Odródka długoogoniasta

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Odródka długoogoniasta
Palingenia longicauda
Olivier, 1791
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

jętki

Rodzina

odródkowate

Rodzaj

Palingenia

Gatunek

Palingenia longicauda

Odródka długoogoniasta[1] (Palingenia longicauda) – należący do rzędu jętek i rodziny odródkowatych (Palingeniidae) gatunek bogato ubarwionych owadów o długości 8–12 cm i rozpiętości skrzydeł osiągającej 6–7 cm. Swoje jaja składają na powierzchni wody. Jaja następnie opadają na dno i tam wwiercają się w głąb gruntu. Larwy żyją głównie pod kamieniami wśród bujnej roślinności, wwiercając się w osady. Dorosłe owady znane są z krótkiego życia. Na małej głowie znajdują się krótkie czułki, duże oczy złożone i trzy przyoczka. Posiadają szczątkowy aparat gębowy. Dojrzałe płciowo owady w czasie swojego krótkiego życia na powierzchni nie odżywiają się, a przewód pokarmowy wypełniają powietrzem, by móc łatwiej latać. Dorosłe jętki nie latają zbyt dobrze, raczej polatują.

W zależności od gatunku larwy linieją 20–30 razy w ciągu roku lub kilku miesięcy. Ostatnie linienie zachodzi w prawie dorosłym wieku. Ich masowe pojawianie się można obserwować wiosną lub wczesnym latem, gdy odbywają taniec godowy. Wyrajanie jętek rozpoczyna się w godzinach wieczornych i trwa około trzech godzin. Jako początek rojenia należy uważać chwilę, gdy żyjące na gliniastym brzegu rzeki larwy wypływają na powierzchnię dzięki gazom zgromadzonym pod zewnętrznymi pokrywami. Na powierzchni wody z larwy wyłania się skrzydlaty owad.

Najpierw pojawiają się subimagines samców, które w wyniku linienia przekształcają się w zdolną do kopulacji formę imago. W czasie procesu linienia owady nie są zdolne do lotu, więc są zdane na łaskę ptaków owadożernych. Przekształcone w imagines i posiadające długie przysadki odwłokowe samce, szukają samic, latając bezpośrednio nad wodą.

Samice zdolne są do rozrodu bezpośrednio po wyłonieniu się z larw. Po kopulacji lecą nad rzeką, zaczynając lot kompensacyjny. Lecąc pod prąd rzeki na wysokości 5–10 metrów, powoli osiadają na wodzie, gdzie składają jaja. Jaja opadają na dno koryta rzeki, a wylęgnięte z nich larwy wwiercają się w jego ściany i przez następne trzy lata żyją w otwartych w stronę wody kanalikach w koloniach liczących od 10 do 100 tysięcy osobników.

W przeszłości gatunek rozpowszechniony był w całej Europie, lecz teraz zniknął z jej większej części. Na przykład na Węgrzech występuje tylko na Cisie i jej dopływach. W sierpniu 2012 roku, dzięki poprawie jakości wód, znowu pojawiły się na Dunaju, ale naukowcy przewidują zmniejszenie dunajskiej populacji na październik 2013[2].

Występowanie w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Od czasów badań przeprowadzonych w okresie dwudziestolecia międzywojennego przez Ulmera (1927) i Mikulskiego (1936) nie notowano obecności gatunku w dzisiejszych granicach Polski; prawdopodobnie całkowicie wyginął[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Andrzej Kołodziejczyk, Paweł Koperski, Maciej Kamiński: Klucz do oznaczania słodkowodnej makrofauny bezkręgowej dla potrzeb bioindykacji stanu środowiska. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska, 1998. [dostęp 2017-05-04].
  2. Virágzik a Duna
  3. Palingenia longicauda w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]