Olbrzymkowate

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Olbrzymkowate
Ilustracja
Sphaeropteris medullaris
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

olbrzymkowce

Rodzina

olbrzymkowate

Nazwa systematyczna
Cyatheaceae Kaulfuss
Wesen Farrenkr.: [119]. Jul-Sep 1827[3]
Typ nomenklatoryczny

Cyathea Sm. (1793)[3]

Synonimy
  • Alsophilaceae, Presl, 1847

Olbrzymkowate (Cyatheaceae) – rodzina paproci jednakozarodnikowych występujących w ciepłych i wilgotnych rejonach globu[4]. Obejmuje około 650 gatunków, które w różnych ujęciach są grupowane w różną liczbę rodzajów. Niektórzy autorzy wyróżniają tu tylko jeden rodzaj – olbrzymka Cyathea obejmujący wszystkie gatunki[5][6]. W systemie Smitha i in. z 2006 wyróżnianych było 5 rodzajów[7], a w systemie PPG I z 2016 wyróżniane są trzy rodzaje[2]. Stale odkrywane są też nowe gatunki, np. tylko z Peru w 2017 opisano ich 11[8]. Rośliny z tej rodziny należą do jednych z największych paproci świata. Niektóre gatunki dorastają do 20 m wysokości. Większość to gatunki naziemne, nieliczne są epifitami[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Paprocie te przypominają drzewa. Ich nadziemna część kłącza jest podobna do pnia zakończonego koroną pierzastych liści. Ślady na kłączu po opadłych liściach przypominają kłodzinę.
Liście
Mają kształt pierzasty. Młode liście osiągają 3-4 m, a dojrzałe 6 m. Pokryte są włoskami.
Zarodnie
Kupki zarodni (sori) umieszczone są po spodniej stronie liści. W przeciwieństwie do paproci z rodziny diksoniowatych sori znajdują się na obrzeżach listków i mają kształt okrągły lub eliptyczny[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

W obrębie rzędu olbrzymkowców (Cyatheales) rodzina zajmuje pozycję bazalną w kladzie obejmującym poza tym rodziny otężałkowatych (Cibotiaceae), diksoniowatych (Dicksoniaceae) i Metaxyaceae[2].

Pozycja rodziny w rzędzie olbrzymkowców w systemie PPG I (2016)[2]
olbrzymkowce


olbrzymkowate Cyatheaceae




otężałkowate Cibotiaceae




Metaxyaceae



diksoniowate Dicksoniaceae









Culcitaceae



Plagiogyriaceae




Loxsomataceae




Thyrsopteridaceae




Wykaz rodzajów[2]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. a b c d e The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI10.1111/jse.12229.
  3. a b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – C. University of Maryland. [dostęp 2015-08-20].
  4. a b Korall, P., D.S. Conant, J.S. Metzgar, H. Schneider, and K.M. Pryer. 2007. A molecular phylogeny of scaly tree ferns (Cyatheaceae). American Journal of Botany 94(5): 873-886.
  5. a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 261, DOI10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 98-99. ISBN 0-387-51794-4.
  7. Smith, A. R., K. M. Pryer, E. Schuettpelz, P. Korall, H. Schneider & P. G. Wolf: A classification for extant ferns. Taxon 55(3): 705–731, 2006. [dostęp 2010-12-22]. (ang.).
  8. Adrian Tejedor, Gloria Calatayud. Eleven New Scaly Tree Ferns (Cyathea: Cyatheaceae) from Peru. „American Fern Journal”. 107, 3, s. 156-191, 2017. DOI: 10.1640/0002-8444-107.3.156.