Nowela szachowa
|
||
 Nowela szachowa (drzeworyt) |
||
| Autor | Stefan Zweig | |
| Typ utworu | opowiadanie | |
| Wydanie oryginalne | ||
| Miejsce wydania | Argentyna | |
| Język | niemiecki | |
| Data wydania | 1942 | |
| Pierwsze wydanie polskie | ||
| Data wydania polskiego | 1956 | |
| Wydawca | Przekrój (czasopismo) | |
| Przekład | J. Jeliński | |
Nowela szachowa, niem. Schachnovelle – utwór austriackiego pisarza Stefana Zweiga napisany w 1941.
Nowela szachowa jest wyrazem antyfaszystowskiej postawy i postępowych poglądów pisarza oraz oryginalnym studium psychologicznym dokonanym poprzez pryzmat gry szachowej. Pierwodruk ukazał się w Buenos Aires w 1942. Pierwsze wydanie europejskie ukazało się w Sztokholmie w 1943.
Fabuła[edytuj]
Bohaterem utworu jest doktor B. prawnik austriacki, który po aneksji Austrii przez Hitlera jest prześladowany przez gestapo i uwięziony w samotnej celi na długie miesiące.
Przed załamaniem psychicznym ratuje go gra w szachy, której uczy się z przypadkowo zdobytego podręcznika (a właściwie zbioru partii). Gra sam ze sobą początkowo na zaimprowizowanej szachownicy ulepionymi z chleba bierkami, a potem „na ślepo" w pamięci. Szachy przynoszą mu ratunek, ale wywołują objawy rozdwojenia jaźni. Doktor zostaje uznany za chorego psychicznie, jest zwolniony z więzienia gestapo i udaje się do Ameryki.
Na pokładzie statku spotyka się płynącym na tournée do Argentyny arcymistrzem szachowym Mirko Czentoviciem. Przypadkowe zaaranżowane spotkanie szachowe między dr B. i arcymistrzem przekształca się w dramatyczny pojedynek, którego przebieg oraz zaskakujący finał odsłaniają zawiłości umysłowe i psychiczne obu postaci.
Nawiązania[edytuj]
Na podstawie tego utworu powstały również spektakle telewizyjne m.in. w 1972 w Polsce w ramach Sceny Monodram Szach królowi w reżyserii Krzysztofa Kieślowskiego.
Bibliografia[edytuj]
- W.Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z", tom II, Warszawa 1986, str. 788
