Ogród Zoobotaniczny w Toruniu

Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
nr rej. 1320 (gminna ewidencja zabytków)
Samiec surykatki na czatach
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Bydgoska 7
Powierzchnia	3,81 ha
Założono	ogród botaniczny 1797, od 1965 ogród zoobotaniczny
Liczba gatunków	72 zwierząt, ponad 50 roślin
Położenie na mapie Torunia Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
Położenie na mapie Polski Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
53°00′32,1″N 18°35′25,7″E
Strona internetowa

Kamień pamiątkowy upamiętniający założyciela ogrodu

Wejście do ogrodu

Symbol ogrodu zoobotanicznego - owca grzywiasta na wybiegu

Nagrobek J. Schultza, założyciela toruńskiego ogrodu botanicznego

Mundżak chiński

Woliery Kotowatych

Wnętrze Ptaszarni

Ogród Zoobotaniczny w Toruniu – niewielki (3,81 ha) ogród botaniczny, a od 1965 roku również zoologiczny w Toruniu.

Lokalizacja

Ogród znajduje się w zachodniej części miasta, w dzielnicy Rybaki, przy ul. Bydgoskiej 7, w sąsiedztwie Pałacu Ślubów oraz Willi Rosochowicza.

Historia

W drugiej połowie XVII wieku na terenie obecnego Ogrodu Zoologicznego znajdował się dworek z budynkami gospodarczymi i dużym ogrodem, który z powodu zadłużenia przeszedł w ręce Rady Miasta. W 1797 roku cały teren został wykupiony przez doktora medycyny Johanna Gottlieba Schultza, który zaczął nasadzenia zmierzające do przekształcenia terenu w ogród botaniczny. Właściciel starał się nadać ogrodowi charakter sentymentalny, wzniósł wiele budowli wodnych (mostki, śluzy) oraz ogrodowych (altany, ptaszarnia, cieplarnia i dom ogrodnika). Zakupiony teren uporządkował, sprowadził nań wiele gatunków drzew i roślinności. Posadził na nim wiele okazałych i rzadko spotykanych okazów roślin europejskich, dając początek ogrodowi botanicznemu.

Po śmierci Schultza majątek, zgodnie z jego wolą, został przekazany Królewskiemu Gimnazjum w Toruniu. Do XIX wieku posiadłość zarządzana była przez ogrodników, jednak podupadła na początku XX wieku z powodu szybkiej urbanizacji miasta, szczególnie Bydgoskiego Przedmieścia. Po I wojnie światowej ogród podupadł i częściowo był dziko zarośnięty. Pomimo starań władz Torunia nie udało się wtedy zrewitalizować Ogrodu.

Duży rozkwit przeszedł Ogród w okresie II Rzeczypospolitej po 1920 roku, kiedy przejęły go władze Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, które gruntownie odnowiły teren. Do 1933 roku zbudowano nowe ścieżki i wybiegi oraz zasadzono setki roślin.

W początkowym okresie PRL-u, aż do lat 60. XX wieku, ogród posiadał słabą opiekę. Od 1953 roku zarządzał nim Dom Harcerza w Toruniu, (później Młodzieżowy Dom Kultury w Toruniu). Od 1965 roku, dzięki na stałe zamieszkałemu w Argentynie Arnbertowi Sadeckiemu, do Ogrodu zaczęto sprowadzać zwierzęta. Zbudowano woliery i wybiegi. Sprowadzono m.in. lamy, papugi ary i jaka tybetańskiego. Od lat 70. XX wieku ogród jest stale otwarty dla zwiedzających.

Do początku lat 90. XX w. sprowadzano kolejne zwierzęta, m.in. małpy, jenoty, arui i papugi. Od 1993 roku Ogród Zoobotaniczny otrzymuje dofinansowanie z budżetu Miasta Torunia.

W latach 90. XX wieku udostępniono Mini Zoo dla dzieci, gdzie można pobawić się ze zwierzętami w małych wolierach. Od 2007 roku Ogród należy do Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych.

Zabudowa na terenie Ogrodu wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 1320).

Stan obecny

Obecnie ogród zajmuje powierzchnię 3,81 ha o dość urozmaiconej morfologii, znajduje się tu jeden staw. W ogrodzie zgromadzono 55 gatunków drzew, 24 gatunki krzewów i około 50 gatunków zwierząt. Do zgromadzonych tu zwierząt należą niedźwiedzie, żubry, surykatki, muflony, lamy, rysie, jaki, małpy, strusie, jeżozwierze, mundżaki chińskie, kangury Bennetta, gorale długoogoniaste, arui, alpaki, osły, kozy bezoarowe a także zbiór gadów i płazów (herpetarium) oraz ptactwa eksponowanego w ptaszarni i na wybiegach. Ogród posiada dużą kolekcję papug.

W ogrodzie jest jedenaście drzew - pomników przyrody ożywionej, w tym: platan klonolistny (pierśnica – 422 cm, wysokość – 25 m), sosna czarna (pierśnica – 234 cm, wysokość – 17 m), dąb szypułkowy (pierśnica – 324 cm, wysokość 27,5 m), miłorząb dwuklapowy (pierśnica – 171 cm, wysokość 15 m), buk zwyczajny (pierśnica – 279 cm, wysokość 15 m) oraz leszczyna turecka (pierśnica – 232 cm, wysokość 9 m).

Poza wybiegami dla zwierząt oraz bogatą kolekcją botaniczną ogród posiada także:

• ptaszarnię,
• herpetarium,
• staw i sadzawki,
• „Mini Zoo” dla dzieci.

Przykłady

• 

  Arui - Owca Grzywiasta

• 

  Agama Błotna w Herpetarium

• 

  Jeden z toruńskich niedźwiedzi himalajskich na wybiegu

• 

  Lemur Wari

• 

  Woliera Kotowatych

• 

  Wyspa Lemurów od strony południowej

Zabytki i pomniki na terenie ogrodu

• zabytkowy dworek z XVIII wieku, zbudowany na średniowiecznych fundamentach (prawdopodobnie krzyżackiej wieży obserwacyjnej). Według jednej z legend w miejscu dworku miała się niegdyś znajdować świątynia Wenery, postawiona przez rzymskiego legionistę Thorundusa – legendarnego założyciela Torunia,
• Zabytkowa drewniana willa Laegnera z unikalną polichromowaną boazerią z 1900 roku, przeniesiona w 2002 roku z dzielnicy Mokre z ul. Kościuszki 73 i odrestaurowana,
• głaz narzutowy z napisem upamiętniającym twórcę ogrodu J. Schultza, z charakterystyczną figurką ptaka,
• grobowiec założyciela ogrodu: Johanna Gottlieba Schultza.

Działania edukacyjne i kulturalne

Poza oglądaniem okazów fauny i flory Ogród oferuje inne działania edukacyjne i kulturalne:

• Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej
• festyny z okazji Dnia Dziecka
• wystawy o tematyce przyrodniczej i ekologicznej
• Wystawa Fotografii Przyrodniczej "Toruń w obiektywie"
• dzień wiosny
• mini-stadnina koni i kucyków, możliwość jazdy.

Toruński ogród odwiedza rocznie ponad 65 000 osób. W ostatnich latach występuje znaczny wzrost liczby odwiedzin. Toruński ogród zoobotaniczny jest jednym z nielicznych ogrodów w kraju położonych w centrum miasta (500 metrów od toruńskiej Starówki).

Wyróżnienia

W sierpniu 2007 roku zapisano toruński Ogród Zoobotaniczny do prestiżowego Europejskiego Stowarzyszenia Ogrodów Zoologicznych, skupiającego poza Toruniem także 10 innych ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA – w Poznaniu, Wrocławiu, Płocku, Warszawie, Opolu, Gdańsku, Łodzi, Krakowie, Chorzowie i Zamościu.

Dyrektorzy

• Johann Gottlieb Schultz, założyciel (1797-1827)
• Mieczysław Kwiatkowski (1920-1933)
• Franciszek Podwojski (1953-1984)
• Jadwiga Malczyńska (1984-1990)
• Urszula WIerzbowska (1990-1991)
• Piotr Demicki (1991-1993)
• Hanna Ciemiecka (1993-2012)
• Beata Gęsińska (od 2012)

Zobacz też

• Pomniki przyrody w Toruniu
• Parki i tereny zielone Torunia i okolicy
• Turystyka w Toruniu

Bibliografia

• Ciemiecka H., Gęsińska B., Makowski M., Przewodnik. Ogród Zoobotaniczny w Toruniu. (wydawnictwo bez daty, nabyte w toruńskim zoo w 2010, ostatnia data w nim to 2008).
• Ogród Zoobotaniczny w Toruniu
• Ogród Zoobotaniczny w Toruniu (o Schultzu)

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia Ogrodu