Ostróda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ostróda
miasto i gmina
Ilustracja
Panorama wybrzeża jeziora w Ostródzie z rozpoznawalnymi wieżami kościołów ewangelickiego i katolickiego
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

ostródzki

Prawa miejskie

1329

Burmistrz

Zbigniew Michalak

Powierzchnia

14,15 km²

Wysokość

110-120 m n.p.m.

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności
• gęstość


32 714[1][2]
2324,4 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 89

Kod pocztowy

14-100 do 14-104

Tablice rejestracyjne

NOS

Położenie na mapie powiatu ostródzkiego
Mapa konturowa powiatu ostródzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ostróda”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Ostróda”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Ostróda”
Ziemia53°41′38″N 19°57′58″E/53,693889 19,966111
TERC (TERYT)

2815011

SIMC

0964927

Urząd miejski
ul. A. Mickiewicza 24
14-100 Ostróda
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Ostróda (daw. Ostród[3], niem. Osterode in Ostpreußen[4], prus. Austrāti) – miasto w Polsce położone w województwie warmińsko-mazurskim, siedziba powiatu ostródzkiego oraz gminy wiejskiej Ostróda. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa olsztyńskiego.

Według danych z 31 grudnia 2020 r. miasto miało 32 714 mieszkańców[5].

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Pod względem historycznym Ostróda leży w Prusach Górnych[6], na obszarze dawnej ziemi Sasinów[7]. Etnograficznie znajduje się również na Mazurach[8].

Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski miasto położone jest na pograniczu Doliny Drwęcy i Równiny Olsztynka[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Najwcześniej umocnionym miejscem w okolicy dzisiejszej Ostródy był gród na południe od wsi Kajkowo, w którym przenikały się wpływy polskie i pruskie[10]. Początek Ostródzie dała wybudowana ok. 1270 drewniana strażnica, która została w późniejszym czasie przebudowana w zamek. Powstała na terenie ziemi Sasinów wcześniej zasiedlonej przez Prusów. Obok strażnicy powstała osada, której komtur dzierzgoński Luther von Braunschweig nadał w 1329 prawa miejskie, które zostały potwierdzone w 1335 i 1348. Nazwa Ostródy pochodzi rzekomo od niemieckiego miasta Osterode am Harz, z którego pochodził komtur[11]. Od 1340 miasto było siedzibą komturii, ok. 1370 w miejscu warowni powstał zamek wybudowany z granitowych głazów i cegły, w 1381 został spalony przez wojska Kiejstuta. Po bitwie pod Grunwaldem pod murami miasta żołnierze polscy dokonali rzezi krzyżackich uciekinierów z pola bitwy[12], a w dniu 18 lipca 1410 roku rycerz Mikołaj z Durąga (Claus von Doringe) zajął miasto i zamek dla wojsk króla Władysława Jagiełły, cztery dni później mieszczanie złożyli polskiemu królowi hołd.

W 1440 roku Ostróda przystąpiła do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W latach 1466–1657 stanowiła lenno Korony Królestwa Polskiego, tereny te od XVI wieku były określane jako Prusy Górne (niem. Oberland). W 1519 roku w czasie wojny polsko-krzyżackiej (wojny pruskiej) Ostróda zostaje zdobyta przez wojska króla polskiego Zygmunta Starego. W 1525 komturstwo staje się starostwem. W 1628 miasto krótko okupowali Szwedzi. W latach 1633–1639, za zgodą polskiego króla Władysława IV Wazy, miastem (i starostwem) zarządzał Jan Chrystian brzeski, książę Brzegu i Legnicy, jeden z ostatnich książąt z dynastii Piastów; tu zmarł. Jego druga żona księżna Jadwiga została pochowana w kościele św. Dominika Savio. W 1656 miasto zostało spustoszone przez Tatarów, a następnie przez wojska szwedzkie.

Fontanna Trzech Cesarzy na rynku w Ostródzie (autorstwa A. Künne), około 1895 r.

Od 1758 przez cztery lata miasto znajdowało się pod okupacją rosyjską, w 1788 wybuchł największy w historii pożar, który zniszczył zamek i większą część zabudowy. Od 21 lutego do 1 kwietnia 1807 roku na zamku mieszkał cesarz Napoleon Bonaparte (jego pobyt upamiętniają medal „Napoleon w Ostródzie” i obraz przedstawiający hołd mieszkańców złożony cesarzowi, które znajdują się w zbiorach muzeum w Wersalu)[12], w czerwcu tego samego roku kwaterowały tu wojska gen. Józefa Zajączka. Od 1818 miasto staje się siedzibą powiatu. W latach 1834–1848 pastorem polskiej gminy ewangelickiej był Gustaw Gizewiusz; tu zmarł i został pochowany. W 1855 Karol Salewski założył polską księgarnię, a w 1868 drukarnię, w której wydał 50 książek w języku polskim i 20 roczników kalendarzy.

Ostróda około 1921 roku

Mimo lokacji miejskiej do czasu otwarcia w 1852 Kanału Elbląskiego i doprowadzenia linii kolejowej w 1872 roku Ostróda pozostawała miasteczkiem o znaczeniu wyłącznie lokalnym. W 1890 roku powiat ostródzki zamieszkiwały 43 000 Polaków[13], co stanowiło 62% populacji. W latach 1900–1910 wybudowano kanalizację i wodociąg oraz przeprowadzono gazyfikację[14]. Od 1871 w granicach Niemiec, po plebiscycie w 1920 Ostróda pozostała przy Niemczech.

W 1945 roku miasto zostało zdobyte przez oddziały 5 armii pancernej gwardii 2 Frontu Białoruskiego[15]. Ostróda była silnym punktem oporu i ważnym węzłem komunikacyjny, bronionym przez liczny garnizon niemiecki. Po przeprowadzonym rozpoznaniu dowództwo ‎10 Korpusu Pancernego ‎zadecydowało o przeprowadzeniu szturmu nocą. W dwustronnym oskrzydleniu miasta uczestniczyły wszystkie jednostki 10 KPanc. (178 BPanc., 183 BPanc., 183 BPanc. i 11 BZ). Udany Szturm na pozycje niemieckie przeprowadzono 21 stycznia 1945 roku po nawale artyleryjskiej. Miasto zostało zdobyte, jednak w czasie działań bojowych zniszczeniu uległo około 60% zabudowy Ostródy, w tym 30% budynków mieszkalnych, 11% przemysłowych i 20% obiektów użyteczności publicznej[16].

Obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 7 maja 1946[17]. W okresie Polski Ludowej w mieście powstały Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego, kombinat mięsny, dwa zakłady drzewne, wytwórnia win i przetworów owocowych, zakłady kserotermiczne i zakłady szkutniczo-drzewne[18].

Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]

Przez Ostródę przepływa rzeka Drwęca. Miasto połączone jest kanałowym szlakiem wodnym z Elblągiem.

W granicach Ostródy znajdują się następujące jeziora:

  • Smordy (jezioro Jakuba)
  • Puzy (jezioro Pauzeńskie)
  • Sajmino (jezioro Kajkowskie)
  • Perskie

Według danych z roku 2002[19] Ostróda ma obszar 14,15 km², w tym:

  • użytki rolne: 19%
  • użytki leśne: 5%

Miasto stanowi 0,8% powierzchni powiatu.

  • Rzeka Drwęca w Ostródzie

    Rzeka Drwęca w Ostródzie

  • Bulwar nad Jeziorem Drwęckim

    Bulwar nad Jeziorem Drwęckim

  • Plaża miejska nad Jeziorem Drwęckim

    Plaża miejska nad Jeziorem Drwęckim

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Dane z 30 czerwca 2016[20]

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 33396 100 17668 52,90 15728 47,10
  • Piramida wieku mieszkańców Ostródy w 2014 roku[20].


Piramida wieku Ostroda.png

Bezrobocie[edytuj | edytuj kod]

Bezrobocie rejestrowane w Ostródzie wynosiło w 2015 roku 11,1% (13,3% wśród kobiet i 9,1% wśród mężczyzn). Jest to znacznie mniej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla województwa warmińsko-mazurskiego oraz znacznie więcej od stopy bezrobocia rejestrowanego dla całej Polski[21].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zamek krzyżacki, obecnie siedziba Muzeum w Ostródzie
Stary Ratusz Ostródy został zniszczony podczas II wojny światowej i odbudowany w XXI wieku
Kościół św. Dominika Savio

Wybrane zabytki, znajdujące się na terenie Ostródy:

Obiekty sakralne[edytuj | edytuj kod]

Grób Gustawa Gizewiusza na Cmentarzu Polska Górka
Komunalna wieża ciśnień
  • Kościół św. Dominika Savio, pierwotnie gotycki z XIV w., gruntownie przebudowany po pożarze w k. XVIII w., odbudowany po zniszczeniach wojennych. Znajduje się przy ul. św. Dominika Savio[22],
  • Kościół neogotycki pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny z lat 1856–1875, wieża dobudowana na początku XX w.[22],
  • Kościół ewangelicko-metodystyczny neogotycki z 1907 r.; wieża kościelna, na którą wiedzie 105 schodów, stanowi punkt widokowy na całą Ostródę, ponadto mieści w sobie 3 dzwony (największy o średnicy 148 cm) oraz mechanizm zegarowy[22],
  • Kaplica baptystów – zbudowana w 1910 roku w stylu neogotyckim (ul. Nadrzeczna)[22],
  • Cmentarz Polska Górka przy ul. Olsztyńskiej. Część grobów pochodzi z I połowy XIX w. Jest tu pochowany pastor Gustaw Gizewiusz pochodzący z rdzennie polskiej rodziny, niezmordowany orędownik polskości Mazur. Urodził się 21 maja 1810 roku w Piszu, a w roku 1835 osiedlił się w Ostródzie jako pastor polskiego kościoła ewangelickiego. W 1848 roku został wybrany polskim posłem do Parlamentu Niemieckiego. Zmarł nagle 7 maja 1848 roku. Pośród ruin cmentarza zwracają uwagę zabytkowe nagrobki pożydowskie oraz neoklasycystyczna brama z XIX w.[22],

Zespoły koszarowe[edytuj | edytuj kod]

  • Koszary artyleryjskie (tzw. Białe Koszary) – oddane do użytku w 1913 roku, zostały zaprojektowane przez Fritza Heitmanna[22] dla potrzeb 3 Wschodniopruskiego Pułku Artylerii Polowej nr 79, przed 1939 siedziba 21 dywizjonu dział przeciwpancernych, po 1945 Centrum Wyszkolenia Wojsk Ochrony Pogranicza oraz jednostki wojsk pancernych
  • Koszary Grollmanna (tzw. Czerwone Koszary) – zbudowane w latach 1890–1898, głównie przy użyciu czerwonej cegły[22]
  • Koszary przy ul. Garnizonowej (Bergkaserne) – najstarsze ostródzkie koszary, zbudowane w połowie XIX w. Obecnie popadające w ruinę[23]

Budowle obronne[edytuj | edytuj kod]

  • Zamek krzyżacki pierwotnie w stylu gotyckim, następnie kilkakrotnie przebudowywany. Pochodzi z XIV w. i był siedzibą komturstwa krzyżackiego. Od 1977 roku odbudowywany po zniszczeniach spowodowanych wojną[22],
  • Fragmenty gotyckich murów obronnych z XV w. Przy obecnym kościele św. Dominika Savio ul. św. Dominika Savio, ul. Drwęckiej oraz u zbiegu ul. Mickiewicza i ul. Wyspiańskiego[22],

Pozostałe[edytuj | edytuj kod]

Wybrane kamienice w Ostródzie
Secesyjna kamienica, Jana Pawła II 4 (XX w.)
Kamienica przy ul. Słowackiego 9 (XX w.)
Kamienica przy ul. Stapińskiego 2 (XX w.)
Kamienica, Armii Krajowej 3 (XX w.)
Willa przy Sienkiewicza (XX w.)
Kamienica, Mickiewicza 9 (1896 r.)
Kamienica, ul. 11 Listopada 41
Kamienica, ul. Mickiewicza 2 (XIX w.)
Kamienica, ul. Stapińskiego 4 (XX w.)
Kamienica, Sienkiewicza 16 (1910 r.)
  • Gotycki układ urbanistyczny miasta lokowanego ok. 1270 r. (obecnie przebudowany plac 1000-lecia)[24],
  • Urządzenia Kanału Elbląskiego (Śluza Ostróda), ul. Szosa Elbląska[22].
  • Dworzec kolejowy z końca XIX w.[22]
  • Budynek liceum ogólnokształcącego, eklektyczny z 1907 roku[22],
  • Dawna rogatka przy posesji Szkoły Podstawowej Nr 1, neoklasycystyczna z XIX w.[24]
  • Neogotycka komunalna wieża ciśnień pochodząca z przełomu XIX i XX w. (ul. Drwęcka)[22].
  • Wieża Bismarcka zbudowana w 1902 roku, pierwsza tego typu budowla w Prusach Wschodnich[22].
  • Kamienice z XIX i początku XX w. znajdujące się głównie przy ulicach: Mickiewicza, Sienkiewicza, Jana Pawła II, Czarnieckiego, Słowackiego, 11 Listopada, Armii Krajowej[22].
  • Spichlerz na ul.Słowackiego (nie istnieje od 2000 roku).
  • Gmach obecnego Urzędu Miasta z pocz. XX w.
  • Kolejowa wieża ciśnień z 1911.
  • Kamień Plebiscytowy z 11.07.1920 roku w Parku Collisa, ul. 3 Maja.
  • Cmentarz wojenny z 1914 roku żołnierzy poległych w bitwie pod Tannenbergiem, ul. Chrobrego.
  • Dom przy ul.Sienkiewicza 10. Obok po lewej na kamieniu tablica pamiątkowa gdzie urodził się światowej sławy pisarz Hans Helmut Kirst.(1914-1989).

W Ostródzie znajduje się podstrefa Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej[25].

Lokalne instytucje i organizacje gospodarcze[edytuj | edytuj kod]

  • Cech Rzemieślników i Przedsiębiorców w Ostródzie
  • Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości ATUT
  • Inkubator Przedsiębiorczości Społecznej w Ostródzie
  • Zachodnio-mazurska Lokalna Organizacja Turystyczna

Edukacja[edytuj | edytuj kod]

Lista szkół znajdujących się w Ostródzie[26]:

Szkoły podstawowe[edytuj | edytuj kod]

Szkoła Podstawowa nr 2 im. Gustawa Gizewiusza
  • Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Ostródzie
  • Szkoła Podstawowa nr 1 im. Armii Krajowej
  • Szkoła Podstawowa nr 2 im. Gustawa Gizewiusza
  • Szkoła Podstawowa nr 3 im. Jana Pawła II
  • Szkoła Podstawowa nr 4 im. Polskich Olimpijczyków
  • Szkoła Podstawowa nr 5 im. Janusza Korczaka
  • Szkoła Podstawowa nr 6 im. Kornela Makuszyńskiego

Szkoły ponadgimnazjalne[edytuj | edytuj kod]

Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Jana Bażyńskiego
  • Szkoła Mistrzostwa Sportowego w Ostródzie
  • Liceum Ogólnokształcące im. Jana Bażyńskiego
  • Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące im św. Dominika Savio
  • Zespół Szkół Rolniczych im. Wincentego Witosa
  • Zespół Szkół Zawodowych im. Sándora Petőfiego
  • Zespół Szkół Zawodowych im. Stanisława Staszica
  • Centrum Kształcenia Ustawicznego

Kultura[edytuj | edytuj kod]

Amfiteatr
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Ośrodki kultury[edytuj | edytuj kod]

  • Centrum Kultury w Ostródzie (ul. Mickiewicza 22), któremu podlegają:

Biblioteki[edytuj | edytuj kod]

  • Miejska Biblioteka Publiczna – ul. Mickiewicza 22
  • Filia Miejskiej Biblioteki Publicznej – ul. Chrobrego 2
  • Powiatowa Biblioteka Pedagogiczna (do 1 września 2014 Filia Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Pedagogicznej w Elblągu[27]) – ul. Grunwaldzka 50
  • Powiatowa Biblioteka Publiczna – ul. Drwęcka 2

Muzea[edytuj | edytuj kod]

Lokalne media[edytuj | edytuj kod]

Prasa[edytuj | edytuj kod]

W Ostródzie wydawane są dwie lokalne gazety:

Telewizja[edytuj | edytuj kod]

  • Telewizja Mazury (była Telewizja Ostróda)[28].

Lokalne serwisy internetowe[edytuj | edytuj kod]

  • Ostróda News[29]
  • Nasz Głos Ostróda
  • Ostróda2012
  • Nasza Ostróda[30]
  • OstrodaOnline.pl[31]
  • Ostroda.wm.pl[32]
  • Ostróda Flesz[33]

Festiwale[edytuj | edytuj kod]

W Ostródzie odbywają się festiwale:

Sport[edytuj | edytuj kod]

Kluby sportowe[edytuj | edytuj kod]

Stadion Miejski

Obiekty sportowe[edytuj | edytuj kod]

Wspólnoty religijne[edytuj | edytuj kod]

Neogotycki kościół ewangelicki z 1907 r.
Budynek parafii ewangelicko-augsburskiej mieszczący jej kaplicę
Kaplica zboru Kościoła Chrześcijan Baptystów

Na terenie Ostródy działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:

Kościół katolicki[edytuj | edytuj kod]

Kościół rzymskokatolicki[edytuj | edytuj kod]

Kościół greckokatolicki[edytuj | edytuj kod]

Kościoły protestanckie[edytuj | edytuj kod]

Inne[edytuj | edytuj kod]

Komunikacja[edytuj | edytuj kod]

Transport śródlądowy[edytuj | edytuj kod]

Przystań Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej

W sezonie letnim Żegluga Ostródzko-Elbląska organizuje rejsy statkami tzw. białej floty po jeziorze Drwęckim i Kanałem Ostródzko-Elbląskim.

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Ostróda jest ważnym węzłem dróg krajowych:

Ostródzcy przewoźnicy[edytuj | edytuj kod]

  • PKS Ostróda – przedsiębiorstwo obsługujące komunikację regionalną i dalekobieżną. Posiada linie dalekobieżne do Warszawy, Bydgoszczy i Gdańska oraz regionalne do Olsztyna, Morąga, Dzierzgonia, Zalewa, Lubawy, Lidzbarka Welskiego, Ornety, Olsztynka i Działdowa. Są obsługiwane również kursy do mniejszych miejscowości powiatu ostródzkiego.
  • Żegluga Ostródzko-Elbląska – przedsiębiorstwo obsługujące komunikację miejską. W dni robocze uruchamia 8 linii dziennych, a w święta – 3 linie dzienne.

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

Dworzec kolejowy w Ostródzie

W Ostródzie znajduje się dworzec kolejowy, obok którego przebiega jedna linia kolejowa

Nr linii Trasa Status Data otwarcia
353 Poznań Wschód – Żeleznodorożnyj czynna 1872

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Urząd Miasta
Miasta partnerskie
Miasto Kraj Data podpisania umowy
DEU Osterode am Harz COA.svg Osterode am Harz  Niemcy 24.04.1994
Coat of arms of Silute (Lithuania).png Szyłokarczma  Litwa 27.09.2001

Sąsiednie jednostki administracyjne[edytuj | edytuj kod]

Honorowi obywatele miasta Ostródy[edytuj | edytuj kod]

  • Zdzisław Krzyszkowiak – lekkoatleta, rekordzista świata w biegach, złoty medalista olimpijski.
  • Krystyna Chojnowska-Liskiewicz – jachtowy kapitan ż.w., pierwsza kobieta, która samotnie opłynęła kulę ziemską (s/y „Mazurek”, 1976-1978), absolwentka ostródzkiego LO, honorowy obywatel miasta Ostródy
  • Gunter Verheugen – komisarz UE ds. przemysłu w Komisji José Barroso, były komisarz ds. rozszerzenia w Komisji Romano Prodiego, honorowy obywatel miasta Ostródy od 10 maja 2009
  • Tadeusz Oracki – profesor filologii, honorowy obywatel miasta od 31.01.2014 r
  • Edgar Steiner – honorowy obywatel miasta od 31.01.2014 r.[55]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Ostródzkie molo

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ [1], w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Ludność, stat.gov.pl [dostęp 2022-07-03].
  3. ↑ Lista miejscowości – Polska.
  4. ↑ Osterode in Ostpreußen - Europa1900, www.europe1900.eu [dostęp 2022-12-07].
  5. ↑ Ostróda w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2022-07-03] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  6. ↑ Barbara Szymczak: Rzeczpospolita wobec Prus Książęcych w XVI i XVII stuleciu – pejzaż z Ostródą w tle, w: Ostróda. Siedem wieków dziejów miasta, red. Ryszard Sajkowski. Muzeum w Ostródzie, Ostróda 2005, s. 103. ISBN 83-916007-3-4
  7. ↑ Tadeusz Baranowski, Wiesław Zajączkowski: Archeologia po drodze. Przewodnik. Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1976, s. 106.
  8. ↑ Bogdan Wawrzyńczyk: Leksykon powiatów Polski, t. I. Agencja Promocyjno-Wydawnicza „Pro Polonia”, Warszawa 2003, s. 178. ISBN 83-916119-1-5
  9. ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r., warmaz.pl, 2018 [dostęp 2023-02-09] (pol.).
  10. ↑ http://pismo.pruthenia.pl/pruthenia_7/Pruthenia_7_2012_Wadyl-S_Grodzisko_w_Ornowie-Lesiaku_w_%C5%9Bwietle_wynik%C3%B3w_ostatnich_bada%C5%84.pdf
  11. ↑ Tomasz Darmochwał, Marek Jacek Rumiński: Warmia Mazury, przewodnik. Białystok: Agencja TD, 1996 ISBN 83-902165-0-7 s. 39.
  12. ↑ a b Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna” Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 236.
  13. ↑ Informationsseite – DENIC eG, www.verwaltungsgeschichte.de [dostęp 2018-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-24] (niem.).
  14. ↑ Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska (red.), Iwona Swenson (red.), Zofia Aleksandrowicz, Warszawa: PWN, 1998, s. 531, ISBN 83-01-12677-9, OCLC 830195866.
  15. ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 481.
  16. ↑ Miasta polskie w Tysiącleciu, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich Wrocław–Warszawa–Kraków 1967, t. II, s. 138–139.
  17. ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
  18. ↑ Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyk Warszawa 1983 ISBN 83-217-2329-2 s. 213
  19. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
  20. ↑ a b Ostróda w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  21. ↑ Ostróda w liczbach. Ostróda – Rynek pracy, Polska w liczbach [dostęp 2016-12-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  22. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Lista wybranych zabytków Ostródy. [dostęp 2015-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
  23. ↑ Bergkaserne – W. Skrobot o dewastacji najstarszych ostródzkich koszar. [dostęp 2015-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-17)].
  24. ↑ a b Lista ostródzkich obiektów wpisanych do rejestru zabytków. Oficjalna strona internetowa powiatu ostródzkiego. [dostęp 2015-03-25].
  25. ↑ Strona internetowa WMSSE. [dostęp 2015-04-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-19)].
  26. ↑ Przewodnik>Szkoły. Ostróda Online. [dostęp 2009-02-11]. (pol.).
  27. ↑ Bibliotekarze nie stracą pracy a Ostróda biblioteki. [dostęp 2015-03-15].
  28. ↑ Strona Internetowa Telewizji Mazury. [dostęp 2015-03-13].
  29. ↑ Ostróda News, Ostróda News [dostęp 2016-08-02] (pol.).
  30. ↑ Nasza Ostróda.
  31. ↑ OstrodaOnline.pl.
  32. ↑ Ostroda.wm.pl.
  33. ↑ OSTRÓDA FLESZ – Ostróda Flesz, Ostróda Flesz [dostęp 2018-03-18] (pol.).
  34. ↑ Strona klubu.
  35. ↑ Strona www.90minut.pl.
  36. ↑ KLUB STRZELECKI GARDA. [dostęp 2014-03-23].
  37. ↑ Strona klubu. aikido.ostroda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]..
  38. ↑ W 100. rocznicę powstania Policji Państwowej założyli policyjny klub sportowy „Mazury”
  39. ↑ Ostróda. Parafia Świętych Hiacynty i Franciszka. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  40. ↑ Ostróda. Świętego Dominika Savio. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  41. ↑ Ostróda. Świętego Ojca Pio. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  42. ↑ Ostróda. Świętej Faustyny. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  43. ↑ Ostróda. Świętego Jana Bosko. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  44. ↑ Ostróda. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  45. ↑ Ostróda. Świętego Franciszka z Asyżu. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  46. ↑ Ostróda. Świętego Marcina. archwarmia.pl. [dostęp 2022-05-16].
  47. ↑ Parafia greckokatolicka p.w. Ofiarowania Najświętszej Bogurodzicy w Ostródzie. grekokatolicy.pl. [dostęp 2022-05-16].
  48. ↑ Ostróda. luteranie.pl. [dostęp 2022-05-16].
  49. ↑ Parafie. metodysci.pl. [dostęp 2022-05-16].
  50. ↑ Zbory. baptysci.pl. [dostęp 2022-05-16].
  51. ↑ Wspólnoty lokalne. chrystusowi.pl. [dostęp 2022-05-16].
  52. ↑ a b Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-08-02].
  53. ↑ A. Kopiczko, Panorama wyznaniowa województwa olsztyńskiego po II wojnie światowej, s. 63, 64.
  54. ↑ Church finder. nak.org. [dostęp 2022-05-16].
  55. ↑ Profesorowie Oracki i Steiner. Kim są nowi honorowi obywatele Ostródy?. [dostęp 2014-05-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-06)].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Miasta województwa warmińsko-mazurskiego
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa warmińsko-mazurskiego

Powiat ostródzki
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

POL powiat ostródzki COA.svg

Powiat ostródzki (1945–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady
(1954–72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ostróda&oldid=70372112”