Przejdź do zawartości

Orzyc

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Orzyc
Ilustracja
Orzyc w Jednorożcu
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Nizina Północnomazowiecka

Rzeka
Długość 142,52 km
Powierzchnia zlewni

2077 km²

Źródło
Miejsce na wschód od Mławy
Wysokość

145

Współrzędne

53°08′17″N 20°28′28″E/53,138056 20,474444

Ujście
Recypient Narew
Miejsce

na zachód od Kalinowa

Wysokość

81,7 m n.p.m.[1]

Współrzędne

52°46′06″N 21°13′41″E/52,768333 21,228056

Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Rzeka Orzyc w Krasnosielcu
Rzeka Orzyc w Przedborach
Rzeka Orzyc w Olszewce

Orzyc (Orzycz, Orzyca[2]) – rzeka, prawy dopływ Narwi[3] o długości 142,52 km[4] i powierzchni dorzecza 2 077 km².

Rzeka płynie przez Nizinę Północnomazowiecką, w województwie warmińsko-mazurskim i mazowieckim. Wypływa z bagien na obszarze Wzniesień Mławskich, na wschód od Mławy. Płynie przez Równinę Kurpiowską i Wysoczyznę Ciechanowską, przez miejscowości Grzebsk, Chorzele, Małowidz, Jednorożec, Drążdżewo, Janowo, Krasnosielc, Maków Mazowiecki, Stary Szelków, a do Narwi uchodzi we wsi Kalinowo, poniżej wsi Przeradowo, a powyżej wsi Zambski Kościelne.

Rzekę cechuje powolny nurt i niewielki spadek koryta. Jej lewymi dopływami są Grabowski Rów i Baranowska Struga, a prawymi Tamka, Bobrynka, Ulatówka, Bramura i Węgierka.

Na kilku odcinkach rzeka jest spławna. Organizowane są spływy kajakowe[5][6][7][8].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W XIX wieku rzeka była określana nazwą Uzgierka[9].

W latach 30. XX wieku przeprowadzono regulację rzeki na odcinku między Chorzelami a Krasnosielcem. Prace prowadzono ręcznie, maszynowo i za pomocą dynamitu[10].

Rzeka jest uważana za zachodnią granicę Puszczy Zielonej, ale na jej prawym brzegu jest jeszcze kurpiowska wieś Jednorożec i miejscowości, które przyjęły tradycje kurpiowskie i są uważane za pograniczne: Połoń, Małowidz, Stegna, Drążdżewo Nowe[9][11].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Orzyc na mapie Geoportalu Polskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej. Główny Geodeta Kraju. [dostęp 2017-04-04].
  2. Orzyc, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-25].
  3. Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 198, ISBN 83-239-9607-5.
  4. Orzyc na mapie Geoportalu Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Moduł: Obszary dorzeczy (wynik wyszukiwania). Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. [dostęp 2017-04-04].
  5. Spływy kajakowe rzeką Orzyc (Maków Mazowiecki, Pułtusk, Ostrołęka, Przasnysz) | Bobrowy Dwór [online], bobrowydwor.pl [dostęp 2022-08-18].
  6. Magda, ORZYC. RZEKA JAK KURPIOWSKI FOLK [online], Moda na Mazowsze, 22 czerwca 2021 [dostęp 2022-08-18] (pol.).
  7. Szlak kajakowy – rzeka Orzyc [online], wkw.wloclawek.pttk.pl [dostęp 2022-08-18].
  8. Spływy kajakowe rzeką Orzyc w Gminie Krasnosielc [online], powiat-makowski.pl [dostęp 2022-08-18] (pol.).
  9. a b Maria Weronika Kmoch, MAŁA OJCZYZNA: Zachodnie pogranicze Kurpi Zielonych [online] [dostęp 2022-08-18].
  10. Maria Weronika Kmoch, Regulacja rzeki Orzyc na północnym Mazowszu w okresie międzywojennym, „Studia i Materiały Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku”, 21: XIV Konferencja Polskiego Muzealnictwa Morskiego i Rzecznego, 2018, s. 215–235 [dostęp 2022-08-18].
  11. Maria Weronika Kmoch, Na skraju Kurpiowszczyzny. Parafia pw. św. Floriana w Jednorożcu, Jednorożec: Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”, 2020, ISBN 978-83-927409-7-1, OCLC 1225226389 [dostęp 2022-07-21].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]