Nowela szachowa
| ||
![]() Nowela szachowa (drzeworyt) | ||
Autor | Stefan Zweig | |
Typ utworu | opowiadanie | |
Data powstania | 1938-1941 | |
Wydanie oryginalne | ||
Miejsce wydania | Argentyna | |
Język | niemiecki | |
Data wydania | 1942 | |
Pierwsze wydanie polskie | ||
Data wydania polskiego | 1956 | |
Wydawca | Przekrój | |
Przekład | Jan Jeliński |
Nowela szachowa (niem. Schachnovelle) – utwór austriackiego pisarza Stefana Zweiga napisany w 1941 r.
Nowela szachowa jest wyrazem antyfaszystowskiej postawy i postępowych poglądów pisarza oraz oryginalnym studium psychologicznym dokonanym poprzez pryzmat gry szachowej.
Pierwodruk ukazał się w Buenos Aires w 1942 r. Pierwsze wydanie europejskie ukazało się w Sztokholmie w 1943 r.
Fabuła[edytuj | edytuj kod]
Bohaterem utworu jest doktor B. prawnik austriacki, który po aneksji Austrii przez Hitlera jest prześladowany przez Gestapo i uwięziony w samotnej celi na długie miesiące.
Przed załamaniem psychicznym ratuje go gra w szachy, której uczy się z przypadkowo zdobytego podręcznika (a właściwie zbioru partii). Gra sam ze sobą początkowo na zaimprowizowanej szachownicy ulepionymi z chleba bierkami, a potem „na ślepo” w pamięci. Szachy przynoszą mu ratunek, ale wywołują objawy rozdwojenia jaźni. Doktor zostaje uznany za chorego psychicznie, jest zwolniony z więzienia Gestapo i udaje się do Ameryki.
Na pokładzie statku spotyka się płynącym na tournée do Argentyny arcymistrzem szachowym Mirko Czentoviciem. Przypadkowe zaaranżowane spotkanie szachowe między dr. B. i arcymistrzem przekształca się w dramatyczny pojedynek, którego przebieg oraz zaskakujący finał odsłaniają zawiłości umysłowe i psychiczne obu postaci.
Nawiązania[edytuj | edytuj kod]
Na podstawie tego utworu powstały również spektakle telewizyjne, m.in. w 1972 w Polsce w ramach Sceny Monodram Szach królowi w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom II, Warszawa 1986, s. 788