Organy Wilhelma Sauera w kościele parafialnym pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy
Organy Wilhelma Sauera w kościele parafialnym pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Bydgoszczy – mechaniczny instrument posiadający trzy manuały i pedał, trakturę mechaniczną, wiatrownice stożkowe oraz 42 głosy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Obecnie istniejący kościół parafialny pw. św. Apostołów Piotra i Pawła został zbudowany w latach 1872-1876, według projektu berlińskiego architekta Fryderyka Adlera, dla niemieckiej gminy Ewangelicko-Unijnej. Rok po zakończeniu budowy kościół wyposażono w duże, liczące 42 głosy, organy, wykonane przez renomowaną firmę organmistrzowską Wilhelma Sauera z Frankfurtu nad Odrą.
Podczas I wojny światowej skonfiskowano na cele wojenne cynowe piszczałki prospektowe, zastępując je obecnymi, wykonanymi z blachy cynkowej.
Podczas działań II wojny światowej, w styczniu 1945 roku, uszkodzony został kościół wraz z jego wyposażeniem. Ucierpiały organy, które zaraz po wojnie naprawiała firma Krukowskiego z Piotrkowa Trybunalskiego. Później instrumentem zajmowali się bydgoscy organmistrzowie – Józef Sobiechowski i Kazimierz Urbański. 16 października 2007 roku organy zostały wpisane do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego[potrzebny przypis].
Opis organów[edytuj | edytuj kod]
Instrument znajduje się na drewnianym chórze muzycznym. Zespół piszczałek umieszczony został w pomieszczeniu wieżowym otwartym do wnętrza kościoła łukiem odcinkowym. Do zachodniej ściany kościoła przylega prospekt organów, a w pomieszczeniu za instrumentem znajduje się ośmiokomorowy miech skrzyniowy. Stół gry ustawiony został na podwyższeniu przed prospektem. Organista siedzi zwrócony twarzą do ołtarza.
Prospekt organów składa się z trzech wież, połączonych płaskimi polami piszczałkowymi. Cokół instrumentu, ukształtowany został w formie neoromańskiej, a jego częścią są dwa, rzeźbione przeźrocza w formie rozbudowanych triforiów.
Wnętrze instrumentu składa się z trzech poziomów. Na pierwszym znajdują się abstrakty traktury mechanicznej. Tuż za prospektem, na drugim i trzecim poziomie, rozmieszczone są piszczałki drugiego manuału - hauptwerku. W głębi szafy, również na drugim i trzecim poziomie, znajduje się sekcja trzeciego manuału - oberwerku. W szafie ekspresyjnej położonej we wnętrzu instrumentu zamknięte są piszczałki żaluzjowego pierwszego manuału. Za zespołem wiatrownic manuałowych umieszczone są piszczałki sekcji pedałowej.
Organy mają następującą dyspozycję[1]:
| Manual I (Schwellwerk) | Manual II (Hauptwerk) | Manual III (Oberwerk) | Pedal |
|
Geigen principal 8' |
Principal 16' |
Principal 8' |
Major Bass 32' |
Połączenia:
- Manual coppel (III/II)
- Manual coppel (I/II)
- Pedal coppel (II/P)
- Colectiv pedal (I)
- Colectiv pedal (II)
- Colectiv pedal (III)
- Colectiv pedal (P)
- Colectiv schweller (wałek crescendowy)
- Żaluzja (2 pozycje – zamknięta i otwarta)
Stan obecny[edytuj | edytuj kod]
Obecnie instrument wymaga kapitalnego remontu. Koszt prac przekracza możliwości parafii. Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Miasta Bydgoszczy rozpoczęła się akcja społeczna Ratujemy organy mająca na celu zebranie funduszy na renowacje organów Sauera.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dyspozycja organów została opracowana na podstawie stron: Wirtualne Centrum organowe – Słownik terminów organowych https://web.archive.org/web/20180629151248/http://www.organy.art.pl/slownik.php i Gdańskie Organy – Organy Katedry w Oliwie, autor Marek Michalak http://web.archive.org/web/20180629151248/http://www.organy.art.pl:80/slownik.php https://web.archive.org/web/20120315132930/http://www.gdanskie-organy.com/organs.php?lang=pl&loc=oliwa&tab=stoplist. Wynika z nich, iż w polskiej terminologii obowiązuje terminologia niemiecka, jakkolwiek niektóre nazwy instrumentów mogą być tłumaczone na jęz. polski, jeżeli mają odpowiedniki.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Organy na stronie akcji Ratujemy Organy. ratujemyorgany.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-07)].