Osocze krwi

Osocze krwi (plazma) – zasadniczy płynny składnik krwi, w którym są zawieszone elementy morfotyczne (komórkowe). Stanowi ok. 55% objętości krwi. Uzyskuje się je przez wirowanie krwi zabezpieczonej przed krzepnięciem. Gdy dojdzie do krzepnięcia osocza, wydziela się skrzep, a pozostały płyn to surowica.

Autorem grecko-łacińskiej nazwy plazma jest czeski fizjolog Jan Evangelista Purkyně.

Właściwości

Osocze krwi jest płynem składającym się przede wszystkim z wody, transportującym cząsteczki niezbędne komórkom (elektrolity, białka, składniki odżywcze), ale również produkty ich przemiany materii. Z powodu zdolności krzepnięcia odgrywa podstawową rolę w hemostazie. Białka osocza pełnią różne funkcje: odpowiadają za równowagę kwasowo-zasadową, ciśnienie onkotyczne, lepkość osocza, obronę organizmu, a w przypadku głodu są źródłem aminokwasów dla komórek. Osocze ma na ogół zabarwienie słomkowe, ale może przybierać także inne barwy w zależności od stanu fizjologicznego organizmu i spożytych pokarmów, np.:

• zielony – u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną,
• brązowy – w przypadku chorób wątroby,
• żółta – w przypadku spożycia dużej ilości tłuszczu.

Skład

• 90% – woda
• 7% – białka
  • albuminy
  • globuliny alfa 1
  • globuliny alfa 2
  • globuliny beta
  • globuliny gamma
• 3% – związki organiczne i nieorganiczne
  • lipoproteiny
    • HDL
    • IDL
    • LDL
    • VLDL
  • kwasy tłuszczowe
  • cholesterol
  • trójglicerydy
  • hormony
  • glukoza
  • witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K)
  • dwutlenek węgla
  • produkty metabolizmu białek (mocznik, aminokwasy)
  • produkty metabolizmu hemu (bilirubina oraz urobilinogen)
  • sole mineralne (Cl⁻, K⁺, Na⁺)

W medycynie osocze jest stosowane jako jeden z preparatów krwiopochodnych, np.

• świeżo mrożone osocze
• osocze bogatopłytkowe

Zobacz też

• białka ostrej fazy
• plazmafereza
• limfa (chłonka)
• afera LFO
• buforowe układy krwi

Przypisy

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć medycznych i pokrewnych w Wikipedii.