales mają wspólną budowę szkieletu komórkowego, który rozciągają się promieniście od jądra komórkowego do błony. Włókna mikrotubularne szkieletu są zaangażowane w poruszanie się, krótkotrwałe zmiany kształtu i złożony proces ontogenetyczny tych organizmów[1].
Rodzina Leptodiscaceae jest najmniej znana wśród Noctilucales ze względu na delikatność jej przedstawicieli i występowanie w ciepłej wodzie oceanicznej. Ich ciała komórkowe są silnie spłaszczone wzdłuż osi przednio-tylnej, wykazując się dwustronną symetrią lub równikowymi skrzydełkowatymi rozszerzeniami, mogącymi nagle się kurczyć.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Noctilucales rozmnażają się głównie poprzez rozszczepienie binarne (rozdzielenie komórki na dwa ciała) lub wielokrotne rozszczepienie (rozdzielenie komórki na więcej niż dwa ciała). Wielokrotne rozszczepienie obejmuje procesy podziału mejozy i mitozy i powoduje wytwarzanie ruchliwego roju komórek potomnych, wydostających się z komórki macierzystej[2].
Morfotyp[edytuj | edytuj kod]
Niedojrzały morfotyp ma dwie zróżnicowane wici, w tym jedną poprzeczną, podobną do wstążki. Niektóre gatunki posiadają bruzdę poprzeczną. Dojrzały morfotyp, który również utrzymuje te morfologiczne cechy, ma promieniujące z regionu okołojądrowego skurczowe włókienka oraz mackę[1].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Oprócz Noctiluca, który jest rozpowszechniony w eutroficznych wodach przybrzeżnych wielu kultur, inne Noctilucales występują w środowisku oceanicznym, zarówno tropikalnym, subtropikalnym, jak i umiarkowanym.
Luminescencja[edytuj | edytuj kod]
Najlepiej znanym i zarazem najczęściej występującym przedstawicielem Noctilucales jest Noctiluca scintillans (zwany także N. miliaris, ang. sea sparkle). Jest to gatunek wolno żyjący, zamieszkujący morza i oceany, wykazujący bioluminescencję po dotknięciu. Światło jest wytwarzane w cytoplazmie tego jednokomórkowego protista w wyniku reakcji lucyferyna-lucyferaza w tysiącach sferycznie ukształtowanych organelli zwanych scyntylonami. Duże zakwity N. scintillans postrzegane są czasem jako migoczące światła na oceanie, znane jako milky sea („efekt mlecznego morza”).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Fernando Gómez, David Moreira, Purificación López-García, Molecular Phylogeny of Noctilucoid Dinoflagellates (Noctilucales, Dinophyceae), „Protist”, 161 (3), 2010, s. 466–478, DOI: 10.1016/j.protis.2009.12.005 [dostęp 2019-06-18] (ang.).
- ↑ Noctiluca, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).