Okopy (województwo podlaskie)
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna |
85 |
Kod pocztowy |
16-150[4] |
Tablice rejestracyjne |
BSK |
SIMC |
0041163[5] |
Położenie na mapie gminy Suchowola | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego | |
Położenie na mapie powiatu sokólskiego | |
53°35′12″N 23°09′09″E/53,586667 23,152500[1] |
Okopy – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Suchowola[5][6].
Wieś znana jest jako miejsce urodzenia błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki[7].
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Suchowoli[8].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś powstała w XVI wieku w czasie zasiedlania Puszczy Nowodworskiej, należała do ekonomii grodzieńskiej. Nazwa wsi odnosi się do kurhanów średniowiecznych, zwanych przez miejscową ludność okopami.
W końcu XVIII wieku była to wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona w powiecie grodzieńskim województwa trockiego Wielkiego Księstwa Litewskiego[9].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie białostockim.
List intencyjny w sprawie powołania Muzeum Ks. Jerzego Popiełuszki w Okopach – Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku podpisali 25.06.2020 r. w Warszawie w obecności ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego oraz marszałka województwa podlaskiego, Artura Kosickiego, przedstawiciel Fundacji im. ks. Jerzego Popiełuszko „Dobro” Józef Popiełuszko oraz dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku Waldemar Wilczewski[10].
22 grudnia 2020 r. w Warszawie odbyło się spotkanie poświęcone budowie muzeum błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach, którego celem będzie gromadzenie, przechowywanie, opracowanie i udostępnianie materiałów związanych z życiem działalnością i spuścizną błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki oraz prowadzenie badań naukowych i działań edukacyjnych poświęconych życiu kapłana. Wziął w nim udział wicepremier Jarosław Kaczyński[11].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Dom, w którym urodził się ks. Jerzy Popiełuszko
- Pomnik – głaz z tablicą poświęconą księdzu Jerzemu oraz kapliczka
- Duży, drewniany krzyż, drewniane krzyże rzeźbiarza z Okopów – Piotra Radkiewicza[12]
- Duży pomnik upamiętniający II wojnę światową znajdujący się za domem ks. J. Popiełuszki
- Dwa kurhany w pobliżu wsi oraz kilka zabytkowych krzyży wotywnych
Inne
[edytuj | edytuj kod]Najstarsze pokolenie mieszkańców wsi Okopy i jej okolic w codziennych kontaktach używa gwary języka białoruskiego z naleciałościami zapożyczonymi z języka polskiego[13][14]. W opracowaniach dotyczących biografii księdza Jerzego Popiełuszki, którego pierwszym językiem, według niektórych źródeł – była „mowa prosta”[15], można spotkać się z różnymi nazwami tego dialektu, takimi jak: podlaska gwara białoruska[16], polsko-białoruski dialekt[17], bądź język polski, ale z dużymi białoruskimi naleciałościami[18]. Sami mieszkańcy wsi określają swój język mianem prostego (będącego samodzielnym historycznym językiem Wielkiego Księstwa Litewskiego, którego zasięg w dużym stopniu pokrywał się z granicami WKL[19]) bądź tutejszego[17][20][21]. Z perspektywy dialektologicznej nazywani są oni terminem białoruskojęzycznych katolików bądź Białorusinami Sokólszczyzny[22][21]. Mimo to nie wykształcili oni białoruskiej świadomości narodowej i w pełni utożsamiają się z narodem polskim. Pojęcie polskości w tym przypadku stało się synonimem katolicyzmu. Więź religijna białoruskojęzycznych mieszkańców wsi Okopy, jak i jej okolic okazała się silniejsza od więzi językowej i dlatego zdecydowała o włączeniu się tej społeczności w skład polskiej wspólnoty narodowej[23]. Współcześnie, wspomnianą powyżej, białoruską gwarę mieszkańców wsi Okopy uznać należy za pozostającą na granicy wymarcia, gdyż umiejętność posługiwania się nią ograniczona jest do grupy osób w podeszłym wieku i nie jest ona przekazywana młodszym pokoleniom[24][25].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 91842
- ↑ Wieś Okopy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-10-21] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 845 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Gabriel Bartoszewski: Kalendarium życia sługi Bożego ks. Jerzego Popiełuszki. Centrum Opatrzności Bożej, 2010-03-20. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
- ↑ Ministerstwo Kultury , Dziedzictwa Narodowego i Sportu , Muzeum Bł. Księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach będzie oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku [online] .
- ↑ Delegacja z Suchowoli spotkała się z Jarosławem Kaczyńskim [online], Internetowa gazeta powiatu sokólskiego, 22 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-23] (pol.).
- ↑ Nie żyje Celina Łuckiewicz. Była artystką i regionalistką [online], Nie żyje Celina Łuckiewicz. Była artystką i regionalistką, 9 stycznia 2024 [dostęp 2024-01-10] (pol.).
- ↑ Mariusz Derecki: Okopy księdza Jerzego Popiełuszki. [w:] Mapa Kultury [on-line]. Narodowe Centrum Kultury, 2011-12-12. [dostęp 2015-10-22].
- ↑ Piotr Znaniecki , Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa [online] [dostęp 2020-12-17] (pol.).
- ↑ Piotr Znaniecki , Po prostemu, po swojemu, czyli nasza mowa [online] [dostęp 2021-05-06] (pol.).
- ↑ Popiełuszko bohaterem Białorusinów. Wilnoteka.lt, 2017-03-31. [dostęp 2018-07-03].
- ↑ a b Przemysław Waingertner: Rocznica męczeńskiej śmierci bł. ks. Jerzego. [w:] Tygodnik Solidarność [on-line]. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. [dostęp 2015-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Konstanty Juliański: Rodzinne Okopy. INTERIA.PL S.A., 2009-10-14. [dostęp 2015-10-21].
- ↑ Jerzy Chmielewski , To język Wielkiego Księstwa Litewskiego, „Czasopis”, nr 12 (341), grudzień 2020, s. 4,5, ISSN 1230-1876 .
- ↑ Krzysztof Goss. To nasz język regionalny. Rozmowa z Marzeną Kalinowską. „Czasopis”. 5 (286), s. 18, maj 2015. Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich. ISSN 1230-1876. [dostęp 2015-10-25].
- ↑ a b Dokumenty i komentarze dotyczące miejscowości w gminach. W: Jarosław Janowicz: Likwidacja oficjalnego nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny pochodzenia białoruskiego przez administrację rządową w latach 1921–2004. Dokumenty. Komentarze. Białystok: Scripta Manent, 2004. ISBN 83-919340-1-2.
- ↑ Dorota Wysocka. Białorusini Sokólszczyzny – gdzież są?. „Przegląd Prawosławny”. 3 (273), marzec 2008. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. ISSN 1230-1078. [dostęp 2016-01-24].
- ↑ Włodzimierz Pawluczuk, Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej, Warszawa 1972, s. 40–42.
- ↑ Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1980, s. 40. [dostęp 2016-01-24].
- ↑ Stanisław Glinka, Granica językowa i przykłady zróżnicowania fonetycznego gwar białoruskich Białostocczyzny, „Sprawozdania z Prac Naukowych Wydziału Nauk Społecznych” 1960, s. 5.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Izabela Walijewska: Haworym pa prostu. Słowniczek gwary gminy Suchowola. Suchowola: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Suchowoli, 2012.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Okopy 2.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 404 .