Ostrojowate
Columnea crassifolia | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina |
ostrojowate |
Nazwa systematyczna | |
Gesneriaceae Dumort. Comment. Bot.: 57. Nov-Dec 1822 |
Ostrojowate (Gesneriaceae Dumort.) – rodzina roślin z rzędu jasnotowców (Lamiales). Obejmuje ponad 147 rodzajów z ok. 3460 gatunkami[2]. Występują one głównie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, z centrum zróżnicowania w Afryce i na Madagaskarze. W południowej Europie tylko nieliczni przedstawiciele (6 gatunków górskich). W polskiej florze brak gatunków z tej rodziny. Wiele ostrojowatych to epifity i epility. Zasiedlają zwykle lasy deszczowe, ale rosną w różnych siedliskach, włączając w to piętro alpejskie w Himalajach i Andach. Wiele z nich jest uprawianych jako rośliny ozdobne, w klimacie umiarkowanym jako rośliny pokojowe i szklarniowe. Należy tu także wiele roślin wykorzystywanych leczniczo[3]. Naukowa nazwa rodziny pochodzi od nazwiska botanika Konrada Gesnera – jednego z twórców botaniki systematycznej.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny zielne i krzewy, rzadziej liany i drzewa do 15 m wysokości[3].
- Liście
- U roślin z podrodziny Didymocarpoideae zwykle rozwija się tylko jeden powiększony liścień (osiągać może ponad 1 m długości) i innych liści brak. U pozostałych grup liście zwykle są naprzeciwległe, czasem skrętoległe, okółkowe lub skupione w rozetę liściową. Blaszka liściowa pojedyncza, w różny sposób ząbkowana, ale rzadko głęboko wcinana, zwykle owłosiona[3].
- Kwiaty
- Skupione parami w specyficznych kwiatostanach wierzchotkowych. Działki kielicha mogą być wolne, zrośnięte w rurkę, czasem dwuwargowe, mięsiste i barwne. Korona kwiatu zrosłopłatkowa, z dłuższą lub krótszą rurką. Kwiaty mają symetrię niemal promienistą do posiadających jedną płaszczyznę symetrii – kwiat grzbiecisty. Pręciki są dwa, czasem 4 lub rzadko 5. Zalążnia powstaje z dwóch owocolistków i zwykle jest jednokomorowa, ale może być górna, wpółdolna lub dolna. U nasady otoczona jest często dyskiem miodnikowym, czasem okazałym[3].
- Owoce
- U roślin ze Starego Świata zwykle owocami są torebki od kulistawych po wydłużone, zwykle z licznymi, drobnymi nasionami. U roślin z Nowego Świata owoc zwykle jest mięsisty[3].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]- Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
jasnotowce |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz rodzajów według Vascular plant families and genera (Kew Gardens)[4]
- Acanthonema Hook. f.
- Achimenes Pers. – achimenes, ognipłon
- Aeschynanthus Jack – eszynantus
- Agalmyla Blume
- Allocheilos W. T. Wang
- Alloplectus Mart.
- Allostigma W. T. Wang
- Alsobia Hanstein
- Amalophyllon Brandegee
- Anetanthus Hiern ex Benth. & Hook. f.
- Anna Pellegr.
- Anodiscus Benth.
- Asteranthera Hanst.
- Beccarinda Kuntze
- Bellonia L. – pacierpin
- Besleria L. – besleria
- Boea Comm. ex Lam.
- Boeica T. Anderson ex C. B. Clarke
- Briggsiopsis K. Y. Pan
- Capanea Decaisne
- Cathayanthe Chun
- Centrosolenia Bentham & J. D. Hooker
- Championia Gardner
- Chirita Buch.-Ham. ex D. Don
- Christopheria J. F. Smith & J. L. Clark
- Chrysothemis Decne.
- Cobananthus Wiehler
- Codonanthe (Mart.) Hanst.
- Codonanthopsis Mansf.
- Codonoboea Ridley
- Colpogyne B. L. Burtt
- Columnea L. – kolumnea
- Conandron Siebold & Zucc.
- Coptocheile Hoffmannsegg
- Corallodiscus Batalin
- Coronanthera Vieill. ex C. B. Clarke
- Corytoplectus Oerst.
- Crantzia Scopoli
- Cremersia Feuillet & L. E. Skog
- Cremosperma Benth.
- Cremospermopsis L. E. Skog & L. P. Kvist
- Cyrtandra J. R. Forst. & G. Forst.
- Damrongia Craib - D-Tri
- Deinostigma W. T. Wang & Z. Yu Li
- Depanthus S. Moore
- Diastema Benth.
- Didissandra C. B. Clarke
- Didymocarpus Wall.
- Didymostigma W. T. Wang
- Dorcoceras Bunge - D-Tri
- Drymonia Mart.
- Dyschoriste Nees
- Emarhendia Kiew et al. - D-Epi
- Episcia Mart. – episcja
- Epithema Blume
- Eucodonia Hanst.
- Fieldia A. Cunn.
- Gasteranthus Benth.
- Gesneria L. – ostroja
- Glossoloma Hanstein
- Gloxinella (H. E. Moore) Roalson & Boggan
- Gloxinia L’Hér.
- Gloxiniopsis Roalson & Boggan
- Goyazia Taub.
- Gyrocheilos W. T. Wang
- Gyrogyne W. T. Wang
- Haberlea Friv. – haberlea
- Hemiboea C. B. Clarke
- Henckelia Sprengel - D-Tri
- Heppiella Regel
- Hexatheca C. B. Clarke
- Hygea Hanst.
- Jancaea Boiss. – jankea
- Jerdonia Wight
- Kaisupeea B. L. Burtt - D-Epi
- Koellikeria Regel
- Kohleria Regel
- Lagarosolen W. T. Wang
- Lampadaria Feuillet & L. E. Skog
- Lembocarpus Leeuwenb.
- Lenbrassia G. W. Gillett
- Leptobaea Benth.
- Liebigia Endl.
- Lietzia Regel
- Loxocarpus R. Br.
- Loxonia Jack
- Loxostigma C. B. Clarke
- Lysionotus D. Don
- Mandirola Decne.
- Metapetrocosmea W. T. Wang
- Micraeschynanthus Ridl.
- Microchirita (C. B. Clarke) Y. Z. Wang
- Middletonia C. Puglisi - D-Tri
- Mitraria Cav.
- Monophyllaea R. Br.
- Monopyle O. Moritz ex Benth. & Hook. f.
- Moussonia Regel
- Napeanthus Gardner
- Nautilocalyx Linden ex Hanst.
- Negria F. Muell.
- Nematanthus Schrad.
- Neomortonia Wiehler
- Niphaea Lindl.
- Nomopyle Roalson & Boggan
- Oerstedina Wiehler
- Orchadocarpa Ridl.
- Oreocharis Benth.
- Ornithoboea Parish ex C. B. Clarke
- Oxychlamys Schltr.
- Pachycaulos J. L. Clark & J. F. Smith
- Pagothyra (Leeuwenberg) J. F. Smith & J. L. Clark
- Paliavana Vand.
- Paraboea (C. B. Clarke) Ridl.
- Paradrymonia Hanst.
- Pearcea Regel
- Petrocodon Hance
- Pheidonocarpa L. E. Skog
- Phinaea Benth.
- Platystemma Wall.
- Primulina Hance
- Pseudochirita W. T. Wang
- Ramonda Rich. – knotnica
- Reldia Wiehler
- Resia H. E. Moore
- Rhabdothamnopsis Hemsl.
- Rhabdothamnus A. Cunn.
- Rhoogeton Leeuwenb.
- Rhynchoglossum Blume
- Rhynchotechum Blume
- Rhytidophyllum Mart.
- Rufodorsia Wiehler
- Saintpaulia H. Wendl. – sępolia
- Sanango G. S. Bunting & J. A. Duke
- Sarmienta Ruiz & Pav.
- Seemannia Regel
- Senyumia Kiew et al. - D-Tri
- Sepikea Schltr.
- Sinningia Nees – syningia
- Smithiantha Kuntze
- Solenophora Benth.
- Somrania Middleton - D-Tri
- Spelaeanthus Kiew et al. - D-Tri
- Sphaerorrhiza Roalson & Boggan
- Stauranthera Benth.
- Streptocarpus Lindl. – skrętnik
- Tetraphyllum Griff. ex C. B. Clarke
- Thamnocharis W. T. Wang
- Titanotrichum Soler.
- Tribounia D. J. Middleton
- Trichodrymonia Oersted
- Tylopsacas Leeuwenb.
- Vanhouttea Lem.
- Whytockia W. W. Sm.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-01-13] (ang.).
- ↑ a b c d e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 155-157. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ List of Genera in GESNERIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2017-01-13] (ang.).
- BioLib: 62340
- EoL: 4423
- Flora of China: 10368
- Flora of North America: 10368
- GBIF: 6654
- identyfikator iNaturalist: 71520
- IPNI: 30000905-2
- ITIS: 34085
- NCBI: 26122
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:30000905-2
- Tela Botanica: 101109
- identyfikator Tropicos: 42000302
- identyfikator taksonu Fossilworks: 55769
- CoL: 623G4