Oskar Veldeman
 Autoportret Veldemana | |
| Data i miejsce urodzenia |
8 grudnia 1912 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 grudnia 1942 |
Oskar Veldeman (ur. 8 grudnia 1912 w Viljandi, zm. 24 grudnia 1942 w obwodzie gorkowskim) – estoński skoczek narciarski, motocyklista i dziennikarz sportowy.
Medalista mistrzostw kraju w skokach narciarskich i sporcie żużlowym na długim torze. Uczestnik Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 1938. Pionier skoków narciarskich w Estonii – pierwszy mistrz kraju, pierwszy estoński skoczek narciarski uczestniczący w mistrzostwach świata i wielokrotny rekordzista kraju w długości skoku.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 8 grudnia 1912 w Viljandi. Uczęszczał do szkoły handlowej w tym samym mieście[1]. Pracował jako karykaturzysta i dziennikarz sportowy w gazecie Rahvalehe, publikując pod pseudonimem Ove[1][2]. Był aktywnym działaczem sportowym: członkiem-założycielem klubu motorowego Eesti Mootorispordi Klubi (1932), wiceprzewodniczącym klubu narciarskiego ÜENÜTO[1], który reprezentował jako zawodnik[3]. Służył w lokalnym oddziale Kaitseliitu jako pilot szybowca, trzykrotnie otrzymując odznaczenia za swą działalność[1].
Kariera sportowa[edytuj | edytuj kod]
Skoki narciarskie[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy skok oddał w wieku 15 lat, zimą 1928 na usypanej ze śniegu skoczni[2]. W 1933 w Viljandi został pierwszym w historii mistrzem Estonii w skokach narciarskich. Wynik ten powtórzył w 1936, 1937 i 1940, a w 1938 zajął drugie miejsce za Eduardem Raidlą[4]. Podczas mistrzostw w 1936 ustanowił rekord skoczni Lossimäe Hüppemägi w Viljandi, wynoszący 22,5 metra[5], zaś w czasie zawodów w 1937 i 1940 oddawał rekordowe skoki na Mustamäe w Tallinnie, wynoszące odpowiednio 25,5 oraz 27,5 metra[6]. W latach 1931–1936 sześciokrotnie ustanawiał rekord kraju w długości skoku narciarskiego, uzyskując odległości od 17,5 do 38,5 m[7][8].
W zawodach międzynarodowych po raz pierwszy wziął udział w 1934. Został wówczas zgłoszony do igrzysk narciarskich w Lahti. Jego występ zakończył się kontuzją, gdy po skoku na odległość 38 m doznał skręcenia stawu kolanowego w lewej nodze[2]. Uznanie w mediach zagranicznych zdobył po raz pierwszy w 1937. 10 marca w zawodach z udziałem 110 sportowców, oglądanych przez 30 tys. widzów, oddał skoki na odległość 37,5 oraz 38,5 m, które zostały ocenione jako poprawne stylistycznie[a][7].
W 1938 Veldeman oraz Eduard Raidla zostali zgłoszeni – jako pierwsi Estończycy w historii – do występu w zawodach skoków narciarskich na Mistrzostwach Świata w Narciarstwie Klasycznym 1938 na Salpausselce w Lahti[7]. Raidla w wyniku upadku podczas treningu stracił przytomność i trafił do szpitala. Nie doznał poważnych obrażeń, ale nie wystartował w konkursie, wobec czego Veldeman jako jedyny reprezentant Estonii w skokach narciarskich wziął udział w mistrzostwach[7][9]. W konkursie oddał skoki na odległość 50 oraz 52,5 m[7] (bądź też 50 oraz 52 m[9]), oba zakończone upadkiem[7]. Zajął w zawodach 90. miejsce spośród 97 startujących, najniższe wśród zawodników, którzy wzięli udział w obu seriach konkursowych. Z wynikiem punktowym 48,8 stracił niemal 180 punktów do zwycięzcy – Norwega Asbjørna Ruuda[9]. Od organizatorów zawodów otrzymał nagrodę pocieszenia[1].
Sporty motorowe[edytuj | edytuj kod]
Karierę w sportach motorowych rozpoczął w 1931. W 1934 i 1935 zwyciężał w żużlowych mistrzostwach Estonii na długim torze[1]. W 1934 i 1938 wygrał międzynarodowe zawody motocyklowe na torze Pirita-Kose-Kloostrimetsa, oglądane przez około 20 tys. kibiców, a w 1935 zajął w nich drugie miejsce za Finem Raine Lampinenem. Osiągał na nich rekordy prędkości: w 1934 osiągnął średnio 93,04 km/h[7], a w 1938 – 100,94, stając się pierwszym Estończykiem, który na tym torze przekroczył średnią prędkość 100 km/h[2]. Ustanowił też rekord prędkości w wyścigu na 1 km – 180 km/h[1]. Brał udział w międzynarodowych zawodach w Sztokholmie i Berlinie[7]. Za swoje wyniki w sportach motorowych trzykrotnie: w 1934, 1935 i 1938 był nagradzany przez premiera Estonii[1].
Działalność pod okupacją[edytuj | edytuj kod]
Veldeman sprzeciwiał się zajęciu Estonii przez Związek Radziecki. 23 czerwca 1940 zorganizował pogrzeb żołnierza estońskiego, który zginął w starciu z Armią Czerwoną. 18 lipca 1940 po towarzyskim meczu piłki nożnej pomiędzy reprezentacjami Estonii i Łotwy, zakończonym zwycięstwem Estończyków, wybuchła spontaniczna manifestacja. Podczas niej Veldeman objechał na motorze stadion, wymachując estońską flagą, a także rozdawał małe flagi innym manifestantom[7]. Veldemanowi sugerowano opuszczenie Estonii, uznał jednak, że jako sportowiec nie musi się niczego obawiać[2].
Aresztowanie i śmierć[edytuj | edytuj kod]
3 września 1940 Veldeman został aresztowany. Oskarżono go o przywództwo nad kontrrewolucyjnymi organizacjami młodzieżowymi, drukowanie i rozpowszechnianie antyradzieckich materiałów oraz udział w antyradzieckich demonstracjach. Trafił do więzienia w tallińskiej dzielnicy Lasnamägi. 16 grudnia 1941 został skazany na 10 lat obozu pracy. Został wywieziony w wagonie bydlęcym do obozu w obwodzie gorkowskim[b]. 24 grudnia 1942 zginął w nim podczas pracy, przygnieciony ściętym drzewem[2].
Osiągnięcia – skoki narciarskie[edytuj | edytuj kod]
Mistrzostwa świata[edytuj | edytuj kod]
| Miejsce | Data | Miejscowość | Skocznia | Konkurs | Skok 1 | Skok 2 | Nota | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 90. | 27.02.1938 |  Lahti
|
Salpausselkä | ind. | 50,0 m | 52,5 m | 48,8 pkt | 177,6 pkt | Asbjørn Ruud[9] |
Mistrzostwa Estonii[edytuj | edytuj kod]
| Pozycja[4][3] | Data | Miejscowość | Skocznia | Punkt K[5][6] | Konkurs | Skok 1 | Skok 2 | Nota | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | 06.03.1933 | Viljandi | Lossimäe Hüppemägi | K-20 | ind. | 21,5 m | b/d | b/d | – | – |
| 1. | 16.02.1936 | Viljandi | Lossimäe Hüppemägi | K-20 | ind. | 22,5 m | 21,5 m | b/d | – | – |
| 1. | 14.03.1937 | Tallinn | Mustamäe | K-25 | ind. | 25,5 m | 24,0 m | 219,0 pkt | – | – |
| 2. | 06.02.1938 | Tallinn | Mustamäe | K-25 | ind. | 19,5 m | 21,5 m | 217,5 pkt | 1,5 pkt | Eduard Raidla[10] |
| 1. | 03.03.1940 | Tallinn | Mustamäe | K-25 | ind. | 25,0 m | 27,5 m | 220,1 pkt | – | – |
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Odległości uzyskiwane przez reprezentującego Finlandię zwycięzcę zawodów wyniosły 44 oraz 51,5 m.
- ↑ Gorki było ówczesną nazwą Niżnego Nowogrodu.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Veldeman, Oskar. Eesti Entsüklopeedia. [dostęp 2019-09-19]. (est.).
- ↑ a b c d e f Tiit Lääne: Oskar Veldeman. Veldemani Puhkemaja, 2007-12-12. [dostęp 2019-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-07)]. (est.).
- ↑ a b Oskar Veldemann - spordiala: Suusahüpped, tüüp: EMV. Sporditulemused. [dostęp 2019-09-15]. (est.).
- ↑ a b Sporditulemused. Sporditulemused. [dostęp 2019-09-15]. (est.).
- ↑ a b Viljandi, Lossimäe Hüppemägi. Skisprungschanzen-Archiv. [dostęp 2019-09-19].
- ↑ a b Tallinn, Mustamäe. Skisprungschanzen-Archiv. [dostęp 2019-09-19].
- ↑ a b c d e f g h i Tiit Lääne: Mees, kes tõi Eestisse suusahüpped. Maaleht, 2007-12-12. [dostęp 2019-09-19]. (est.).
- ↑ Veldemann, Oskar. Eesti Spordi Biograafiline Leksikon, 2010-12-31. [dostęp 2019-09-15]. (est.).
- ↑ a b c d The results of the World Championships in Lahti: 1926, 1938, 1958, 1978, 1989. Lahden Museot. [dostęp 2019-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-20)]. (ang. • fiń.).
- ↑ Suusahüpped; 5. Eesti meistrivõistlused. Sporditulemused. [dostęp 2019-09-15]. (est.).