Przejdź do zawartości

Osowo Stare

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Osowo Stare
wieś
Ilustracja
Fragment zabudowy
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

obornicki

Gmina

Oborniki

Liczba ludności (2022)

60[2]

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

64-606[3]

Tablice rejestracyjne

POB

SIMC

0591722

Położenie na mapie gminy Oborniki
Mapa konturowa gminy Oborniki, po lewej znajduje się punkt z opisem „Osowo Stare”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Osowo Stare”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Osowo Stare”
Położenie na mapie powiatu obornickiego
Mapa konturowa powiatu obornickiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Osowo Stare”
Ziemia52°38′32″N 16°38′53″E/52,642222 16,648056[1]

Osowo Stare (pol. hist. Osowo[4]) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie obornickim, w gminie Oborniki.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od drugiej połowy XIV wieku. Wymieniona została w łacińskim dokumencie z 1389 jako "Osowo", 1398 "Ossowo", 1400 "Osszowo", 1418 "z Ossowey", 1425 "Osschowo", 1436 błędnie "Hossowo", 1510 "Ossovo"[4].

Miejscowość była początkowo wsią szlachecką należącą do lokalnej szlachty wielkopolskiej z rodu Ossowskich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później właścicielami byli także Bytkowscy, Boboleccy, Wielżyńscy, Niemieczkowscy. W 1435 wieś leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1508 należała do parafii Szamotuły Stare[4].

Pierwsze zapisy o wsi pochodzą z końca XIV wieku. Zapis z 1389 odnotował Trojana Grocholę właściciela w Kiszewie i Objezierzu, który prowadził spór sądowy ze Szczepanem Skórą z Gaju koło Ceradza o młyn zbożowy znajdujący się w Osowie oraz o powstałe w nim szkody. Kolejny zapisy z lat 1398-1403 odnotowują Przecława z Mirucina, który w 1398 toczył o Osowo spór z Wincentym Kobylnickim[4].

Na przełomie XIV i XV wieku wspomniano właścicielkę wsi Dobiesławę Bytkowską z Osowa oraz z Bytkowa, która od nazwy wsi Osowo nosiła także drugie nazwisko Ossowska. W latach 1387-1389 upominała się ona o swój posag z Dąbrowy k. Poznania w parafii Skórzewo. W latach 1400-1411 była właścicielką we wsi Osowo. W 1400 wraz z braćmi Przecławem ze Słowikowa oraz Jakuszem z Murzynowa Leśnego wsi w powiecie pyzdrskim toczyła spór sądowy z Wincentym z Kobylnik o dziedzinę Osowo. W 1401 toczyła kolejny spór ze swoją pasierbicą Krzemką żoną Dobrogosta z Lubonia. Sąd nakazał Dobiesławie odstąpienie od jej posagu oraz wiana w Bytkowie oraz powrót do ojcowizny w Osowie. Wyznaczono Dobiesławie termin, do którego może rezydować w Bytkowie na najbliższe Boże Narodzenie. W latach 1403-1407 Dobiesława toczyła spór sądowy z Krzywosądem, Leonardem i Włodzimierzem zwanym Włodakiem braćmi ze Sławna koło Czarnkowa. W 1403 jako zachodźca (łac. "intercessor") Dobiesławy występuje w sądzie Przecław Mirucki. W 1407 sąd orzekł, że wspomniani bracia mieli zwrócić swojej ciotce Dobiesławie wszystko to, co zabrali jej w Oowie, a ona ma być wolna od ich opieki. W 1407 toczyła kolejny spór ze swoimi bratankami o pieniądze oraz o zboże wartości 20 grzywien, a także o zabrane jej dokumenty, konia oraz wołu. W 1411 (wg kopii z 1462) Dobiesława jako wdowa po Andrzeju Bytkowskim zapisała klasztorowi dominikanów w Poznaniu 30 grzywien, z których 10 grzywien zapisane było jako jej wiano na Osowie. Po śmierci Dobiesławy klasztorowi temu miał być wypłacany czynsz roczny w wysokości 3 grzywien, który mógł zostać jednak wykupiony za 30 grzywien przez któregoś ze spadkobierców[4].

W początku XVI wieku właścicielami wsi byli właściciele także sąsiedniego Niemieczkowa, bracia Niemieczkowscy - Stanisław, Jan oraz duchowny Jakub. W 1501 tenże Stanisław za zgodą swoich braci zapisał z zastrzezeniem prawa wykupu dla mansjonarzy kościoła parafialnego w Ostrorogu czynsz roczny w wysokości 7 grzywien od sumy głównej 100 grzywien na Osowie. W 1503 Jan i Stanisław sprzedali z zastrzeżeniem prawa wykupu swojemu szwagrowi Janowi Wargowskiemu, który był mężem ich siostry Barbary, czynsz roczny 3,5 grzywny na połowie Osowa za 30 grzywien szer. groszy. W 1513 Jan Wargowski skwitował czynsz z sumy głównej 40 grzywien. W 1503 trzeci brat, Jakub Niemieczkowski pleban w Brodach dał swoim braciom swoje części po ojcu i matce w Niemieczkowie, Osowie i Wielżynie. W 1510 Stanisław Niemieczkowski zapisał swojej żonie Elżbiecie córce Mikołaja Zielińskiego z Zielińca w powiecie pyzdrskim po 100 grzywien posagu oraz wiana na połowie swoich połówek Niemieczkowa i Osowa. W 1533 Stanisław zapisał swojej drugiej żonie Agnieszce córce Andrzeja Iłowieckiego herbu Ostoja po 100 kóp groszy posagu oraz wiana na swoich częściach w Wielżynie i Osowie[4].

W 1591 Piotr Bobolecki sprzedał Aleksandrowi synowi Piotra Biegańskiego swoje części w Osowie oraz w części Wielżyna zwanej "Przeciwnica" za 10000 złotych polskich, a Biegański na połowie tychże części zapisał swojej żonie Barbarze, córce Boboleckiego, po 1200 złotych polskich posagu oraz wiana[4].

Miejscowość odnotowały także historyczne rejestry podatkowe dzięki którym znamy stosunki własnościowe we wsi. W 1508 miał miajsce we wsi pobór od 13 łanów. W 1423 w Osowie było 12 łanów, z których pobierano dziesięcinę po trzy grosze. W 1510 pobierano dziesięcinę w wysokości 3 groszy z 10 łanów nalezących do uposażenia prebendy „Dróżdżyce” w katedrze poznańskiej. W 1563 pobrano podatki od 6,5 łana oraz od karczmy dorocznej. W 1577 pobrano podatki z części należącej do Bartłomieja Niemieczkowskiego oraz z części Krzysztofa Niemieczkowskiego. W 1580 pobór odbył sie z części Krzysztofa Niemieczkowskiego od 8 łanów osiadłych, dwóch zagrodników, jednego komorników, oraz od 1/8 łana roli, a z części Bartłomieja Niemieczkowskiego od 3 łanów oraz jednego komornika[4].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 8 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 129258
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 896 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. a b c d e f g h Gąsiorowski 1992 ↓, s. 483-485.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]