Osa morska
| Chironex fleckeri[1] | |
| Southcott, 1956 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Chironex |
| Gatunek |
osa morska |
| Zasięg występowania | |
| |
Osa morska, kostkomeduza śmiercionośna (Chironex fleckeri) – gatunek parzydełkowca, meduza występująca u północnych wybrzeży Australii oraz w sąsiednich tropikalnych wodach przybrzeżnych Oceanu Indyjskiego i Spokojnego, znajdowana także w południowo-wschodniej Azji[2]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Chironex. Jest uważana za najgroźniejszy gatunek os morskich (Chirodropida)[3].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ciało osy morskiej ma kształt przypominający pudełko, stąd angielska nazwa box jellyfish. Przezroczyste ciało ma średnicę 16-24 cm, czasami do 35 cm. Występuje do 60 czułków dochodzących do 3 m długości; cechuje je szarawoniebieska barwa. Na każdym z ramion występują miliony nematocystów. Oczy są obecne w liczbie 24[4].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia gatunku są płytkie i ciemne słone wody w okolicach Australii; zasiedla także część oceaniczną, w trakcie sztormów spływa na większe głębokości. Jako polip przebywa w płytkich rzekach i na namorzynach. Po przeobrażeniu się w meduzę, spływa do oceanu. Z powodu swych właściwości parzących nie ma znanych naturalnych wrogów poza żółwiem zielonym (Chelonia mydas)[4].
Zagrożenie dla człowieka[edytuj | edytuj kod]
Poparzenie jest niezwykle bolesne i niebezpieczne dla życia[5]. Toksyna zawiera substancje atakujące jednocześnie skórę, system nerwowy oraz serce, śmierć może nastąpić po kilku minutach[6][7]. Każdy osobnik zawiera toksynę wystarczającą do uśmiercenia 60 dorosłych osób.[potrzebny przypis][8]
Osy morskie są przyczyną największej liczby zgonów ludzi spowodowanych przez meduzy. W latach 1886–1996 w Australii udokumentowano 63 przypadki śmiertelne[2].
Trwają prace nad antidotum[8][9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chironex fleckeri, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b
PJ. Fenner, JA. Williamson. Worldwide deaths and severe envenomation from jellyfish stings.. „Med J Aust”. 165 (11-12), s. 658-61, 1996. PMID: 8985452. Cytat: The chirodropid Chironex fleckeri is known to be the most lethal jellyfish in the world, and has caused at least 63 recorded deaths in tropical Australian waters off Queensland and the Northern Territory since 1884. (ang.).
- ↑ Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 101. ISBN 978-83-01-16108-8.
- ↑ a b Timothy Schmidt: Chironex fleckeri. Animal Diversity Web. [dostęp 2014-03-23].
- ↑ Rozdział 3 – Bezkręgowce – Zagrożenie zdrowia ludzi – Parzydełkowce, [w:] Mark Mitchell, Zwierzęta egzotyczne, Elsevier Health Sciences Poland, 13 stycznia 2012, s. 36, ISBN 978-83-7609-427-4 [dostęp 2019-05-03] (pol.).
- ↑ Yao-Hua Law, Jellyfish almost killed this scientist. Now, she wants to save others from their fatal venom [online], Science | AAAS, 7 listopada 2018 [dostęp 2019-05-03] (ang.).
- ↑ Box Jellyfish (Chironex fleckeri) • LITFL • Toxicology Library [online], Life in the Fast Lane • LITFL • Medical Blog, 1 października 2018 [dostęp 2019-05-03] (ang.).
- ↑ a b Australijczycy wynaleźli antidotum na poparzenie przez meduzę, zwaną osą morską – najbardziej jadowite stworzenie na Ziemi [online], zdrowie.gazeta.pl, 2 maja 2019 [dostęp 2019-05-03] (pol.).
- ↑ Bethany Augliere, Researchers may have an antidote for the deadliest jellyfish sting on Earth [online], Science | AAAS, 30 kwietnia 2019 [dostęp 2019-05-03] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Nazwy zwyczajowe za: Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. ISBN 83-01-14344-4.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Timothy Schmidt, Chironex fleckeri [online], Animal Diversity Web [dostęp 2019-05-03] (ang.).