Orzełek afrykański

Orzełek afrykański
	Hieraaetus wahlbergi
	(Sundevall, 1850)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Hieraaetus
Gatunek	orzełek afrykański
Synonimy
	Aquila wahlbergi Sundevall, 1850;
	Aquila wahlbergi Sundevall, 1850;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Orzełek afrykański^[4] (Hieraaetus wahlbergi) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Gniazduje w Afryce, na południe od Sahary.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Jest to gatunek monotypowy^[2]^[5]. Dawniej był zaliczany do rodzaju Aquila^[2].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd zewnętrzny

Wielkie brązowe orły są trudną do zidentyfikowania gatunkowego grupą. Orzełek afrykański posiada jednak charakterystyczne zaokrąglone nozdrza, które odróżniają go od orła sawannowego czy orła stepowego. Nie jest to jednak niezawodna metoda odróżniania tych ptaków, ponieważ orlik krzykliwy także ma zaokrąglone nozdrza. Na czubku głowy zwykle można zauważyć grzebień. Skrzydła szerokie, ciemniejsze od reszty ciała. Nogi i dziób żółte z wyjątkiem ciemnego zakończenia dzioba. Ciało smukłe i wydłużone.

Wymiary

Długość – 53–61 cm^[2]
Rozpiętość skrzydeł – 130–146 cm^[2]
Masa ciała – samiec 437–845 g, samica 670–1400 g^[2]

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Środowisko

Występuje w środowisku lesistym i na zadrzewionych sawannach, zwykle w pobliżu wody. Unika pustyń i gęstych lasów^[2].

Zasięg występowania

Występuje w Afryce Subsaharyjskiej – od południowej Mauretanii i Senegambii na wschód do Sudanu, Erytrei i Etiopii, na południe przez Afrykę Wschodnią do Botswany oraz północnej i wschodniej RPA oraz na zachód do Angoli oraz północnej i środkowej Namibii. Poza sezonem lęgowym większość populacji migruje na północ od zasięgu lęgowego^[2]. Dane z nadajników satelitarnych wskazują, że ruchy migracyjne związane są z rozkładem opadów deszczu – ptaki przebywają w północnej i południowej części swego zasięgu akurat wtedy, gdy panuje tam pora deszczowa, z którą wiąże się obfitość dostępnego pożywienia^[6].

Pożywienie[edytuj | edytuj kod]

Orzełek afrykański żywi się małymi ssakami, ptakami i gadami (zwłaszcza jaszczurkami, rzadziej wężami)^[2]. Polując wydaje charakterystyczny krzyk: „kleeah-kleeah-kleeah”.

Rozród[edytuj | edytuj kod]

Buduje małe gniazdo z patyków wyłożone zielonymi liśćmi i umieszczone wysoko w rozwidleniu dużego drzewa, często w siedliskach nadrzecznych. W zniesieniu zwykle tylko jedno jajo, ale niektóre samice składają dwa. Wysiaduje głównie samica, a okres inkubacji wynosi około 44 dni. W przypadku złożenia dwóch jaj najczęściej przeżywa tylko jedno pisklę – w wyniku kainizmu. Młode opuszcza gniazdo po około 10 tygodniach od wyklucia^[6].

Status[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje orzełka afrykańskiego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny^[3].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Hieraaetus wahlbergi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Kemp, A.C. & Kirwan, G.M.: Wahlberg's Eagle (Hieraaetus wahlbergi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-29)].
↑ ^a ^b Hieraaetus wahlbergi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-10].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-12]. (ang.).
↑ ^a ^b Species account: Wahlberg's Eagle Hieraaetus wahlbergi. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-12]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Birds of The Gambia by Barlow, Wacher and Disley, ISBN 1-873403-32-1

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Hieraaetus wahlbergi, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Kemp, A.C. & Kirwan, G.M.: Wahlberg's Eagle (Hieraaetus wahlbergi). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-29)].

[iucn-3] Hieraaetus wahlbergi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-10].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-12]. (ang.).

[gr-6] Species account: Wahlberg's Eagle Hieraaetus wahlbergi. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-11-12]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]