Biblia pierwszego Kościoła
Inne nazwy |
Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz Roku 2000 (NT) |
---|---|
Skrót(y) |
BPK |
Kanon |
katolicki oraz apokryfy Septuaginty |
Język | |
Opublikowanie Nowego Testamentu | |
Opublikowanie Starego Testamentu | |
Opublikowanie kompletnego przekładu | |
Tłumacz(e) |
ks. prof. dr hab. Remigiusz Popowski |
Wydawca |
Oficyna Wydawnicza Vocatio |
Przynależność religijna | |
Księga Rodzaju 1, 1-3 | |
Najpierw Bóg stworzył niebo i ziemię. Ziemia jednak była niewidoczna i niewyposażona. Ciemność zalegała nad otchłanią, a tchnienie Boga niosło się nad wodami. Bóg zatem rzekł: „Niech się stanie światło”, i światło nastało. | |
Ewangelia Jana 3, 16 | |
Bo tak Bóg umiłował świat, że Syna jednorodzonego wydał, aby każdy wierzący w Niego nie zginął, lecz otrzymał życie wieczne. |
Biblia pierwszego Kościoła – katolicki przekład Biblii na język polski przygotowany przez ks. prof. Remigiusza Popowskiego SDB na podstawie dwóch niezależnych edycji.
Jako pierwszy w roku 2000 ukazał się Nowy Testament (2000), w roku 2013 wydana została Septuaginta. Natomiast w 2016 – dwa lata po śmierci tłumacza – te dwie edycje połączono w jeden kompletny przekład. W przypadku Septuaginty – był to pierwszy kompletny przekład na język polski greckiego tłumaczenia Starego Testamentu[1].
Wydawcą przekładu była Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, a publikacja oraz obie jej części ukazały się w ramach Prymasowskiej Serii Biblijnej.
Nowy Testament
[edytuj | edytuj kod]Nowy Testament przetłumaczony z greki ukazał się w roku 2000, jako Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz Roku 2000. Podstawą tłumaczenia było 27. wydanie Novum Testamentum Graece Nestle-Alanda[2].
Jako jeden z niewielu polskich przekładów, praca Popowskiego zawiera ciągły tekst wszystkich ksiąg Nowego Testamentu – bez podziału na logiczne cząstki ksiąg. Tłumacz wyjaśniał, że zdecydował się na ten krok, gdyż takich cząstek nie ma też w oryginale greckim[3].
W 2002 wydano poręczną wersję przekładu. W latach 2008 oraz 2010 nakładem Vocatio ukazał się Nowy Testament dla moderatorów. Obok przekładu Popowskiego z pewnymi zmianami redakcyjnymi, zawierał on polską adaptację angielskiego The Serendipity New Testament – komentarzy i pytań, które mogą być wykorzystane do prowadzenia praktycznego studium biblijnego[4].
Stary Testament (Septuaginta)
[edytuj | edytuj kod]W roku 2013 jako 37. tom Prymasowskiej Serii Biblijnej ukazał się przekład Septuaginty, czyli greckiego tłumaczenia Starego Testamentu. W 2014 został wznowiony i zaopatrzony w onomastykon, czyli zbiór nazw występujących w Septuagincie[5].
Źródłem przekładu była Septuaginta w krytycznym wydaniu Alfreda Rahlfsa w edycji z roku 2006.
Przekład miał charakter literacki, jego celem miało być zachowanie sensu podstawy przekładu, przy zachowaniu zasad gramatyki polskiej[6].
- Jednym z pragnień tłumacza było takie formowanie zdań, by były zwięzłe, by swoją rytmiką ułatwiały głośne czytanie i by w miarę jego uzdolnień były piękne, ale by równocześnie zachowywały myśl tekstu podstawowego[7].
Tytuły ksiąg Popowski przyjął za greckim przekładem, również jeśli było to niezgodne z oryginałem hebrajskim i polską tradycją przekładową. Na przykład Pierwszą i Drugą Księgę Samuela za Septuagintą nazwał Pierwszą i Drugą Księgą Królewską, zaś księgi tradycyjnie tak nazywane zyskały miano Trzeciej i Czwartej[8]. Podobnie postąpił z imionami własnymi, które w przekładzie Popowskiego podano w transliteracji z wersji greckiej, z wyjątkiem tych najbardziej utrwalonych (np. Mojżesz).
Spośród ksiąg nieobecnych w kanonie (i uznawanych za większość kościołów za apokryficzne) przetłumaczone zostały: Pierwsza Księga Ezdrasza[a], Trzecia i Czwarta Księga Machabejska oraz Księga Psalmów Salomona. Niektóre z nich są obecne w kanonie prawosławnym czy w etiopskim.
Dodano także obecną w niektórych rękopisach Septuaginty Księgę Pieśni, zbiór 15 pieśni wziętych z cytatów kilku ksiąg Biblii Starego i Nowego Testamentu oraz obecnych w tradycji Kościoła.
Wydanie zbiorcze
[edytuj | edytuj kod]W roku 2016, jako 43. tom Prymasowskiej Serii Biblijnej ukazała się „Biblia pierwszego Kościoła”, łącząca treść wydanych wcześniej obu samodzielnych edycji: Nowego Testamentu i Septuaginty.
Celem wydania, według wstępu wydawcy było przybliżenie współczesnemu czytelnikowi ksiąg uznawanych za święte przez pierwszych chrześcijan. Podkreślono, że większość cytatów biblijnych w Nowym Testamencie jest zgodna właśnie ze Starym Testamentem w greckim przekładzie Septuaginty[9].
W porównaniu z wydaniami indywidualnymi w Starym Testamencie zastosowano kilka zmian. Zrezygnowano z apokryfów, przyjmując kanon katolicki obejmujący w Starym Testamencie 46 ksiąg. Układ ksiąg i ich nazewnictwo dostosowano do przyjętego powszechnie w polskim Kościele katolickim, np. w Biblii Tysiąclecia[10]. Zrezygnowano także ze wstępów do poszczególnych ksiąg.
W 2017 ukazało się też specjalne wydanie BPK w miękkiej okładce i 8 kolorach. Księgi deuterokanoniczne wyróżniono w nim kolorem granatowym, zaś słowa Jezusa – czerwonym[11]. Takie wyróżnienie zastosowano po raz pierwszy w wydaniu drukowanym Biblii wydanej w języku polskim[b][12].
Recepcja przekładu
[edytuj | edytuj kod]Zdaniem prof. dr. hab. Andrzeja Zaborskiego z Instytutu Filologii Orientalnej UJ, przekład Nowego Testamentu Popowskiego to obok Biblii Ewangelicznej Anny Józak i Piotra Zaremby, najlepszy przekład Nowego Testamentu na współczesny język polski. Językoznawca, odnosząc się do polskich przekładów Pisma Świętego, wyraża opinię, że: ...lepiej byłoby, żeby w roli konsultantów występowali teolodzy, a przekładali dobrzy tłumacze, chyba że kiedyś znajdzie się ktoś dobrze łączący wszystkie konieczne dziedziny wiedzy oraz umiejętności, czego bardzo bliski okazał się ks. Popowski, a w jeszcze większym stopniu Anna Józak i Piotr Zaremba, których przekłady, niestety mało znane, uważam za najlepsze...[13]
Antoni Tronina w swojej recenzji Septuaginty podkreślał, że szczególnie wartościowe są przypisy, które uwzględniają tło kulturowe Septuaginty, a także wstępy do ksiąg, które w sposób przystępny przybliżają ich przesłanie. Zwrócił też uwagę, że przekład ten ułatwia także lekturę Nowego Testamentu[14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dla znanej z rękopisów Septuaginty Pierwszej Księgi Ezdrasza przyjęto w polskiej biblistyce nazwę 3 Księga Ezdrasza. Zobacz też: Księgi Ezdrasza.
- ↑ Jako pierwsza różnobarwne wyróżnianie fragmentów zastosowała w wydaniu internetowym niekompletna Biblia Nowego Tysiąclecia w roku 2012.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Popowski 2013 ↓, s. xi.
- ↑ Popowski 2000 ↓, stopka redakcyjna.
- ↑ Popowski 2000 ↓, s. xii.
- ↑ Nowy Testament dla moderatorów [online], Księgarnia Vocatio [dostęp 2018-02-20] .
- ↑ Popowski 2017 ↓, s. xiii.
- ↑ Popowski 2013 ↓, s. xxiI.
- ↑ Popowski 2013 ↓, s. xxiv.
- ↑ Popowski 2013 ↓, s. xxii.
- ↑ Popowski 2017 ↓, s. xi-xii.
- ↑ Popowski 2017 ↓, s. xii.
- ↑ Biblia pierwszego Kościoła, „biblia.wiara.pl”, 18 października 2017 [dostęp 2018-02-20] .
- ↑ Biblia Pierwszego Kościoła – Recenzje chrześcijańskie [online], recenzjechrzescijanskie.pl [dostęp 2018-02-20] .
- ↑ Recepcja Transfer Przekład. T. 3. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 2005.
- ↑ Antoni Tronina , Septuaginta – wydanie drugie, poprawione i uzupełnione Biblii [online], teologia.jezuici.pl, 11 czerwca 2014 [dostęp 2018-02-20] .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Remigiusz Popowski: Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz Roku 2000. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2000. ISBN 83-7146-154-2.
- Remigiusz Popowski: Septuaginta, czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2013. ISBN 978-83-7829-040-7.
- Remigiusz Popowski: Biblia pierwszego Kościoła. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Vocatio, 2017. ISBN 978-83-7829-235-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Ewangeliarz według przekładu Popowskiego – strona opracowana przez fundację Biblos
- Biblia pierwszego Kościoła na stronie wydawcy oraz wstęp i fragment przekładu
- Septuaginta na stronie wydawcy oraz wstęp i fragment przekładu