Ogród botaniczny w Padwie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ogród botaniczny w Padwie[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
litografia z "L'Orto botanico di Padova nell 'anno 1842" Roberto De Visiani
Państwo

 Włochy

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

II, III

Numer ref.

824

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1997
na 21. sesji

Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej
Mapa konturowa Wenecji Euganejskiej, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Ogród botaniczny w Padwie”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, u góry znajduje się punkt z opisem „Ogród botaniczny w Padwie”
Ziemia45°23′56″N 11°52′50″E/45,398889 11,880556
Wejście do ogrodu botanicznego w 2006 roku

Ogród botaniczny w Padwie (. Orto Botanico di Padova) – ogród botaniczny założony w Padwie w 1545 roku, wpisany w 1997 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Uniwersytet w Padwie powstał w 1222 roku. Ogród (Hortus Botanicus Patavinus) został założony w 1545 roku na mocy uchwały Senatu Republiki Weneckiej z 29 czerwca 1545 roku dla studentów najstarszego na świecie uniwersytetu w Padwie[1]. Inicjatorem jego powstania był Giovanni Battista da Monte (Montanus)[1]. Służył studentom medycyny, aby mogli kształcić się, rozpoznawać rośliny i sporządzać z nich potrzebne lekarstwa[2]. Dodatkowo Wenecja, która była światowym centrum handlu ziołami leczniczymi potrzebowała specjalistów potrafiących prawidłowo je klasyfikować[1]. W ogrodzie gromadzono, aklimatyzowano i rozpowszechniono w Europie przywożone z wypraw rośliny egzotyczne[3] takie jak: występujący dziko w Persji lilak pospolity (Syringa vulgaris) (1565), z Azji hiacynt wschodni (Hyacinthus orientalis) (1590), czy powszechnie dziś uprawiane rośliny amerykańskie, jak agawa amerykańska (Agave americana) (1561), słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus) (1568) i ziemniak (Solanum tuberosum) (1590)[1]. W 1591 roku został wydany katalog 1168 gatunków roślin[3]. Ze względu na wysoką wartość hodowanych roślin, w ogrodzie często dochodziło do kradzieży[2]. Ustały one po otoczeniu posiadłości wysokim murem[2]. Najstarsza część ogrodu przetrwała w niezmienionym stanie i można ją podziwiać współcześnie[2].

W 1997 roku ogród został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, a w 2014 roku w pobliżu renesansowego ogrodu została ukończona nowa część wraz z nowoczesnym budynkiem noszącym nazwę Ogród Różnorodności Biologicznej (Giardino della Biodiversità)[4].

Wygląd ogrodu[edytuj | edytuj kod]

Ogród zaprojektował Andrea Moroni z Bergamo[5]. Jego renesansowe korzenie przejawiały się w fascynacji geometrią oraz symetrią, dlatego też ogród ma ciekawy układ przestrzenny[5]. Całość zbudowana została na planie koła z wpisanym w niego kwadratem, podzielonym na cztery ćwiartki przez dwie aleje ustawione według głównych kierunków świata[5]. W ogrodzie znajduje się łącznie 2000 stanowisk roślinnych rozmieszczonych na planach skomplikowanych geometrycznie figur o symetrii gwiaździstej[5]. Na początku XVIII wieku wybudowane zostały cztery bramy, a następnie otaczający całość mur z białą, kamienną balustradą[5]. Fontanny, które umiejscowiono za południową i wschodnią bramą, zostały udekorowane posągami przedstawiającymi Teofrastusa i Salomona z Czterema Porami Roku[5]. W połowie XIX wieku wybudowano szklarnie, które częściowo zachowały się do dziś oraz trzy zegary słoneczne: sześcienny, sferyczny i cylindryczny[5]. Ogród zajmuje 2,20 ha, a strefa buforowa ma 11 ha[6] .

Zarząd[edytuj | edytuj kod]

Ogród botaniczny jest własnością publiczną, ale opiekuje się nim Uniwersytet w Padwie[6]. W jego imieniu ogrodem zarządza "Praefectus Horti Botanici Patavini" mianowany przez rektora Uniwersytetu[6]. Wspomaga go Komitet Techniczno-Naukowy (CTS) złożony z ekspertów w dziedzinie botaniki i patologii roślin[6]. Uniwersytet, który jest odpowiedzialny za utrzymanie ogrodu, utrzymuje stały personel (ogrodników), w czym wspiera go finansowo gmina[6]. Aby zapobiec zabudowie Uniwersytet w Padwie wykupił okoliczne tereny, gdzie zaplanowano utworzenie nowoczesnego Ogrodu Różnorodności Biologicznej[6].

Ogród Różnorodności Botanicznej[edytuj | edytuj kod]

Teren, na którym zbudowano Ogród Różnorodności Biologicznej, zakupiono w 2003 roku, aby zapewnić ogrodowi pas bezpieczeństwa, oddzielający go od otaczającego go miasta[4]. Międzynarodowy konkurs na projekt jego zagospodarowania wygrał architekt Giorgio Strappazzon[4]. Nowe szklarnie mają zainstalowane panele fotowoltaiczne i system zbierania wody deszczowej, służącej do podlewania[4]. Umieszczono w nich 1300 gatunków z całego świata[4]. W ogrodzie przygotowano trzy wystawy:

  • La Pianta e l’Ambiente (rośliny i środowisko) pokazuje pięć różnych ekosystemów: tropikalny las deszczowy, wilgotny las tropikalny i sawanna, śródziemnomorski klimat umiarkowany; suchy klimat; arktyczna tundra, alpejska tundra i Antarktyda[7].
  • La Pianta e l’Uomo (rośliny i człowiek) pokazuje, że człowiek nie może żyć bez roślin, podczas gdy rośliny świetnie radzą sobie bez człowieka. Często człowiek znacznie ingeruje w warunki rozwoju roślin, przyczyniając się do utraty różnorodności biologicznej[7].
  • La Pianta e lo Spazio (rośliny i przestrzeń) pokazuje, że roślin mogą rosnąć w warunkach ekstremalnych lub specyficznych (np. stacji kosmicznej) oraz jak wykorzystać naukę i technologię, aby poprawić relacje między ludźmi i roślinami[7].

Lista światowego dziedzictwa UNESCO[edytuj | edytuj kod]

W 1997 roku ogród, jako dobro kultury, został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO[8]. W uzasadnieniu napisano m.in., że był on źródłem inspiracji dla wielu ogrodów we Włoszech i całej Europie, przyczynił się do rozpowszechniania roślin oraz do ochrony gatunków roślin ex-situ[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d Zemanek A. Z dziejów botaniki renesansu - padewskie inspiracje polskich zielnikarzy Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1996 nr 41 s. 31-51
  2. a b c d UNIPD, Storia OrtoBotanico di Padova [online], www.ortobotanicopd.it [dostęp 2018-05-03] (wł.).
  3. a b Czerniakowski Z.W. WPŁYW POSTĘPU W NAUKACH PRZYRODNICZYCH I TECHNICZNYCH NA ROZWÓJ OGRODÓW EGZOTYCZNYCH W EUROPIE Polish Journal for Sustainable Development 2015 z. 19
  4. a b c d e UNIPD, Il Giardino della biodiversità apre al pubblico [online] [dostęp 2018-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-04] (wł.).
  5. a b c d e f g UNIPD, Architetture OrtoBotanico di Padova [online], www.ortobotanicopd.it [dostęp 2018-05-03] (wł.).
  6. a b c d e f g UNESCO World Heritage Centre, Botanical Garden (Orto Botanico), Padua [online], whc.unesco.org [dostęp 2018-05-03] (ang.).
  7. a b c Padova inaugura "Il giardino della biodiversità" - Greenreport: economia ecologica e sviluppo sostenibile, „Greenreport: economia ecologica e sviluppo sostenibile”, 15 października 2013 [dostęp 2018-05-03] (wł.).
  8. UNIPD, L'Orto nel patrimonio Unesco [online], www.ortobotanicopd.it [dostęp 2018-05-03] (wł.).