Obligacja zamienna

Obligacje zamienne (ang. convertible bond) – rodzaj obligacji dających jej posiadaczowi możliwość (prawo) do zamiany ich na akcje firmy emitującej lub akcje rodzimego przedsiębiorstwa emitenta. Te obligacje dają możliwość kupna akcji określonych przedsiębiorstw prywatyzowanych drogą kapitałową.

Obligacje zamienne są rodzajem złożonych instrumentów finansowych (hybrydowych: zawierających poza składnikiem dłużnym element pochodny: prawo do zamiany długu na udziały). Obligatariusz ma prawo - w ustalonych warunkach - żądać zamiany obligacji na akcje (w taki sposób stałby się akcjonariuszem - stąd jest to instrument o charakterystyce złożenia obligacji i opcji).

Wartość obligacji zamiennej stanowi wartość długu (z odsetkami) oraz opcji zamiany. Opcja wymiany określona jest przez:

• określenie na co można wymienić posiadane obligacje,
• określenie warunków czasowych (kiedy opcja jest wykonywana: np. jednorazowo, przez okres do dnia, w określonych terminach),
• określenie ile papierów docelowych przysługuje za jedną obligację,
• określenie ceny, po jakiej papier udziałowy jest obejmowany w ramach wykonania opcji.

Podstawy prawne

Opcje zamienne wymienione są (Art.20) w Ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (t.j.: Dz.U. 2001 nr 120 poz. 1300)

Z Ustawy (Art. 20):

3. Uchwała o emisji obligacji zamiennych i akcji wydawanych w zamian za te obligacje podlega zgłoszeniu do rejestru handlowego. Wzmianka o uchwale wskazująca maksymalną wysokość podwyższenia kapitału akcyjnego podlega wpisowi do rejestru. Data przydziału i wydania obligacji nie może być wcześniejsza niż data wpisu.

4. Uchwała o emisji obligacji zamiennych powinna określać w szczególności:

1. ) zakres przyznawanego prawa oraz warunki jego realizacji, w tym rodzaj akcji wydawanych w zamian za obligacje,
2. ) sposób przeliczenia obligacji na akcje, z tym jednak, że na każdy jeden złoty wartości nominalnej obligacji może przypadać najwyżej jeden złoty wartości nominalnej akcji,
3. ) maksymalną wysokość podwyższenia kapitału akcyjnego w drodze zamiany obligacji na akcje.

5. Termin zamiany obligacji na akcje nie może być dłuższy niż termin wykupu obligacji. Uchwała o emisji obligacji może określić krótszy termin.

6. Emitent obligacji zamiennych obowiązany jest w warunkach emisji określić szczegółowo:

1. ) termin, w jakim zamiana będzie dopuszczalna,
2. ) sposób przeliczenia obligacji na akcje,
3. ) sposób postępowania w przypadku przekształcenia lub likwidacji emitenta lub zmiany wartości nominalnej akcji przed dniem, gdy roszczenie do zamiany stanie się wymagalne,

[...]

Określanie wartości

Rzadko instrument zawiera wyłącznie dwa składniki: dłużny i opcję zamiany. Zwykle konstrukcja jest bardziej złożona (np. prawo emitenta do przedterminowego wykupu, premia za niewykonanie wymiany). Klasyczne podejście do wyceny zawiera się w próbie rozdzielenia i oddzielnej wycenie komponentu obligacyjnego i składnika opcyjnego.

Dla wyceny opcji zamiany konieczne są (przykładowo - dla modelu Black-Scholes'a):

1. cena wykonania, termin wykonania (+ określenie, czy jeden termin, czy w okresie do dnia - typ opcji europejski [w dacie], amerykański [do daty], bermudzkie [inne przypadki]),
2. stopa dywidendy (zwykle emitent mocno / całkowicie ogranicza prawo do ustalania dywidendy w okresie do wykupu obligacji zamiennych),
3. dane rynkowe (spółka): kurs, zmienność kursu (historyczna lub implikowana),
4. dane rynkowe (rynek długu): stopa wolna od ryzyka (stopa dla waluty).

Sposób wyceny części obligacyjnej zależy od metod standardowo dla danej sytuacji stosowanych (np.: przez porównanie do instrumentów podobnych, modelem dyskontowania przepływów pieniężnych - z uwzględnieniem spreadu kredytowego emitenta, amortyzacja kosztu nabycia z wykorzystaniem efektywnej stopy procentowej).

Istnieją modele do wyceny wartości całkowitej obligacji zamiennej (a potem, dla celów sprawozdawczych i wyceny ryzyk następuje dokompozycja na składniki).

Na rynkach z rozwiniętym rynkiem kapitałowym wiele obligacji zamiennych jest kwotowanych na rynku międzybankowym.

Zobacz też

• Tomasz Wesołowski - artykuł opisujący obligacje zamienne
• "Convertible Bonds: An Introduction" - 'Wstęp do obligacji zamiennych' - po angielsku

Przykłady obligacji zamiennych

• MCI Management SA[2]
• Polnord SA

Artykuły o wycenie obligacji zamiennych (przykładowe)

• Podsumowanie (z 2009) metod wyceny, z odsyłaczami
• The Pricing of Convertible Bonds. An Analysis of the French market
• The Valuation of Convertible Bonds