Obuwik ostrogowy

Obuwik ostrogowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	obuwik
Gatunek	obuwik ostrogowy
	Nazwa systematyczna
	Cypripedium plectrochilum Franch.; Bull. Soc. Bot. France 32: 27 1885
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Obuwik ostrogowy^[5] (Cypripedium plectrochilum Franch.) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w naturze głównie w Chinach (prowincje Hubei, Syczuan, Junnan oraz Tybet), poza tym w Mjanmnie. Zasiedla lasy i ich obrzeża, zarośla, miejsca skaliste i trawiaste na rzędnych od 2000 do 3600 m n.p.m.^[6] Roślina poza tym uprawiana jako ozdobna, także w Polsce^[5].

Morfologia

Pokrój: Roślina z tęgim, choć krótkim kłączem, z którego wyrasta prosto wzniesiona, owłosiona łodyga, osiągająca wysokość do 30 cm^[6].
Liście: U nasady łodygi kilka pochew, a wyżej nich najczęściej trzy, rzadko dwa lub cztery siedzące liście asymilacyjne. Liście te są eliptyczne do lancetowatych, o długości 4,5 do 6 cm i szerokości 1 do 3,5 cm. Z wierzchu są nagie, od spodu owłosione na nerwach. Wierzchołek liścia zaostrzony^[6].
Kwiaty: Stosunkowo niewielkie, pojedyncze, osadzone na owłosionej szypułce. Kwiat wsparty jest błoniastą, lancetowatą i zaostrzoną przysadką o długości do 3 cm i szerokości 7–8 mm, na brzegach orzęsioną. Listki okwiatu, z wyjątkiem białej warżki, są czekoladowe lub czekoladowozielone, na brzegach zwykle biało obrzeżone. Warżka podobnie jak także biały prętosłup bywa różowo nabiegła. Listki okwiatu wolne, równowąsko-lancetowate, z wyjątkiem górnego, jajowatego płatka. Osiągają ok. 2 cm długości i do 2–3 mm szerokości (tylko górny do 8 mm). Warżka silnie wydęta, o długości do 2,4 cm i szerokości ok. 1 cm, omszona w gardzieli i wewnątrz. Prętosłup jajowaty lub nieco czworoboczny, do 6 mm długości^[6].
Owoc: Wąsko elipsoidalna, kanciasta torebka o długości do 2 cm i szerokości do 6 mm, na kantach nieco owłosiona^[6].

Biologia i ekologia

Gatunek występuje w różnych zbiorowiskach roślinnych, zawsze jednak na glebach żyznych, próchnicznych, wilgotnych i przepuszczalnych, często na terenach skalistych. Rośnie w miejscach nasłonecznionych lub w półcieniu^[4]. Kwitnie od kwietnia do czerwca, owocuje w lipcu^[6].

Zagrożenia i ochrona

Gatunek w czerwonej liście gatunków zagrożonych według IUCN ma status narażonego (VU). Roślina ta występuje na ograniczonym geograficznie obszarze, zwykle w postaci bardzo nielicznych osobników, wyjątkowo liczniej. Jest wrażliwa na zmiany w siedlisku, zagrażają jej wylesienia, erozja gleb, intensywna penetracja i wydeptywanie (w tym rozwój turystyki), także pozyskiwanie z natury do uprawy w ogrodach. Gatunek ujęty jest w załączniku II Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES)^[4].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-28] (ang.).
↑ Cypripedium plectrochilum Franch.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-28].
↑ ^a ^b ^c H.H. Rankou H.H., Cypripedium plectrochilum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-01-28] (ang.).
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 65. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Cypripedium plectrochilum Franchet. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-28].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-28] (ang.).

[tpl-3] Cypripedium plectrochilum Franch.. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-01-28].

[iucn-4] H.H. Rankou H.H., Cypripedium plectrochilum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-01-28] (ang.).

[gawrys-5] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 65. ISBN 978-83-925110-5-2.

[china-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Cypripedium plectrochilum Franchet. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-28].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]