Osiedle Centrum (Krzeszowice)

Centrum

Osiedle Krzeszowic
Łazienki Zofia widok z Parku Bogdackiego
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	krakowski
Gmina	Krzeszowice
Miasto	Krzeszowice
Zarządzający	Małgorzata Podoba
Powierzchnia	125,87 ha km²
Wysokość	260 m n.p.m.
Populacja (2022) • liczba ludności	1996
Strefa numeracyjna	12
Kod pocztowy	32-065
Tablice rejestracyjne	KRA
Położenie na mapie Krzeszowic Centrum
Położenie na mapie Polski Centrum
Położenie na mapie województwa małopolskiego Centrum
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Centrum
Położenie na mapie gminy Krzeszowice Centrum
50°08′10″N 19°38′14″E
Strona internetowa

Krzeszowice (stacja kolejowa) przy ul. Kolejowej

Budynek banku PKO BP (widok od strony wschodniej, przy ul. Kościuszki; na pierwszym planie fragment otoczenia Sali Królestwa Świadków Jehowy)

Rondo Jana Pawła II z ul. Wyki (po prawej str.), ul. Daszyńskiego (w środku) i ul. Walkowskiego (po lewej)

Rynek z budynkiem tzw. Kółkiem

Pałac Vauxhall na rogu Rynku i Walkowskiego

Willa Japonka przy ul. Ogrodowej

Synagoga w Krzeszowicach (ul. Wąska 4)

Prywatny pałacyk z pocz. XXI w. (przy ul. Kościuszki)

Sala Królestwa Świadków Jehowy wraz z otoczeniem (ul. Kościuszki)

Remiza OSP

Ulica Wyki

Świt Krzeszowice – stadion

Osiedle Centrum w Krzeszowicach – osiedle obejmujące ścisłe centrum miasta oraz osiedla bloków mieszkalnych przy ul. Targowej i Armii Krajowej. Osiedle zamieszkane jest przez 1996 osób (2022). Jest centrum handlowo-usługowe miasta. Od północy graniczy z Czatkowicami Górnymi, od północnego wschodu z Osiedlem Nowy Świat, od wschodu z Osiedlem Jurajskim, od południa z Tenczynkiem i od zachodu z Osiedlem Parkowym. W 2013 nastąpiła zmiana obszaru osiedla, do Osiedla Jurajskiego przyłączono ulice Czycza i Leśną, będące dawniej na terenie Osiedla Centrum.

Wykaz ulic

• Apteczna – ulica w centrum miasta, na wschodnim brzegu Krzeszówki, zabudowana blokami mieszkalnymi z przełomu lat 60. i 70. XX w., do 1991 istniało tu kino „Nowości”, od połowy lat 70. do 2019 r. nosiła nazwę Wincentego Danka;

• Armii Krajowej – jednokierunkowa ulica w centrum miasta do 1990 nosiła nazwę ul. Manifestu Lipcowego, zabudowana po obu stronach blokami mieszkalnymi (5-kondygnacyjnymi) powstałymi w latach 60. XX (zabudowa po północnej stronie ulicy) i 70. XX w. (zabudowa po południowej stronie ulicy, bloki jednoklatkowe);
• Batalionów Chłopskich – obwodnica w północnej części miasta, łącząca ul. Legionów Polskich z os. Czatkowice (Dolnych), wybudowana w latach 90. XX w., na byłej bocznicy kolejowej do kamieniołomu w Miękini, po północnej i południowej stronie istnieją ogródki działkowe, na ulicy znajduje się most nad Krzeszówką, w 2010 po południowej stronie ulicy wybudowano nowy budynek przedszkola;
• Ignacego Daszyńskiego (przed 1935 ul. Kolejowa, w latach 1935–1939 ul. 11 Listopada) – ulica ciągnąca się od Rynku, przez rondo Jana Pawła II, linię kolejową 133 (przejazd koło stacji kolejowej), do granic Tenczynka, przy ulicy m.in. istnieje tartak powstały w XVIII w., do 1935 był to mały zakład pracujący dla potrzeb Potockich, od tego czasu kilkakrotnie rozbudowany (m.in. po zniszczeniach wojennych w 1945), 1 maja 1997 przez pożar uległ zniszczeniu (po upadku Zakładu Przemysłu Drzewnego, przeszedł w prywatne ręce); przy rondzie znajduje się wybudowany w latach 70. dom towarowy oraz zespół rehabilitacyjny Zofia z 1819 wybudowany przez Zofię Potocką (żonę Artura Potockiego), imię fundatorki nadano po gruntownej modernizacji w 1875, którą nadzorował Józef Dietl (rozbudowany ok. 1965, ok. 1978 i 2007) wokół istnieje park zdrojowy (przy zachodniej stronie ulicy); ulicę wytyczono pod koniec XVII w. jako aleje spacerową, obsadzoną kasztanowcami; w latach 90 XX w. wybudowano budynek nowej poczty z lokalami handlowo-gastronomicznymi, a w 2001 wybudowano Centrum Dystrybucji Żywności Mrożonej „Jago” (obecnie działa tam Iglotex Kraków Sp. z o.o). We wrześniu 2019 r. oddano do użytku 213 m wiadukt kolejowy;
• św. Floriana – niewielka ulica przy której mieści się remiza strażacka OSP i centrum komunikacyjne (busy i autobusy) powstałe na początku XXI w., po zachodniej stronie istnieją ogródki działkowe;
• Rondo Jana Pawła II – rondo w centrum miasta, nazwa nadana została w 2009, istniejącemu rondu od lat 60 XX w. Ulice dochodzące do niego to: Daszyńskiego (południe, północny wschód), Wyki (wschód), Walkowskiego (północ), Ogrodowa (zachód). Od strony południowej stoi budynek domu towarowego, od strony południowo-zachodniej Łazienek Zofia (oba adresy ul. Daszyńskiego), w lipcu 2016 ustawiono pamiątkowe głazy: lokacji Krzeszowic (z byłym herbem miasta) i z popiersiem patrona ronda – Janem Pawła II oraz płyty z jego cytatami i z okazji Światowych Dni Młodzieży 2016;
• Kolejowa – ulica przy krzeszowickiej stacji kolejowej, w budynku którego mieszczą się filia urzędu pracy oraz wydziału komunikacyjnego starostwa powiatowego; z parkingiem i składami opałowymi, pomiędzy ul. Kolejową a Kościuszki rozciągają się ogródki działkowe;
• Tadeusza Kościuszki – ulica zbudowana w latach 1935–1937, w ciągu drogi krajowej nr 79 (Osiedle Jurajskie – wschodni kraniec ulicy, Osiedle Parkowe – zachodni kraniec ulicy), ciągnąca się od mostu rzecznego na Krzeszówce (przy granicy z Nawojową Górą), przez most kolejowy (z lat 30. XX w.), do ulicy Trzebińskiej na zachodzie miasta. Na terenie osiedla przy tej ulicy znajdują się: jedna ze stacji benzynowa; bank BP SA, Sala Królestwa Świadków Jehowy, zespół dawnego folwarku Potockich z 1788 z charakterystycznymi zabudowaniami rzędowymi z pocz. XX w.; a pomiędzy ulicami Kościuszki, św. Floriana, Kolejową a Daszyńskiego znajduje się ogród działkowy Zdrój; w II połowie XIX w. przy ulicy powstały dworki wyższych urzędników dworskich i lekarzy zdrojowych, niektóre zachowały się do dziś;
• Krakowska – (w latach 1935-1939 ul. Józefa Piłsudskiego przemianowana przez hitlerowców na Krakauerstrassse, w latach 1953-1956 ul. Józefa Stalina) reprezentacyjna, ciągnąca się od Rynku do wschodniej części miasta, na terenie osiedla(zachodni kraniec ulicy) znajduje się przy niej: budynek Banku Spółdzielczego oraz placówki handlowe;
• Krzywa – (w latach 30. XX w. ul. Kreta) ulica zabudowana domami jednorodzinnymi w centrum miasta;
• Pl. Franciszka Kulczyckiego – plac ze skwerem w centrum miasta, mieści się przy nim stadion GKS „Świt”, boisko Orlik, straż miejska, biblioteka publiczna, budynek sądu grodzkiego (budynki z pocz. lat 70. XX w.);
• Legionów Polskich – dawna ul. 15-Grudnia, a w czasie II wojny światowej – Czatkoiwerstrasse, ciągnąca się od skrzyżowania z ul. Krakowską do os. Czatkowice (Górne), przy ulicy znajduje się m.in. pogotowie ratunkowe (dawna porodówka), przychodnia lekarska, plac targowy (w poniedziałek odbywa się tu drugi co do wielkości w Małopolsce jarmark – przywilej jego odbywania nastąpił w 1850), pracownicze ogródki działkowe Kolejarz ze świetlicą, piekarnia i budynki dawnej masarni (oba z poł. lat 80. XX w.);
• 3 Maja – ulica w centrum miasta od skrzyżowania z ul. Krakowską (koło tzw. bunkra) do skrzyżowania z ul. Kościuszki, powstała w końcu latach 70 XX w.;
• Ogrodowa – dawna ul. Nagórzańskiego w zachodniej części centrum miasta (Osiedle Centrum i Osiedle Parkowe), na terenie osiedla znajduje się przy niej m.in. Willa Japonka z 1923, dawny dom gościny z 1879 (obecnie gmach Liceum Ogólnokształcącego), ulica przechodzi przez most (koło kościoła) nad Krzeszówką (granica osiedla); wokół ulicy rozciąga się park (część północna XVIII w. parku zdrojowego) – park Adama Bogackiego z figurą głowy Chrystusa z 1851; znajduje się też symboliczny grób nieznanego żołnierza, na którym umieszczony jest głaz;
• Parkowa – ulica ciągnąca się od Rynku do ul. Nowa Wieś przy pałacu Potockich (Osiedle Centrum i Osiedle Parkowe); przy ulicy znajduje się zabudowa z II połowy XX w., most na Krzeszówce (granica osiedla), po południowej stronie ulicy znajduje się Park Bogackiego, ma tu miejsce postój taksówek;
• Poprzeczna – ulica w południowej części miasta, za linią kolejową, do 1997 znajdowała się na terenie Nawojowej Góry; przy ulicy znajduje się budynek dawnej bażantarni, założonej przez Potockich ok. 1840;
• Rynek – na środku stoi późnoklasycystyczny budynek tzw. Buzdyganówka, wschodnia pierzeja to budynki z okresu końca XIX w. i okresu międzywojennego, północna część to budynki z XIX w. z byłą oberżą z wozownią (później pełnił rolę kasyna, w latach 1945–1993 mieściła się w nim poczta), budynek narożny z ul. Danka powstał w II połowie XIX w. na miejscu apteki, istniejącej przed 1824, a zachodnia część to większości budynki z okresu międzywojennego; w południowo-zachodniej części znajduje się budynek z pocz. XIX w. tzw. Kółko; po II wojnie światowej w zachodnia część Rynku została urządzona jako skwer z wodotryskiem;
• Szkolna – dawna ul. Rzeźnicza w centrum miasta, znajduje się przy niej szkoła podstawowa;
• Targowa – osiedle mieszkaniowe w centrum miasta z blokami mieszkaniowymi z lat 60. (budynków nakrytych stromymi dachami o charakterze stylu socrealizmu) i 70. XX w., na terenie osiedla dawniej był plac targowy gdzie odbywały się tzw. „jarmarki” (obecnie przeniesione na plac przy ul. Legionów Polskich); dawniej występowała dodatkowa nazwa os. Kąty;
• dr Jana Walkowskiego – ulica w ścisłym centrum miasta, znajduje się tutaj tzw. Vauxhall z lat 1783-1786 wybudowany na polecenie księżnej Izabeli Lubomirskiej, pełnił on funkcję rozrywkową uzdrowiska (po II wojnie światowej mieściła się w nim szkoła, potem urząd pracy, a obecnie Centrum Kultury i Sportu);
• Wąska – ulica w ścisłym centrum miasta, przed II wojną światową znajdowały się tutaj boźnice żydowskie: dla mężczyzn, obecnie wykorzystywana jako ośrodek kulturalny oraz dla kobiet, po wojnie mieściła się w niej remiza OSP;
• Kazimierza Wyki – reprezentacyjna ulica w ścisłym centrum miasta, po południowej stronie znajduje się osiedle mieszkaniowe przy ul. Targowej; pod nr 10 znajduje się dom, w którym urodził się Kazimierz Wyka; do 1977 nosiła nazwę ul. Targowa, od ówczesnej targowicy znajdującej się po południowej stronie ulicy, do lat 50. XX w. przy ul. znajdował się młyn walcowy. Na przełomie lat 2010 i 2011 nastąpiła jej rewitalizacja;

Ważne obiekty

Służba zdrowia

• Centrum Rehabilitacji Narządów Ruchu (d. Łazienki Zofia) (ul. Daszyńskiego 1)
• Krzeszowickie Centrum Zdrowia (ul. Krakowska 7, ul. Legionów Polskich 30)
• Pogotowie Ratunkowe (ul. Legionów Polskich 6)
• NZOZ (ul. Wyki 10 i ul. Szkolna 4)
• 6 aptek

Komunikacja

• Stacja PKP (ul. Kolejowa 1)
• Centrum Komunikacyjne (ul. św. Floriana)
• Remiza OSP (ul. św. Floriana)
• Postój taksówek (ul. Parkowa)

Obiekty wyznaniowe

• Sala Królestwa Świadków Jehowy (ul. Kościuszki 49)

Handlowo-usługowe

• Dom Towarowy RSZiZ (Daszyńskiego 1)
• Poczta (ul. Daszyńskiego 9)
• Orange (ul. Wyki 10b)
• Izba Rzemiosła (ul. Daszyńskiego 6)

Sport i kultura

• Biblioteka Publiczna (pl. Kulczyckiego 1)
• GKS Świt (Kulczyckiego 1)
• Centrum Kultury i Sportu (ul. Walkowskiego 1)

Szkolnictwo

• Szkoła Podstawowa (Szkolna 7, Krakowska 13)
• Zespół Szkół Ponadpodstawowych (ul. Krakowska 15)
• Liceum Ogólnokształcące (ul. Ogrodowa 3)
• Przedszkole Samorządowe (ul. Szkolna)

Urzędy

• Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy (pl. Kulczyckiego 1)
• Straż Miejska (pl. Kulczyckiego 1)
• Wydziały Urzędu Miejskiego (Gospodarki Mieniem i Planowania Przestrzennego oraz Inwestycji, Remontów i Infrastruktury Technicznej) (pl. Kulczyckiego 1)
• Filia Urzędu Pracy Powiatu Krakowskiego (ul. Kolejowa 1)
• Wydział Komunikacji Starostwa Powiatowego w Krakowie, filia Referatu Rejestracji Pojazdów (ul. Kolejowa 1)

Miejska Trasa Turystyczna

Trasa prezentuje obiekty zabytkowe, zespoły zieleni, zespół zdrojowo-parkowy.

Zabytki

• Vauxhall wybudowany w latach 1783–1786 według projektu Szczepana Humberta na polecenie księżnej Izabeli Lubomirskiej jako dom zdrojowy z salami zabaw – obecnie mieści się tu galeria wystawiennicza oraz siedziba Centrum Kultury i Sportu w Krzeszowicach.
• Łazienki Zofia ufundowane ok. 1819 przez Zofię Potocką.
• Uzdrowiskowy Dom Gościnny, klasycystyczny hotel łazienkowy: powstał w 1876 (od 1945 siedziba liceum ogólnokształcącego), na fasadzie budynku w 1987 wmurowano tablicę pamiątkową poświęconą Wincentemu Dankowi, założycielowi liceum, w 2001 budynek został poddany generalnemu remontowi.
• Dworzec kolejowy z 1847.
• Zespół dawnego folwarku z 1788.
• Willa Japonka z 1920, z drewnianym poddaszem, mieściła się tu restauracja i pokoje dla kuracjuszy.
• Traktiernia z 1849, pełniąca rolę oberży, jadłodajni oraz mieszkań dla ówczesnej służby.
• Buzdyganówka – późnoklasycystyczny, piętrowy budynek Floriana Buzdygana.
• byłe synagogi przy ulicy Wąskiej nr 1 i nr 4.
• Park Bogackiego – park na Krzeszówką z grobem nieznanego żołnierza i zabytkowym krzyżem.

Galeria

• 
  Herb na budynku byłego folwarku Potockich
• 
  Peron 2 (strona wschodnia)
• 
  Parking przy dworcu
• 
  Wikarówka
• 
  Pałac Vauxhall
• 
  Dawna oficyna pałacu Vauxhall
• 
  Dawna plebania wraz z otoczeniem
• 
  Przedszkole Samorządowe
• 
  Ul. Krakowska
• 
  Ogródki działkowe Kolejarz
• 
  Ogródki działkowe Kolejarz
• 
  Przejście przez ogródki działkowe pomiędzy ul. Kościuszki a stacją PKP
• 
  Peron 2 na stacji, w tle Ułańskie Zdrowie i Wzgórze Porąbka
• 
  Była bażantarnia
• 
  Dawny teren Bażantarni

Linki zewnętrzne

• Krzeszowice oficjalna strona
• Nieoficjalna strona – Krzeszowice oczami mieszkańców
• Historia OSP Krzeszowice – strona oficjalna
• Miejska Trasa Turystyczna w Krzeszowicach
• Wirtualny spacer po mieście