Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
| ||
![]() | ||
![]() Samiec surykatki na czatach | ||
Państwo | ![]() | |
Województwo | ![]() | |
Miejscowość | Toruń | |
Adres | ul. Bydgoska 7 | |
Powierzchnia | 3,81 ha[1] | |
Założono | ogród botaniczny 1797, od 1965 ogród zoobotaniczny | |
Liczba gatunków | 72 zwierząt, ponad 50 roślin | |
![]() | ||
Strona internetowa |

Ogród Zoobotaniczny w Toruniu – niewielki (3,81 ha) ogród botaniczny, a od 1965 roku również zoologiczny w Toruniu[2].
Spis treści
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Ogród znajduje się w zachodniej części miasta, w dzielnicy Rybaki, przy ul. Bydgoskiej 7, w sąsiedztwie Pałacu Ślubów oraz Willi Rosochowicza.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W drugiej połowie XVII wieku na terenie obecnego Ogrodu Zoologicznego znajdował się dworek z budynkami gospodarczymi i dużym ogrodem, który z powodu zadłużenia przeszedł w ręce Rady Miasta. W 1797 roku cały teren został wykupiony przez doktora medycyny Johanna Gottlieba Schultza[2], który zaczął nasadzenia zmierzające do przekształcenia terenu w ogród botaniczny. Właściciel starał się nadać ogrodowi charakter sentymentalny, wzniósł wiele budowli wodnych (mostki, śluzy) oraz ogrodowych (altany, ptaszarnia, cieplarnia i dom ogrodnika). Zakupiony teren uporządkował, sprowadził nań wiele gatunków drzew i roślinności. Posadził na nim wiele okazałych i rzadko spotykanych okazów roślin europejskich, dając początek ogrodowi botanicznemu.
Po śmierci Schultza majątek, zgodnie z jego wolą, został przekazany Królewskiemu Gimnazjum w Toruniu[2]. Do XIX wieku posiadłość zarządzana była przez ogrodników, jednak podupadła na początku XX wieku z powodu szybkiej urbanizacji miasta, szczególnie Bydgoskiego Przedmieścia. Po I wojnie światowej ogród podupadł i częściowo był dziko zarośnięty. Pomimo starań władz Torunia nie udało się wtedy zrewitalizować Ogrodu.
Duży rozkwit przeszedł Ogród w okresie II Rzeczypospolitej po 1920 roku, kiedy przejęły go władze Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, które gruntownie odnowiły teren. Do 1933 roku zbudowano nowe ścieżki i wybiegi oraz zasadzono setki roślin.
W początkowym okresie PRL-u, aż do lat 60. XX wieku, ogród posiadał słabą opiekę. Od 1953 roku zarządzał nim Dom Harcerza w Toruniu, (później Młodzieżowy Dom Kultury w Toruniu). Od 1965 roku, dzięki na stałe zamieszkałemu w Argentynie Arnbertowi Sadeckiemu, do Ogrodu zaczęto sprowadzać zwierzęta[2]. Zbudowano woliery i wybiegi. Sprowadzono m.in. lamy, papugi ary i jaka tybetańskiego. Od lat 70. XX wieku ogród jest stale otwarty dla zwiedzających.
Do początku lat 90. XX w. sprowadzano kolejne zwierzęta, m.in. małpy, jenoty, arui i papugi. Od 1993 roku Ogród Zoobotaniczny otrzymuje dofinansowanie z budżetu Miasta Torunia.
W latach 90. XX wieku udostępniono Mini Zoo dla dzieci, gdzie można pobawić się ze zwierzętami w małych wolierach. Od 2007 roku Ogród należy do Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych.
Zabudowa na terenie Ogrodu wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 1320)[3].
Stan obecny[edytuj | edytuj kod]
Obecnie ogród zajmuje powierzchnię 3,81 ha o dość urozmaiconej morfologii, znajduje się tu jeden staw. W ogrodzie zgromadzono 55 gatunków drzew, 24 gatunki krzewów i około 50 gatunków zwierząt. Do zgromadzonych tu zwierząt należą niedźwiedzie, żubry, surykatki, muflony, lamy, rysie, jaki, małpy, strusie, jeżozwierze, mundżaki chińskie, kangury Bennetta, gorale długoogoniaste, arui, alpaki, osły, kozy bezoarowe a także zbiór gadów i płazów (herpetarium) oraz ptactwa eksponowanego w ptaszarni i na wybiegach. Ogród posiada dużą kolekcję papug.
W ogrodzie jest jedenaście drzew - pomników przyrody ożywionej, w tym: platan klonolistny (pierśnica – 422 cm, wysokość – 25 m), sosna czarna (pierśnica – 234 cm, wysokość – 17 m), dąb szypułkowy (pierśnica – 324 cm, wysokość 27,5 m), miłorząb dwuklapowy (pierśnica – 171 cm, wysokość 15 m), buk zwyczajny (pierśnica – 279 cm, wysokość 15 m) oraz leszczyna turecka (pierśnica – 232 cm, wysokość 9 m).
Poza wybiegami dla zwierząt oraz bogatą kolekcją botaniczną ogród posiada także:
- ptaszarnię,
- herpetarium,
- staw i sadzawki,
- „Mini Zoo” dla dzieci.
Przykłady[edytuj | edytuj kod]
Zabytki i pomniki na terenie ogrodu[edytuj | edytuj kod]
- zabytkowy dworek z XVIII wieku, zbudowany na średniowiecznych fundamentach (prawdopodobnie krzyżackiej wieży obserwacyjnej). Według jednej z legend w miejscu dworku miała się niegdyś znajdować świątynia Wenery, postawiona przez rzymskiego legionistę Thorundusa – legendarnego założyciela Torunia,
- Zabytkowa drewniana willa Laegnera z unikalną polichromowaną boazerią z 1900 roku, przeniesiona w 2002 roku z dzielnicy Mokre z ul. Kościuszki 73 i odrestaurowana[4],
- głaz narzutowy z napisem upamiętniającym twórcę ogrodu J. Schultza, z charakterystyczną figurką ptaka,
- grobowiec założyciela ogrodu: Johanna Gottlieba Schultza.
Działania edukacyjne i kulturalne[edytuj | edytuj kod]
Poza oglądaniem okazów fauny i flory Ogród oferuje inne działania edukacyjne i kulturalne:
- Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej
- festyny z okazji Dnia Dziecka
- wystawy o tematyce przyrodniczej i ekologicznej
- Wystawa Fotografii Przyrodniczej "Toruń w obiektywie"
- dzień wiosny
- mini-stadnina koni i kucyków, możliwość jazdy.
Toruński ogród odwiedza rocznie ponad 65 000 osób. W ostatnich latach występuje znaczny wzrost liczby odwiedzin. Toruński ogród zoobotaniczny jest jednym z nielicznych ogrodów w kraju położonych w centrum miasta (500 metrów od toruńskiej Starówki).
Wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
W sierpniu 2007 roku zapisano toruński Ogród Zoobotaniczny do prestiżowego Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych, skupiającego poza Toruniem także 10 innych ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA – w Poznaniu, Wrocławiu, Płocku, Warszawie, Opolu, Gdańsku, Łodzi, Krakowie, Chorzowie i Zamościu.
Dyrektorzy[edytuj | edytuj kod]
- Johann Gottlieb Schultz, założyciel (1797-1827)
- Mieczysław Kwiatkowski (1920-1933)
- Franciszek Podwojski (1953-1984)
- Jadwiga Malczyńska (1984-1990)
- Urszula WIerzbowska (1990-1991)
- Piotr Demicki (1991-1993)
- Hanna Ciemiecka (1993-2012)
- Beata Gęsińska (od 2012)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Warszawie: Wykaz ogrodów zoologicznych w Polsce. [dostęp 2015-11-14].
- ↑ a b c d Ciemiecka H., Gęsińska B., Makowski M., Przewodnik. Ogród Zoobotaniczny w Toruniu. (wydawnictwo bez daty, nabyte w toruńskim zoo w 2010, ostatnia data w nim to 2008)
- ↑ GMINNA EWIDENCJA ZABYTKÓW GMINA MIASTA TORUŃ stan na I kwartał 2015 r. - PDF, docplayer.pl [dostęp 2018-05-05] .
- ↑ tablica objaśniająca na ścianie willi
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ciemiecka H., Gęsińska B., Makowski M., Przewodnik. Ogród Zoobotaniczny w Toruniu. (wydawnictwo bez daty, nabyte w toruńskim zoo w 2010, ostatnia data w nim to 2008).
- Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
- Ogród Zoobotaniczny w Toruniu (o Schultzu)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
|