18,40°N 134,00°W/18,400000 -134,000000Olympus Mons
| |
| Planeta | |
|---|---|
| Położenie |
region Tharsis |
| Wysokość |
21 287,4[1] m nad poziom odniesienia |
| Wybitność |
około 26 000 m |
| Dane wulkanu | |
| Rok erupcji |
100–200 mln lat temu |
| Typ wulkanu | |
| Aktywność | |
Położenie na mapie Marsa  | |
| 18,40°N 134,00°W/18,400000 -134,000000
| |
Olympus Mons (Góra Olimp) – najwyższa znana góra w Układzie Słonecznym, położona na Marsie.
Olympus Mons jest wygasłym wulkanem tarczowym, powstałym w wyniku powolnego i długotrwałego wycieku lawy, przez co jego zbocze jest nachylone pod małym kątem – 5 stopni[2] (takie wulkany można znaleźć także na Wenus i na Ziemi; np. Mauna Kea na Hawajach). Wznosi się na 21 287 metrów[1] ponad średnią powierzchnię planety i 25–27 kilometrów nad otaczającą go równinę[3][4]. Na tej wysokości ciśnienie atmosferyczne jest mniejsze od 0,1 ciśnienia na powierzchni Marsa, ale i tak szczyt może być pokryty chmurami zestalonego dwutlenku węgla[5]. Olympus Mons mierzy 624 km średnicy u podstawy, wyraźnie zaznaczonej skarpami o wysokości dochodzącej do 6 km[6]. Znajdujący się na wierzchołku krater ma długość 85 km, szerokość 60 km oraz głębokość 3 km. Na szczycie znajdują się liczne zapadliska[5].
Według danych obserwacyjnych pochodzących z sondy Mars Global Surveyor do ostatniej erupcji doszło 100–200 milionów lat temu[7]. Krążąca wokół Marsa sonda Mars Express pozwoliła ustalić przypuszczalny wiek zestalonej lawy na zboczach wulkanu na od 115 do zaledwie 2 mln lat[5].
Wulkan jest w regionie zwanym Aureolą Olympus Mons, poprzecinanym znaczących rozmiarów grzbietami i blokami skalnymi, rozciągającymi się do 1000 km od szczytu.
Duża wysokość Olympus Mons związana jest prawdopodobnie z brakiem płyt tektonicznych, przez co lawa wypływała w jednym miejscu przez nieporównywalnie dłuższy czas niż wynosi przeciętna aktywność takiego wulkanu na Ziemi[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Olympus Mons otoczony chmurami, pokolorowana mozaika zdjęć z sondy Viking 1
Zdjęcie z Mars Global Surveyor
Skarpa po południowo-wschodniej stronie, zdjęcie Mars Express
Porównanie rozmiaru Olympus Mons do rozmiaru Polski
Topografia Olympus Mons, skala pionowa dziesięciokrotnie zwiększona w stosunku do rzeczywistej
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b David E. Smith i inni, Mars Orbiter Laser Altimeter: Experiment summary after the first year of global mapping of Mars, „Journal of Geophysical Research: Planets”, 106 (E10), 2001, DOI: 10.1029/2000JE001364 [dostęp 2021-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-05] (ang.).
- ↑ National Geographic – Najwyższe szczyty Układu Słonecznego.
- ↑ Highest and Lowest Points on Mars. [dostęp 2016-08-18].
- ↑ Space Facts – Olympus Mons.
- ↑ a b c Kosmos. Warszawa: Buchmann, 2012, s. 64. ISBN 978-83-7670-323-7.
- ↑ a b Olympus Mons. JPL.
- ↑ Linda M.V. Martel: Recent Activity on Mars: Fire and Ice. Planetary Science Research Discoveries (PSRD), 2005-01-31. [dostęp 2016-01-12]. (ang.).