Nowy cmentarz żydowski w Mikołowie
50°09′50″N 18°53′49″E/50,164000 18,897000| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
skrzyżowanie ulic Starej Drogi i Konstytucji 3 Maja |
| Typ cmentarza | |
| Wyznanie | |
| Powierzchnia cmentarza |
0,5-1.0 ha |
| Data otwarcia | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 50°09′50″N 18°53′49″E/50,164000 18,897000
| |
Nowy cmentarz żydowski w Mikołowie – został założony prawdopodobnie w XVIII wieku i zajmuje powierzchnię 0,5 ha (według innych informacji 1 ha[1]) na skrzyżowaniu ulic Starej Drogi i Konstytucji 3 Maja.
Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z pochodzi z 1726 roku i należy do Chaima syna Judy Lejba. W 1828 roku cmentarz powiększono. Chowano tutaj Żydów mikołowskich oraz wyznawców judaizmu z okolic, m.in. z Pszczyny i Żor. W okresie międzywojennym przy wejściu stał dom przedpogrzebowy, a teren otoczony był murem ceglano-kamiennym.
Drugą wojnę światową nekropolia przetrwała praktycznie bez zniszczeń, ale w styczniu 1945 roku stała się świadkiem tzw. Marszu śmierci z KL Auschwitz-Birkenau. Więźniowie, zmarli z wycieńczenia lub zabici przez strażników, zostali pochowani na cmentarzu (jest duża rozbieżność - od 50 do około 160 osób); niedługo potem Niemcy pod wschodnią ścianą cmentarza rozstrzelali 14 więźniów, być może członków ruchu oporu, przywiezionych z Katowic. Ich zwłoki także pochowano na żydowskim cmentarzu[1].
Po wojnie cmentarz został zamknięty i zaczął niszczeć - kradziono płyty nagrobne, przewracano i łamano macewy. Wiele nagrobków mogło posłużyć jako materiał do pobliskiego zakładu kamieniarskiego, inne okradziono ze szlachetnych kamieni. Dzieła zniszczenia miała pogłębiać obecność rodziny romskiej, mieszkającej w dawnym domu grabarza, do której wielokrotnie zjeżdżały się liczni krewni, urządzając uroczystości na terenie cmentarza[1].
W latach 50. XX wieku z części dawnej nekropolii wydzielono fragment i umieszczono tam pamiątkowy pomnik ofiar "Marszów śmierci" i tylko ta część cmentarza nie była zaniedbana.
W 1973 roku cmentarz wpisano do rejestru zabytków, jednak nie zapobiegło to dalszej degradacji, potęgowanej przez kwaśne deszcze. W 1982 rozebrano zniszczony mur, który po kilku latach zastąpiony metalowym ogrodzeniem. W 1988 został w końcu uporządkowany.
Obecnie zachowało się ponad trzysta nagrobków. Inskrypcje są w języku hebrajskim i niemieckim. Obecnie brak możliwości jego oficjalnego zwiedzania, gdyż w ogrodzeniu nie ma żadnej furtki.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 190-191.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz żydowski w Mikołowie
- Nowy cmentarz żydowski w Mikołowie na portalu Wirtualny Sztetl
