Orsk (1968)
 Bliźniaczy okręt „Nikołaj Filczenkow” (proj. 1171/IV) | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ |
Tapir |
| Projekt | |
| Oznaczenie NATO |
Alligator |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
30 sierpnia 1967 |
| Wodowanie |
29 lutego 1968 |
 MW ZSRR
| |
| Nazwa |
BDK-69 |
| Wejście do służby |
31 grudnia 1968 |
 MW Rosji
| |
| Nazwa |
BDK-69 (1991) |
| Wejście do służby |
grudzień 1991 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
2905 t standardowa |
| Długość |
113 m |
| Szerokość |
15,6 m |
| Zanurzenie |
4,5 m |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne o mocy 9000 KM, 2 śruby | |
| Prędkość |
16,5 w |
| Zasięg |
4800 Mm przy prędkości 15,5 w |
| Uzbrojenie | |
| 2 armaty uniwersalne 57 mm (1×II) 2 × III-prowadnicowe wyrzutnie rakiet plot bliskiego zasięgu Strieła-3 (24 rakiety) | |
| Załoga |
55 (5 oficerów) |
Orsk (ros. Орск) − duży okręt desantowy projektu 1171/II (w kodzie NATO: Alligator) Marynarki Wojennej Rosji. Początkowo służył w Marynarce Wojennej ZSRR pod oznaczeniem BDK-69 (ВДК-69). W 2003 roku otrzymał nazwę „Orsk” od miasta położonego przy granicy z Kazachstanem. Brał udział w inwazji na Ukrainę w 2022 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
„Orsk” był szóstym zbudowanym dużym okrętem desantowym projektu 1171, a przy tym drugą i ostatnią jednostką drugiej modyfikacji tego projektu (1171/II)[1]. Typ ten w ZSRR nosił niejawne oznaczenie Tapir[2], a w kodzie NATO został oznaczony jako Alligator[3]. Okręt został zbudowany w stoczni Jantar w Królewcu pod numerem budowy 296[1]. Położenie stępki miało miejsce 30 sierpnia 1967 roku, a wodowanie 29 lutego 1968 roku[1]. Został oddany do służby w marynarce ZSRR 31 grudnia 1968 roku[1]. Otrzymał początkowo oznaczenie BDK-69 (БДК-69, od Большой Десантный Корабль – Bolszoj Diesantnyj Korabl, duży okręt desantowy)[1].
Charakterystyka okrętu[edytuj | edytuj kod]
Okręty projektu 1171 zostały zaprojektowane w ZSRR w latach 60. XX wieku na bazie projektu cywilnego drobnicowca, jako duże okręty służące do transportu i wysadzania desantu na nieprzygotowanym brzegu[2]. Mogą również służyć jako okręty transportowe, do przewozu wojska i sprzętu[1]. Ich konstrukcja i architektura jest typowa dla statków, z maszynownią i nadbudówką nad nią w części rufowej i wysokim dziobem, dzięki czemu miały one dobrą dzielność morską, lecz z drugiej strony gorszą od wyspecjalizowanych okrętów niezatapialność[2]. Okręty proj. 1171/II mają cztery ładownie z lukami w pokładzie górnym, z tego trzy przed nadbudówką i jedną rufową za nadbudówką. W dziobnicy znajduje się furta ładunkowa, zakryta drzwiami, z opuszczaną rampą o nośności 50 ton, służącą do wyładunku sprzętu przy brzegu[2]. Dla celów transportowych wyposażone są w charakterystyczny żuraw o udźwigu 7,5 ton obsługujący dziobowe ładownie oraz ładunki przewożone na pokładzie górnym[1]. Wyposażone są też w kotwicę na rufie, służącą do ściągania z brzegu[1].
Okręty mogą transportować do 22 czołgów podstawowych i 25 transporterów opancerzonych albo 50 transporterów opancerzonych albo 52 ciężarówki oraz w każdym wariancie 313 żołnierzy – odpowiednik batalionu[4]. Ogólna powierzchnia transportowa wynosi 1195 m², z tego 790 m² w ładowniach i 405 m² na pokładzie górnym[4]. Maksymalna masa ładunku wynosi 3750 ton[2]. Załoga wynosiła początkowo 55 osób, w tym 5 oficerów[4]. Autonomiczność jednostki wynosi 15 dni[4].
Wyporność okrętu niezaładowanego wynosi 2000 ton, standardowa 2905 ton, a pełna – 4360 ton[4]. Długość całkowita wynosi 113 m, a na linii wodnej 105 m, szerokość wynosi 15,6 m, a zanurzenie maksymalne 4,5 m[4].
Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne M-58A o mocy łącznej 9000 KM, napędzające dwie śruby o stałym skoku[4]. Zasięg pływania wynosi 4800 mil morskich przy prędkości 15,5 węzła[4], a według innych danych, 10 000 Mm przy prędkości 15 węzłów[5].
Uzbrojenie okrętów proj. 1171/II stanowią dwie sprzężone armaty uniwersalne kalibru 57 mm w dwudziałowym odkrytym stanowisku ZIF-31B, umieszczone przed nadbudówką[2]. Ponadto okręty mają do samoobrony dwie potrójne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bliskiego zasięgu Strieła-3, z zapasem 24 pocisków[2].
Służba[edytuj | edytuj kod]
Okręt początkowo służył we Flocie Oceanu Spokojnego ZSRR. Po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 roku został przejęty przez Rosję[1].
W 1994 roku został przeniesiony do rosyjskiej Floty Czarnomorskiej[1]. W lipcu 1999 roku podczas operacji pokojowej w byłej Jugosławii został użyty wraz z innymi jednostkami do transportu rosyjskich sił z Tuapse do Salonik w Grecji[1]. W 2003 roku otrzymał nazwę: „Orsk”[1]. Nosił numer burtowy 148 (stan na 2015/16)[5].
„Syryjski Ekspres”[edytuj | edytuj kod]
Na „Orsku” spoczywał największy ciężar prowadzenia operacji przerzucania rosyjskiego sprzętu wojskowego i żołnierzy do Syrii w czasie interwencji rosyjskiej w tamtejszej wojnie domowej. Transporty zwane „syryjskim ekspresem” trwały od 2016[6]. Okręt pływający jako „ekspres” stał się obiektem żartów, gdy w Nowy Rok 2020 przepływał uszkodzony przez Bosfor ciągnięty przez holownik[6][7]. Ostatnie rejsy w ramach tej misji okręt odbył w grudniu 2021 i styczniu 2022[8].
Inwazja Rosji na Ukrainę[edytuj | edytuj kod]
W 2022 roku „Orsk” służył podczas inwazji Rosji na Ukrainę. Media rosyjskie pokazały okręt 22 marca w trakcie rozładunku w zdobytym i okupowanym przez Rosję porcie w Berdiańsku nad Morzem Azowskim, dokąd dostarczył sprzęt wojskowy mający wesprzeć działania Rosjan w rejonie Mariupola[9]. 24 marca 2022 roku doszło do wybuchu w porcie i pożaru okrętów. Siły Zbrojne Ukrainy początkowo poinformowały, że zatopiły właśnie „Orsk” po ataku rakietą ziemia-ziemia Toczka-U[10][11], później sprostowano, że zatopionym okrętem był bliźniaczy „Saratow”[12][13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Apalkow 2007 ↓, s. 12.
- ↑ a b c d e f g Apalkow 2007 ↓, s. 9-12.
- ↑ Conway’s All the world’s fighting ships, 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995, s. 412. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Apalkow 2007 ↓, s. 8-9.
- ↑ a b Car′kow 2015 ↓, s. 23.
- ↑ a b "Zawiódł jeden z silników". Awaria desantowca płynącego do Syrii. tvn24.pl, 6 stycznia 2020. [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Maksymilian Dura: Duże rosyjskie okręty desantowe z problemami. defence24.pl, 16.01.2020. [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Rosyjski okręt desantowy wpłynął na Morze Śródziemne. rp.pl, 14.01.2022. [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Juliusz Sabak: Rosyjskie okręty przewożą sprzęt na okupowaną Ukrainę [WIDEO]. defence24.pl, 22.03.2022. [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Bartosz Wieliński: Rosyjski okręt desantowy płonie. Ukraińcy twierdzą, że zatopili go rakietą ziemia-ziemia. wyborcza.pl, 24 marca 2022. [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Ukraińska armia: Zatopiliśmy rosyjski okręt desantowy "Orsk". rp.pl, 24.03.2022. [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Jarosław Ciślak: Rosyjski okręt desantowy zniszczony w Berdiańsku. Eksplozje i pożary. defence24.pl, 24 marca 2022. [dostęp 2022-03-24].
- ↑ Andrew Carey, Tim Lister, Celine Alkhaldi, Olga Voitovych, Gianluca Mezzofiore,: Ukrainians claim to have destroyed large Russian warship in Berdyansk. CNN, 2022-03-25. [dostęp 2022-03-25].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).