Obligacja zamienna

Obligacje zamienne (ang. convertible bond) – rodzaj obligacji dających jej posiadaczowi możliwość (prawo) do zamiany ich na akcje firmy emitującej lub akcje rodzimego przedsiębiorstwa emitenta. Te obligacje dają możliwość kupna akcji określonych przedsiębiorstw prywatyzowanych drogą kapitałową.

Obligacje zamienne są rodzajem złożonych instrumentów finansowych (hybrydowych: zawierających poza składnikiem dłużnym element pochodny: prawo do zamiany długu na udziały). Obligatariusz ma prawo - w ustalonych warunkach - żądać zamiany obligacji na akcje (w taki sposób stałby się akcjonariuszem - stąd jest to instrument o charakterystyce złożenia obligacji i opcji).

Wartość obligacji zamiennej stanowi wartość długu (z odsetkami) oraz opcji zamiany. Opcja wymiany określona jest przez:

• określenie na co można wymienić posiadane obligacje,
• określenie warunków czasowych (kiedy opcja jest wykonywana: np. jednorazowo, przez okres do dnia, w określonych terminach),
• określenie ile papierów docelowych przysługuje za jedną obligację,
• określenie ceny, po jakiej papier udziałowy jest obejmowany w ramach wykonania opcji.

Podstawy prawne

Opcje zamienne wymienione są w art. 19 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach (Dz.U. z 2020 r. poz. 1206):

Art. 19. 1. Spółka może, o ile jej statut tak stanowi, emitować obligacje uprawniające do objęcia akcji emitowanych przez spółkę w zamian za te obligacje, zwane dalej "obligacjami zamiennymi".
2. Obligacje zamienne nie mogą być emitowane poniżej wartości nominalnej ani wydawane przed pełną wpłatą.
3. Uchwała o emisji obligacji zamiennych i akcji wydawanych w zamian za te obligacje podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego. Jeżeli emitentem jest spółka, która podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, wzmianka o uchwale wskazująca maksymalną wysokość podwyższenia kapitału zakładowego również podlega wpisowi do tego rejestru. Data przydziału i wydania obligacji nie może być wcześniejsza niż data wpisu. (...)

Określanie wartości

Rzadko instrument zawiera wyłącznie dwa składniki: dłużny i opcję zamiany. Zwykle konstrukcja jest bardziej złożona (np. prawo emitenta do przedterminowego wykupu, premia za niewykonanie wymiany). Klasyczne podejście do wyceny zawiera się w próbie rozdzielenia i oddzielnej wycenie komponentu obligacyjnego i składnika opcyjnego.

Dla wyceny opcji zamiany konieczne są (przykładowo - dla modelu Black-Scholes'a):

1. cena wykonania, termin wykonania (+ określenie, czy jeden termin, czy w okresie do dnia - typ opcji europejski [w dacie], amerykański [do daty], bermudzkie [inne przypadki]),
2. stopa dywidendy (zwykle emitent mocno / całkowicie ogranicza prawo do ustalania dywidendy w okresie do wykupu obligacji zamiennych),
3. dane rynkowe (spółka): kurs, zmienność kursu (historyczna lub implikowana),
4. dane rynkowe (rynek długu): stopa wolna od ryzyka (stopa dla waluty).

Sposób wyceny części obligacyjnej zależy od metod standardowo dla danej sytuacji stosowanych (np.: przez porównanie do instrumentów podobnych, modelem dyskontowania przepływów pieniężnych - z uwzględnieniem spreadu kredytowego emitenta, amortyzacja kosztu nabycia z wykorzystaniem efektywnej stopy procentowej).

Istnieją modele do wyceny wartości całkowitej obligacji zamiennej (a potem, dla celów sprawozdawczych i wyceny ryzyk następuje dokompozycja na składniki).

Na rynkach z rozwiniętym rynkiem kapitałowym wiele obligacji zamiennych jest kwotowanych na rynku międzybankowym.

Linki zewnętrzne

• Wybrane przykłady emisji obligacji zamiennych
• "Convertible Bonds: An Introduction" - 'Wstęp do obligacji zamiennych' - po angielsku

Przykłady obligacji zamiennych

• MCI Management SA
• Polnord SA

Artykuły o wycenie obligacji zamiennych (przykładowe)

• Podsumowanie (z 2009) metod wyceny, z odsyłaczami
• The Pricing of Convertible Bonds. An Analysis of the French market
• Valuation of Convertible Bonds