Oliwka (roślina)
Oliwka (Olea L.) – rodzaj drzew należący do rodziny oliwkowatych. Zalicza się do niego około 35 gatunków drzew rosnących w strefie klimatu podzwrotnikowego i tropikalnego południowej Europy, Afryki, południowej Azji i w Australii.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Enaimon Raf., Leuranthus Knobl., Pachyderma Blume, Picricarya Dennst., Pogenda Raf., Steganthus Knobl., Stereoderma Blume, Tetrapilus Lour.
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system system APG III z 2009)
Należy do rodziny oliwkowatych (Oleaceae) Hoffmanns. & Link, która jest jednym z kladów w obrębie rzędu jasnotowców (Lamiales) Bromhead z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[1].
- Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Oleanae Takht., rząd oliwkowce (Oleales Lindl.), podrząd Oleineae Engl., rodzina oliwkowate (Oleaceae Hoffmanns. & Link), podrodzina Oleoideae (Hoffmanns. & Link) Arn., plemię Oleeae (Hoffmanns. & Link ex R. Br.) Dumort., rodzaj oliwka (Olea L.)[3].
- Gatunki (wybór)
- Olea brachiata
- Olea capensis
- Olea caudatilimba
- Olea europaea L. – oliwka europejska
- Olea exasperata
- Olea guangxiensis
- Olea hainanensis
- Olea laurifolia
- Olea laxiflora
- Olea neriifolia
- Olea paniculata
- Olea parvilimba
- Olea rosea
- Olea salicifolia
- Olea tetragonoclada
- Olea tsoongii
- Olea undulata
- Olea woodiana
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
Roślina uprawna: w basenie Morza Śródziemnego uprawiana jest od kilku tysiącleci oliwka europejska (Olea europaea). Z owoców i nasion produkowany jest olej jadalny – oliwa. Owoce po uprzednim odpowiednim spreparowaniu nadają się do spożycia. Są bogate w związki mineralne, przede wszystkim fosfor, potas i żelazo, a także witaminy z grupy B, prowitaminę A, oraz witaminę C i E. Należą do owoców wyjątkowo wysokokalorycznych, 100 g zawiera ok. 150 kcal (zależy to oczywiście jeszcze od gatunku oliwek). Jedna mała (ok. 3 g) oliwka to 3–4 kcal. Oliwki zielone i czarne pochodzą z tych samych roślin. O kolorze decyduje etap dojrzewania owoców, na którym zostają zerwane (zielone zbierane są wcześniej). Główni eksporterzy: Hiszpania, Włochy, Grecja.
Obecność w kulturze i symbolice[edytuj | edytuj kod]
W powszechnej tradycji oliwka symbolizuje pokój i pojednanie (gałązka oliwna) oraz zwycięstwo, chwałę, honor, dumę, wolność, bezpieczeństwo, prawdę, sprawiedliwość, mądrość, rozum, oczyszczenie, miłosierdzie[4].
Odgrywała dużą rolę w sztuce i wierzeniach narodów śródziemnomorskich.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b P.F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-24].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-17].
- ↑ James L. RevealSystem of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodzaju Olea według Reveala. [dostęp 31 marca 2007].
- ↑ Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.
