Orientacja Poetycka Hybrydy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Orientacja Poetycka Hybrydy – grupa poetów polskich, debiutujących w latach 19621965, której nazwa pochodzi od warszawskiego klubu studenckiego Hybrydy. Poetów tych nazywano również „pokoleniem 1960”. Poezja hybrydowców charakteryzowała się wysokim poziomem kunsztowności, obecnością aforystycznych sentencji i bogatej metaforyki oraz afirmacją otaczającej rzeczywistości, również ustrojowej. Te właściwości skłoniły krytykę do ironicznego określania tej twórczości mianem „formulizmu” (tworzenie nowych i ładnych formuł). „Orientacja” przyjęła to pojęcie, uznając tworzenie słownych formuł za podstawowy cel poezji[1]. Grupa rozpadła się po 1965 r.

Przedstawiciele[edytuj | edytuj kod]

Świadomość pokoleniowa „Orientacji"[edytuj | edytuj kod]

Hybrydowcy uznawali się za wyjątkowe pokolenie historyczne – według nich wszystkie poprzednie generacje dojrzewały pod wpływem konieczności historycznej i tragedii narodowych. Uniemożliwiało to uwolnienie twórczości od tematów związanych z dziejową koniecznością i niejako z góry narzucało estetykę i tematykę. Próby uwolnienia się od takich warunkowań były bezskuteczne, gdyż według poetów „Orientacji”, każda taka próba była skazana na niepowodzenie z powodu przyzwyczajeń czytelniczych – odbiorcy automatycznie umieszczali utwory w kontekście narodowym i historycznym, nawet wbrew woli autorów (tak, według hybrydowców, stało się z turpizmem). Pokolenie „Orientacji” miało być pierwszą od ponad stu lat generacją, której wrażliwość i estetyka była wolna od takich ograniczeń – najbliższe wielkie wydarzenia historyczne (II wojna światowa, zimna wojna) były zbyt odległe czasowo, aby zniewalać ich wyobraźnię. Z drugiej strony, obawiali się, że ich odwrót od narodowej i heroicznej tematyki literackiej sprawi, że nie zostaną zauważeni przez publiczność, spragnioną tradycyjnego repertuaru poetyckiego[3].

Edward Balcerzan polemizuje z takim postrzeganiem pokoleniowej roli „Orientacji”, wskazując na dwie zawarte w ich programie mistyfikacje:

  • mistyfikacja historycznoliteracka – bunt przeciwko narzucaniu poezji roli służebnej wobec dziejów narodu należy do stałego elementu polskiej tradycji literackiej i, wraz z heroizmem poezji nastawionej na uczestniczenie w historii ojczyzny, tworzy dynamikę przemian artystycznych i pokoleniowych. Tak więc poeci „Orientacji” nie są w tym stanowisku pierwsi i odosobnieni, ale sięgają do nurtu istniejącego już wcześniej.
  • mistyfikacja socjologiczna – hybrydowcy przypisywali sobie rolę pokoleniową, chociaż byli tylko jedną z ówczesnych szkół literackich[4].

Charakterystyczny dla świadomości pokoleniowej „Orientacji Poetyckiej Hybrydy” był również zupełny brak wrogości i polemiki ze starszymi generacjami poetów, a także życzliwość i gotowość współpracy z rówieśniczymi grupami poetyckimi[5].

Opinie krytyki[edytuj | edytuj kod]

  • Julian Rogoziński na łamach „Współczesności” nazywał tych poetów „Wnuczętami”, które nie mogąc porozumieć się z pokoleniem ojców pielęgnują pamiątki po dziadkach i babciach, a więc po twórcach młodopolskich.
  • Janusz Sławiński uznał tę poezję za przejaw istnienia ponadpokoleniowego nurtu, który nazwał nurtem „wyobraźni wyzwolonej”.
  • Kazimierz Wyka podczas swoich odczytów dotyczących najmłodszej literatury krytykował kilkakrotnie wiersz Gąsiorowskiego Jedna z wilgoci.
  • Zbigniew Bieńkowski i Arnold Słucki postrzegali tę poezję jako silnie intelektualną. Obaj oceniali ją bardzo negatywnie. Bieńkowski również stworzył dla tej poezji miano „formulizmu”[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Zbigniew Jarosiński: Literatura lat 1945-1975. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996, s. 120. ISBN 83-01-11998-5.
  2. Leszek Żuliński: Ojciec poetów nie żyje!. e-Tygodnik Pisarze.pl, 2013-03-18. [dostęp 2013-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)].
  3. Edward Balcerzan: Poezja polska w latach 1939-1965. Cz. 2, Ideologie artystyczne. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, s. 98. ISBN 83-02-03208-5.
  4. Edward Balcerzan: Poezja polska w latach 1939-1965. Cz. 2, Ideologie artystyczne. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, s. 98–99. ISBN 83-02-03208-5.
  5. Edward Balcerzan: Poezja polska w latach 1939-1965. Cz. 2, Ideologie artystyczne. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, s. 100. ISBN 83-02-03208-5.
  6. Edward Balcerzan: Poezja polska w latach 1939-1965. Cz. 2, Ideologie artystyczne. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988, s. 100–102. ISBN 83-02-03208-5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Edward Balcerzan: Poezja polska w latach 1939-1965. Cz. 2, Ideologie artystyczne. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1988. ISBN 83-02-03208-5.
  • Zbigniew Jarosiński: Literatura lat 1945-1975. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-11998-5.