Oddział Partyzancki Armii Krajowej „Wilk”

Oddział Partyzancki AK „Wilk”

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	16 lipca 1943
Rozformowanie	24 września 1944
Dowódcy
Pierwszy	por. Władysław Szczypka ps. „Lech”
Organizacja
Dyslokacja	Gorce

Oddział Partyzancki Armii Krajowej „Wilk” – oddział partyzancki (OP) Armii Krajowej utworzony w lipcu 1943 roku w wyniku połączenia oddziałów por. Władysława Szczypki i por. Jana Stachury z oddziałem Konfederatów Tatrzańskich dowodzonych przez Józefa Kurasia ps. „Ogień”. Początkowo oddział był zwany oddziałem „Lecha”, a kryptonim „Wilk” otrzymał 3 listopada 1943 roku. Po utworzeniu 1 Pułku Strzelców Podhalańskich AK we wrześniu 1944 roku, oddział „Wilk” wszedł w skład 1 batalionu tego pułku.

Historia oddziału

16 lipca 1943 roku doszło do spotkania na Turbaczu por. Władysława Szczypki ps. „Lech” i por. Jana Stachury ps. „Adam” z kpr. Józefem Kurasiem ps. „Ogień” celem utworzenia oddziału partyzanckiego AK w Obwodzie Nowy Targ. W wyniku uzgodnień „Ogień” i piętnastoosobowa grupa ocalałych Konfederatów Tatrzańskich podporządkowała się Armii Krajowej. Dowódcą oddziału został „Lech”, zastępcą „Adam”, a mianowany do stopnia plut. podch. „Ogień”, szefem oddziału. Wraz z grupą „Lecha” (działającą na terenie Mszany) nowy oddział liczył w sierpniu 1943 roku ok. 30 ludzi i podzielony został na dwa plutony. Oddział został zaprzysiężony 8 sierpnia 1943 roku po nabożeństwie odprawionym przez kapelana ks. Józefa Kochana ps. „Krzysztof”. Bazą oddziału były szałasy na polanie Stawieniec pod Kudłoniem.

W wyniku tragicznego wypadku przy przestrzeliwaniu broni zginął 28 września por. Szczypka. Nowym dowódcą oddziału został dotychczasowy jego zastępca por. Jan Stachura ps. „Adam”. Został on jednak odwołany z tego stanowiska 15 listopada 1943 roku i jego miejsce zajął por. Krystian Więckowski ps. „Zawisza”, ówczesny komendant Obwodu AK Nowy Targ. Spowodowało to konflikt i por. Stachura wraz z częścią żołnierzy opuścił oddział „Wilka”.

W grudniu 1943 roku doszło do tragicznych w skutkach wydarzeń w obozie oddziału pod Czerwonym Groniem. Dowódca zezwolił, aby część oddziału spędziła święta Bożego Narodzenia w schronisku na Lubaniu prowadzonym przez Helenę i Ernesta Durkalców. Sam „Zawisza” udał się w odwiedziny do swojej żony pod Tymbark, przekazując dowództwo oddziału J. Kurasiowi. W drugi dzień świąt Bożego Narodzenia, wbrew rozkazom opuszczania obozu, Kuraś z II plutonem udał się do Ochotnicy Górnej, gdzie doszło do scysji z mieszkańcami wsi. W wyniku donosu na posterunek policji niemieckiej o obecności partyzantów w Ochotnicy, Niemcy, idąc po śladach partyzantów zaatakowali obóz pod Czerwonym Groniem. W walce 28 grudnia 1943 roku zginęło dwóch partyzantów: Franciszek Sral i Władysław Bem. Niemcy zniszczyli obóz oddziału. Rezultatem wydarzeń pod Czerwonym Groniem i konfliktu pomiędzy „Zawiszą” i „Ogniem” był ponowny rozpad oddziału. Po odejściu „Ognia” ze swoją grupą, w oddziale „Wilka” pozostało w styczniu 1944 roku zaledwie 17 ludzi.

19 lutego 1944 roku oddział „Wilka”, wzmocniony posiłkami AK z Kamienicy i Zabrzeży, opanował posterunek policji niemieckiej w Ochotnicy Dolnej, zdobywając znaczną ilość broni i wojskowego wyposażenia. Po udanej akcji oddział „Zawiszy” miał na celu dotarcie do przygotowanej ziemianki na polanie pod Koszarkami. Obciążeni łupem partyzanci nie byli w stanie dotrzeć do celu i po całodobowym marszu zatrzymali się na nocleg na Przysłopie. „Zawisza” nie wystawił warty i partyzanci zostali zaskoczeni przez niemiecką obławę rano, 21 lutego. W walce poległo pięciu partyzantów, a siedmiu zostało rannych. Po stronie niemieckiej zginęło trzech żołnierzy w tym SS-Oberscharführer Franz Maywald, oprawca z Palace.

W ramach przygotowań do Akcji Burza utworzony został w Inspektoracie Nowy Sącz 1 Pułk Strzelców Podhalańskich. Po zaprzysiężeniu pułku 24 września 1944 roku, oddział „Wilka” wszedł w skład 1 batalionu dowodzonego przez por. por. Lipczewskiego ps. „Andrzej”.

Skład oddziału

Dowództwo

• dowódca – por. Władysław Szczypka ps. „Lech”, do 28 września 1943
• dowódca – ppor. Jan Stachura ps. „Adam”, 28 września – 15 listopada 1943
• dowódca – por. Krystian Więckowski ps. „Zawisza”, od 15 listopada 1943
• zastępca dowódcy ppor. Feliks Perekładowski ps. „Przyjaciel” (cichociemny, dołączył do oddziału wiosną 1944 roku)
• szef oddziału – plut. pchor. Józef Kuraś ps. „Orzeł”, „Ogień”
• lekarz – Tadeusz Ptak ps. „Olszyna”.

Oficerowie i podchorążowie

• por. Hubert Brooks ps. „Hubert”, oficer Royal Canadian Air Force
• pchor. Adolf Bałon ps. „Ryś”
• pchor. Tadeusz Boczoń ps. „Lot”
• pchor. Bolesław Durkalec ps. „Sławek”
• pchor. Władysław Kępa ps. „Ferdek”
• pchor. Tadeusz Kiedroń ps. „Piorun”
• pchor. Zygmut Mańkowski ps. „Iglica”
• pchor. Tadeusz Mańkowski ps. „Szczerbina”
• pchor. Józef Węglarz ps. „Mały”.

Podoficerowie

• sierż. John Duncan ps. „John”, podoficer szkockiej 51 brytyjskiej dywizji Gordon Highlanders
• sierż. Stefan Feryński ps. „Sęp”
• sierż. Józef Sral ps. „Smak”
• plut. Kazimierz Pukała ps. „Wilczek”
• kpr. Jan Bryja ps. „Grzmot”
• kpr. Józef Kołodziejczyk ps. „Dzięcioł”
• kpr. Michał Rogalski ps. „Mira”.

Ważniejsze walki

Pomnik w miejscu walk oddziału „Wilka” na Przysłopie

Data potyczki	Miejsce	Opis
8 października 1943	Wierchomla	Atak na strażnicę Grenzschutzu
5-10 listopada 1943	Rytro	Atak na posterunek Forstschutzu
28 grudnia 1943	Czerwony Groń	Obława niemiecka na obóz oddziału
19 lutego 1944	Ochotnica Dolna	Atak na posterunek policji granatowej
21 lutego 1944	Przysłop	Obława niemiecka

Polegli żołnierze oddziału „Wilk”

Pomnik-grobowiec żołnierzy „Wilka” poległych na Przysłopie

Lista poległych żołnierzy oddziału:

• por. Władysław Szczypka ps. „Lech”, zginął 28 września 1943 przy przestrzeliwaniu broni
• strz. Władysław Bem ps. „Szpak”, zginął 28 grudnia 1943 roku pod Czerwonym Groniem
• strz. Franciszek Sral ps. „Wiatr”, zginął 28 grudnia 1943 roku pod Czerwonym Groniem
• pchor. Bolesław Durkalec ps. „Sławek”, zginął 21 lutego 1944 roku na Przysłopie
• strz. Jan Rogal ps. „Żbik”, zginął 21 lutego 1944 roku na Przysłopie
• strz. Józef Rogal ps. „Strzała”, zginął 21 lutego 1944 roku na Przysłopie
• strz. Józef Cyrwus ps. „Kruk”, zginął 21 lutego 1944 roku na Przysłopie
• strz. Franciszek Klimowski ps. „Wicher”, zginął 21 lutego 1944 roku na Przysłopie.

Bibliografia

• Michał Maciaszek: Od „Orła” do „Zawiszy” Gorce 1943. Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Nowym Targu, Nowy Targ 2010. ISBN 978-83-60306-50-5.