Od białego caratu do czerwonego
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka | |
| Typ utworu |
monografia |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Polska |
| Język | |
| Data wydania |
1923-1935 |
| Wydawca |
Wydawnictwo Kasy im. Józefa Mianowskiego |
Od białego caratu do czerwonego – siedmiotomowa monumentalna niedokończona praca Jana Kucharzewskiego należąca do czołowych polskich osiągnięć dotyczących dziejów Rosji[1].
Treść[edytuj | edytuj kod]
Dzieło ukazało się w latach 1923–1935[2]. Praca nie została ukończona. W okresie okupacji spłonęły 3 kolejne nie wydane tomy[3]. Książka jest klasycznym studium z zakresu historii idei. Dzieło jest próbą wyjaśnienia korzeni bolszewizmu i kwestii ciągłości historycznej pomiędzy Rosją carską i komunistyczną. Praca oparta na solidnych podstawach źródłowych koncentruje się na historii ruchu rewolucyjnego w XIX wieku i specyfice myśli i kultury rosyjskiej. Jan Kucharzewski dowodzi, że jest ona zupełnie odmienna od tradycji europejskiej. Praca nie trzyma się sztywno ustalonych ram chronologicznych. Kucharzewski rekonstruował historyczną panoramę XIX-wiecznych dziejów imperium rosyjskiego. Praca dotyczy deformacji kultury politycznej na przykładzie despotycznej Rosji.
W okresie PRL książka była zakazana[4]. Kucharzewski na emigracji wydał jej skrócone wydanie w języku angielskim[5]. Książka wydana na Zachodzie stała się argumentem w dyskusji z prosowieckimi intelektualistami w Ameryce, była jednak krytykowana za interpretację źródeł przeprowadzoną w duchu reakcjonizmu oraz tendencyjną, a także dostosowaną do z góry założonej politycznej tezy[6]. Anglojęzyczny skrót miał też swoje polskie wydanie pod nieco zmienionym tytułem: Od białego do czerwonego caratu[7].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Wydania książki[edytuj | edytuj kod]
- Jan Kucharzewski, Od białego caratu do czerwonego, t. 1: Epoka Mikołaja I, Warszawa: Wyd. Kasy Pomocy dla Osób Pracujących na Polu Naukowem im. J. Mianowskiego 1923; t. 2, cz. 1: Geneza maksymalizmu, t. 2 cz. 2: Dwa światy, Warszawa: Instytut Popierania Nauki Kasa im. Mianowskiego 1925; t. 3: Lata przełomu, Romanow Pugaczew czy Pestel, Warszawa: Wyd. Kasy im. J. Mianowskiego 1928; t. 4: Wyzwalanie ludów, Warszawa: Wyd. Kasy im. J. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki 1931; t. 5: Terroryści, Warszawa: Wyd. Kasy im. J. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki 1931; t. 6: Rządy Aleksandra III. Ku reakcji, Warszawa: Wyd. Kasy im. J. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki 1933; t. 7: Tryumf reakcji, Warszawa: Wyd. Kasy im. J. Mianowskiego Instytutu Popierania Nauki 1935.
- Wydanie 1 powojenne pod red. nauk. Andrzeja Szwarca i Pawła Wieczorkiewicza: t. 1: Epoka mikołajowska, pod red naukową A. Szwarca i P. Wieczorkiewicza, Warszawa 1998; t. 2: Geneza maksymalizmu. Dwa Światy, pod red naukową A. Szwarca i P. Wieczorkiewicza, Warszawa 1998; t. 3: Lata przełomu. Romanow, Pugaczow czy Pestel, Warszawa 1999; t. 4: Wyzwalanie ludów, pod red naukową F. Nowińskiego, Warszawa 1999; t.5: Terroryści, pod red naukową F. Nowińskiego, Warszawa 2000; t. 6: Rządy Aleksandra III. Ku reakcji, pod red naukową F. Nowińskiego, Warszawa 2000; t. 7: Triumf reakcji, pod red naukową A. Szwarca i P. Wieczorkiewicza, Warszawa 2000, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 83-01-12453-9[8].
- Wydanie angielskie skrócone: The Origin of Modern Russia, New York: Polish Institute of Arts and Sciences in America 1948. Przekład polski: Od białego do czerwonego caratu, z przedmową Oskara Haleckiego, Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas” 1958 (wyd. 2 – 1986; wyd. 3 – 1989).
Omówienia i analizy[edytuj | edytuj kod]
- Mirosław Filipowicz, Wobec Rosji. Studia z dziejów historiografii polskiej od końca XIX wieku po II wojnę światową, Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej 2000, s. 76–82.
- Mirosław Filipowicz, Emigranci i jankesi. O amerykańskich historykach Rosji, Lublin: Wydawnictwo KUL 2007, s. 191–194.
- Marek Kornat, Bolszewizm – totalitaryzm – rewolucja – Rosja. Początki sowietologii i studiów nad systemami totalitarnymi w Polsce (1918–1939), t. 1, Kraków: Księgarnia Akademicka 2003, s. 259–291.
- Marek Kornat, Spory o Kucharzewskiego, „Arcana” 5 (1999), nr 2 s. 123–133; nr 5, s. 156–169.
- Przemysław Waingertner, Rosyjskie korzenie bolszewizmu w refleksji Jana Kucharzewskiego, „Niepodległość” 36 (2006), s. 146–155.
- Andrzej Wierzbicki, Groźni i wielcy. Polska myśli historyczna XIX i XX wieku wobec rosyjskiej despotii, Warszawa: „Sic!” 2001, s. 162–187.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mirosław Filipowicz, Jan Kucharzewski, [w:] Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939, t. 1, red. K. Dybciak i Z. Kudelski, Lublin 2000, s. 208.
- ↑ Recenzje: Leon Wasilewski, „Niepodległość” 6 (1932), s. 142–152; Władysław Studnicki, „Droga” 14 (1935), nr 11, s. 925–935; Zofia Krzemicka, „Kwartalnik Historyczny” 47 (1929), s. 678–690; Józef Feldman, Udział Polski w badaniach nad historią powszechną, „Kwartalnik Historyczny” 51 (1937), s. 456; Marceli Handelsman, Czasy porozbiorowe 1795-1918, „Kwartalnik Historyczny” 51 (1937), s. 309.
- ↑ Marek Kornat, Bolszewizm – totalitaryzm – rewolucja – Rosja. Początki sowietologii i studiów nad systemami totalitarnymi w Polsce (1918–1939), t. 1, Kraków: Księgarnia Akademicka 2003, s. 270.
- ↑ Została jednak omówiona: Wiktoria Śliwowska, Russia from 1815 to 1914, „Acta Poloniae Historica” 32 (1975), s. 152.
- ↑ Recenzje: R.H. Fisher, „American Historical Review” 54 (1948), nr 1, s. 138–139; P.E. Mosely, „American Slavic and East European Review” 8 (1949), nr 2, s. 145–146; W. Gurian, „Review of Politics” 11 (1949), nr 1, s. 105–106.
- ↑ Oskar Halecki, Geneza Czerwonego Caratu, „Teki Historyczne” 2 (1948), nr 3, s. 179–192.
- ↑ Skrótowe wydanie było wielokrotnie przedrukowywane w tzw. „drugim obiegu”: Warszawa: „Maraton” 1986; Warszawa: „Głos” 1986; Warszawa: „Krąg” 1988; Warszawa: „Krąg” 1990; Gdańsk: „Graf” 1990.
- ↑ Recenzje:Cezary Chlebowski, Od białego caratu do czerwonego, t. 1-3 – recenzja, „Tygodnik Solidarność” 1999, nr 3, s. 17; Jan Gondowicz, Przemalowane imperium, „Nowe Książki” 1999, nr 1, s. 54–55 (recenzja – t. 1-3); Bogdan Madej, Od białego caratu do czerwonego, t. 1-7 – recenzja, „Rzeczpospolita” 2000, nr 275, s. D3; Andrzej Bąkowski, ''Od białego caratu do czerwonego, t. 1-7 – recenzja, „Palestra” 2000, nr 7/8, s. 140–144.