Orchis italica

*Orchis italica*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	storczykowe
Rodzaj	storczyk
Gatunek	Orchis italica
	Nazwa systematyczna
	Orchis italica Poir.; Encycl. 4: 600 1798
Synonimy
	Orchis fusca var. stenoloba Coss. & Germ.; Orchis longicruris Link; Orchis purpurea var. stenoloba (Coss. & Germ.) Willk.; Orchis purpurea subsp. stenoloba (Coss. & Germ.) K.Richt.; Orchis simia var. undulatifolia (Biv.) Webb; Orchis tephrosanthos var. undulatifolia (Biv.) Ker Gawl.; Orchis undulatifolia Biv.; Orchis welwitschii Rchb.f.;
	Orchis fusca var. stenoloba Coss. & Germ.; Orchis longicruris Link; Orchis purpurea var. stenoloba (Coss. & Germ.) Willk.; Orchis purpurea subsp. stenoloba (Coss. & Germ.) K.Richt.; Orchis simia var. undulatifolia (Biv.) Webb; Orchis tephrosanthos var. undulatifolia (Biv.) Ker Gawl.; Orchis undulatifolia Biv.; Orchis welwitschii Rchb.f.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Orchis italica – gatunek z rodziny storczykowatych pochodzący z basenu Morza Śródziemnego. Naturalny zasięg występowania to kraje Europy południowej (Baleary, Portugalia, Sardynia i Hiszpania, Albania, Grecja, Włochy, Sycylia, kraje byłej Jugosławii), zachodniej Azji (Cypr, Wschodnie Wyspy Egejskie, Syria, Liban, Izrael, Palestyna, Turcja) oraz północnej Afryki (Maroko, Tunezja, Libia, Algieria)^[4]. W naturalnym środowisku rośnie do wysokości 1300 m n.p.m.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Bylina z dwiema bulwami kulistymi lub jajowatymi o średnicy do 6 cm. Osiąga od 20 do 70 cm^[5]. Łodyga zwykle prosta, cylindryczna i zielona.
Liście: Odziomkowe 2–4 mają kształt podłużny, długość ok. 5 cm. Liście łodygowe są plamiste bądź nie, osiągają długość od 5 do 13 cm i szerokość 1-3 cm^[6].
Kwiaty: Wsparte przysadkami lancetowatymi, jednożyłkowymi. Zebrane są w kwiatostan gęsty, stożkowaty lub cylindryczny. Okwiat barwy białawej do różowej z czerwonymi plamami^[7].

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Gatunek nadaje się na stanowiska słoneczne, gliniaste i wilgotne – nie może rosnąć w cieniu. Wymaga gleby bogatej w składniki odżywcze. Jest wrażliwy na środki grzybobójcze – mogą one uszkodzić grzyby symbiotyczne i doprowadzić do obumarcia rośliny^[8]^[9].

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Wysuszone i sproszkowane bulwy wykorzystywane są do wyrobu salepu, którego źródła sięgają kuchni bałkańskiej i tureckiej. W ziołolecznictwie gatunkowi przypisywane są właściwości przeciwbiegunkowe, łagodzące i odżywcze^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-07-12] (ang.).
↑ ^a ^b Orchis italica. The Plant List. [dostęp 2018-07-12]. (ang.).
↑ "Orchis italica". World Checklist of Selected Plant Families (WCSP). Royal Botanic Gardens, Kew. Retrieved 10 February 2016.
↑ Stinca A., Orchis italica Poir. (Orchidaceae): rediscovery after four centuries of a presumably extinct species in Mt. Vesuvius, "Annali di Botanica" Roma 2017, vol 7, s. 1-4. (https://www.researchgate.net/publication/314875862_Orchis_italica_Poir_Orchidaceae_rediscovery_after_four_centuries_of_a_presumably_extinct_species_in_Mt_Vesuvius_Italy)
↑ Carlos Aedo, „Flora Iberica” vol. XXI, Madrid 2005, Plantas vasculares de la Península Ibérica e Islas Baleares, s. 130-133. https://books.google.pl/books?id=dlAT8Dhq5LgC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Carlos+Aedo%22&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjxxvLyvJncAhWFyKQKHbvtBPAQ6AEIXjAI#v=onepage&q&f=false
↑ Gatunki najpiękniejszych storczyków z rodzaju Orchis - TwojOgrodek.pl [online], TwojOgrodek.pl [dostęp 2018-07-13] (pol.).
↑ F. Chittendon. RHS Dictionary of Plants plus Supplement. 1956 Oxford University Press 1951
↑ Cribb. P. & Bailes. C. Hardy Orchids. Orchids for the Garden and Frost-free Greenhouse. Christopher Helm. London. 1989 ISBN 0-7470-0416-1
↑ Orchis italica PFAF Plant Database [online], www.pfaf.org [dostęp 2018-07-13] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-07-12] (ang.).

[tpl-3] Orchis italica. The Plant List. [dostęp 2018-07-12]. (ang.).

[4] "Orchis italica". World Checklist of Selected Plant Families (WCSP). Royal Botanic Gardens, Kew. Retrieved 10 February 2016.

[5] Stinca A., Orchis italica Poir. (Orchidaceae): rediscovery after four centuries of a presumably extinct species in Mt. Vesuvius, "Annali di Botanica" Roma 2017, vol 7, s. 1-4. (https://www.researchgate.net/publication/314875862_Orchis_italica_Poir_Orchidaceae_rediscovery_after_four_centuries_of_a_presumably_extinct_species_in_Mt_Vesuvius_Italy)

[6] Carlos Aedo, „Flora Iberica” vol. XXI, Madrid 2005, Plantas vasculares de la Península Ibérica e Islas Baleares, s. 130-133. https://books.google.pl/books?id=dlAT8Dhq5LgC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Carlos+Aedo%22&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwjxxvLyvJncAhWFyKQKHbvtBPAQ6AEIXjAI#v=onepage&q&f=false

[7] Gatunki najpiękniejszych storczyków z rodzaju Orchis - TwojOgrodek.pl [online], TwojOgrodek.pl [dostęp 2018-07-13] (pol.).

[8] F. Chittendon. RHS Dictionary of Plants plus Supplement. 1956 Oxford University Press 1951

[9] Cribb. P. & Bailes. C. Hardy Orchids. Orchids for the Garden and Frost-free Greenhouse. Christopher Helm. London. 1989 ISBN 0-7470-0416-1

[10] Orchis italica PFAF Plant Database [online], www.pfaf.org [dostęp 2018-07-13] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]