Operacja grecka NKWD
 Przepustka na pokład parowca zacumowanego w Zatoce Nagajewa wydana represjonowanemu Grekowi, Nikołajowi Dionisiadi, po zwolnieniu z obozu, 2 stycznia 1948 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Data |
1937–1950 |
| Liczba zabitych |
20 000–50 000 |
| Typ ataku | |
| Sprawca | |
Operacja grecka (ros. Греческая операция, gr. Ελληνική Επιχείρηση) – wymierzona w Greków tzw. operacja narodowościowa NKWD realizowana w latach 1937–1950 w oparciu o szeroką interpretację (oskarżenia o działanie na rzecz polskiego wywiadu) Rozkazu Ludowego Komisarza Spraw Wewnętrznych ZSRR nr 00485[1] z dnia 11 sierpnia 1937[2].
Szacuje się, że podczas operacji greckiej zginęło od 20[3] do 50[4] tysięcy osób.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Według spisu ludności sowieckiej z 1926 r. Związek Radziecki zamieszkiwało 213 765 Greków[5], głównie zamieszkałych w Greckim Rejonie Narodowym potomków mieszkańców starożytnego Królestwa Bosporańskiego.
Pojawiające się po wydaniu rozkazu nr 00485 prześladowania Greków były stopniowe: początkowo władze zamknęły greckie szkoły, ośrodki kultury i wydawnictwa. Następnym krokiem było zaaresztowanie wszystkich Greków powyżej 16. roku życia[6].
W wielu przypadkach władze centralne wysyłały telegramy do lokalnych sił policyjnych z rozkazem aresztowania określonej liczby Greków, nie podając żadnych indywidualnych nazwisk, czego efektem były aresztowania losowych osób pochodzenia greckiego w celu osiągnięcia żądanej przed władze liczby więźniów[6].
Na skutek sowieckich prześladowań, w 1938 r. do Grecji emigrowało 20 000 radzieckich Greków[7], a w latach 1965–1975 ich liczba zwiększyła się o kolejne 15 tysięcy[8].
Pamięć[edytuj | edytuj kod]
Pomnik więźniów łagrów pochodzenia greckiego został odsłonięty w Magadanie w 2011[9].
Ofiary operacji greckiej zostały zrehabilitowane dekretem prezydenta Federacji Rosyjskiej nr. 458 z 12 września 2015[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pełny tekst rozkazu przetłumaczony na język polski w piśmie: „Karta”. 11, s. 27–29, 1993. Warszawa.
- ↑ "Репрессии в 1930-1950 гг. по отношению к грекам СССР"
- ↑ Will Englund. Greeks of the steppe. „Washington Post”, 12 listopada 2012.
- ↑ Agtzidis 1991 ↓, s. 372—382.
- ↑ Vouitra 2011 ↓, s. 131.
- ↑ a b Το πογκρόμ κατά των Ελλήνων της ΕΣΣΔ. news.kathimerini.gr. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-28)]., ΕΛΛΑΔΑ, 09.12.2007
- ↑ Olson, Pappas i Pappas 1994 ↓, s. 274.
- ↑ Olson, Pappas i Pappas 1994 ↓, s. 275.
- ↑ "Памятник грекам, жертвам сталинского ГУЛАГа, откроют на Колыме"
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 12.09.2015 г. № 458
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Vlasis Agtzidis. The Persecution of Pontic Greeks in the Soviet Union. „Journal of Refugee Studies”. 4 (4), s. 372–381, 1991. DOI: 10.1093/jrs/4.4.372.
- James Stuart Olson, Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas: An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires. Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group, 1994. ISBN 978-0-313-27497-8.
- Eftihia Vouitra: The 'Right to Return' and the Meaning of 'Home': A Post-Soviet Greek Diaspora Becoming European?. LIT Verlag Münster, 2011. ISBN 978-3-643-90107-1.