Organka żółtogardła

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Organka żółtogardła
Euphonia hirundinacea[1]
Bonaparte, 1838
Ilustracja
Samiec, Kostaryka
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

łuszczakowate

Podrodzina

organki

Rodzaj

Euphonia

Gatunek

organka żółtogardła

Podgatunki
  • E. h. suttoni A.R. Phillips, 1966
  • E. h. caribbaea A.R. Phillips, 1966
  • E. h. hirundinacea Bonaparte, 1838
  • E. h. gnatho (Cabanis, 1861)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Organka żółtogardła[3] (Euphonia hirundinacea) – gatunek małego ptaka z rodziny łuszczakowatych (Fringillidae), podrodziny organek. Występuje od Meksyku po Panamę. Niezagrożony wyginięciem.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Występuje wyraźny dymorfizm płciowy. U samca czoło żółte, aż do wysokości oczu. Broda, gardło, pierś i cały spód ciała także żółty. Pozostała część głowy, skrzydła oraz grzbiet ciała, kuper oraz pokrywy nadogonowe granatowe, połyskliwe. Lotki i sterówki czarne z granatowymi obrzeżeniami. Dziób szaroniebieski, nogi i stopy ołowiane. Tęczówki brązowe[4].

Samica z wierzchu oliwkowozielona, wykazuje słaby zielony połysk. Czoło, kuper i pokrywy nadogonowe żółtooliwkowe. Na najbardziej zewnętrznych sterówkach na końcu biała plamka. Boki głowy szarawe, pokrywy uszne oliwkowe. Broda jasna, oliwkowożółta. Gardło i pierś jasnoszare, na brzuchu barwa przechodzi w białą. Boki ciała żółtooliwkowe. Osobniki młodociane upierzone podobnie, lecz bez połysku[4].

Masa ciała wynosi 12–18 g[5].

Wymiary[edytuj | edytuj kod]

Wymiary zostały podane w milimetrach[4].

Miejsce zebrania okazu Płeć Skrzydło Ogon Dziób Skok
płd.-wsch. Meksyk 61,2 35,1 8,1 15
Gwatemala 59,2 34,3 7,6 15
Kostaryka 61,5 36,1 8,6 15,5
płd.-wsch. Meksyk 58,2 33,3 8,4 15,2
Gwatemala 57,2 31,2 7,4 14,2

Zasięg występowania i podgatunki[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się następujące podgatunki[6]:

  • E. h. suttoni A.R. Phillips, 1966 – wschodni Meksyk
  • E. h. caribbaea A.R. Phillips, 1966 – południowo-centralny Meksyk
  • E. h. hirundinacea Bonaparte, 1838 – południowo-wschodni Meksyk do wschodniej Nikaragui
  • E. h. gnatho (Cabanis, 1861) – północno-zachodnia Nikaragua do zachodniej Panamy

Behawior[edytuj | edytuj kod]

Organka żółtogardła żywi się owocami. Żyją w parach, lecz nie są terytorialne[7]. Przeważnie cicha, niekiedy zarówno samce, jak i samice odzywają się wolnym, dzwoniącym cheyyu lub chu[8].

Lęgi[edytuj | edytuj kod]

Samica

Dane dotyczą 69 gniazd zbadanych w latach 1987–1990 w Monteverde (Kostaryka).

Okres lęgowy w Kostaryce trwa od kwietnia do lipca. Gniazdo mieści się w zagłębieniu (w przypadku badanych osobników były to zagłębienia w przydrożnych skarpach). Znajduje się na wysokości 1–3,5 m nad ziemią. Jedno gniazdo odnaleziono w pniu drzewa na skraju lasu. Budulec stanowią liście, korzenie i włókna roślinne. Gniazdo o kulistym kształcie ma średnicę około 8–9 cm. Okrągłe boczne wejście ma średnicę około 35–40 mm, znajduje się ok. 2–3 cm nad spodem gniazda. Zamaskowane jest ono mchem. Budują je oba ptaki z pary, choć prawdopodobnie to samiec szuka miejsca[7].

Jaja są składane w odstępach jednodniowych i zwykle jest ich 4. Mają masę ok. 1,4 grama, co stanowi około 8,2% masy ciała samicy. W 24 gniazdach spośród 109 jaj z dwunastu nie wykluły się młode. Wysiaduje jedynie samica, jednakże samiec jej pilnuje. Inkubacja zajmuje 64,6–78% dnia. Samica robi w niej przerwy co średnio 42,9 minuty[7].

Młode karmione są co 25–66 minut. Zwykle karmią je oba ptaki z pary, rzadko sama samica, nie zaobserwowano zaś karmiącego samotnie samca. Przez 6–7 dni od wyklucia samica opiekuje się młodymi w gnieździe, co zajmuje jej średnio 39,3% dnia. Przed wejściem do gniazda rodzic siada najpierw na gałęzi 3–6 m od niego, nie wlatuje od razu do otworu gniazdowego. Nie zaobserwowano odchodów w okolicy gniazda ani w nim, toteż rodzice połykają je. Pisklęta są karmione głównie owocami i nasionami, opiekunowie zwracają im pokarm do dzioba. Po jedzeniu przez skórę prześwituje im barwa pożywienia (zielona, niebieska lub fioletowa). Niekiedy otrzymują też owady lub ślimaki. Młode przybierają na wadze około grama dziennie, aż w wieku ok. 12 dni nie osiągną masy 13,5 g; zaczynają im wtedy także rosnąć lotki. Otwierają oczy w piątym dniu. Sukces lęgowy wynosi 35,5%[7].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN organka żółtogardła klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 0,5–5,0 milionów dorosłych osobników; trend liczebności populacji oceniała jako lekko spadkowy[2].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Euphonia hirundinacea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Euphonia hirundinacea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Euphoniinae Tschudi, 1846 - organki (wersja: 2021-07-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-12-13].
  4. a b c Euphonia hirundinacea Bonaparte. „Bulletin – United States National Museum”. 50 pt. 2, s. 25–27, 1902. 
  5. Birds of Costa Rica: A Field Guide. University of Texas Press, 2010, s. 345. ISBN 978-0-292-77942-6.
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-12-13]. (ang.).
  7. a b c d Sarah Sargent. Nesting Biology of the Yellow-Throated Euphonia: Large Clutch Size in a Neotropical Frugivore. „The Wilson Bulletin”. 105, s. 285–300, 1993. JSTOR: 4163287. 
  8. Robert S. Ridgely: A Guide to the Birds of Panama: With Costa Rica, Nicaragua, and Honduras. Princeton University Press, 1992, s. 393. ISBN 978-0-691-02512-4.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]