Ostrolot białogrzbiety
| Artamus monachus[1] | |||
| Bonaparte, 1850 | |||
 Ilustracja autorstwa holenderskiego ilustratora Josepha Smita opublikowana w 1872 roku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
ostrolot białogrzbiety | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Ostrolot białogrzbiety[3] (Artamus monachus) – gatunek małego ptaka z podrodziny ostrolotów (Artaminae) w rodzinie ostrolotów (Artamidae). Ptak ten występuje endemicznie w Indonezji, nie jest zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ostrolot białogrzbiety występuje endemicznie w Indonezji, zamieszkując Celebes, Lembeh, Wyspy Banggai i Wyspy Sula[4][5][6].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy opisał naukowo w 1850 roku francuski przyrodnik Karol Lucjan Bonaparte w pierwszym tomie swojej książki Conspectus generum avium[7]. Jako miejsce typowe Bonaparte wskazał Celebes[7].
Takson tworzy nadgatunek z ostrolotem dużym (A. maximus) i ostrolotem melanezyjskim (A. insignis), do grupy tej być może należą również ostrolot żałobny (A. leucorynchus) oraz ostrolot białogardły (A. mentalis)[4]. Ptaki z wysp Sula zostały opisane pierwotnie jako podgatunek sulaensis przez niemieckiego ornitologa Oscara Rudolpha Neumanna w 1939 roku na łamach Bulletin of the British Ornithologists’ Club[8], ale uważane są za niewystarczająco zróżnicowane od populacji z innych wysp, by traktować je jako podgatunek[4]. Gatunek monotypowy[9].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Nazwa rodzajowa: gr. αρταμος artamos – rzeźnik, morderca; ostroloty znane były dawniej pod nazwą jaskółko-dzierzb, gdyż sądzono, że łączą cechy jaskółek i dzierzb[10]. Epitet gatunkowy: późnołac. monachus – mnich (np. w kapturze, czarne nakrycie), od gr. μοναχος monakhos – mnich, od μονος monos – samotny, od μοναχοω monakhoō – być samemu[11].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała 19–20 cm[4]. Większość upierzenia jest koloru białego oprócz brązowo-szarej głowy i gardła, czarnego kantarka i podbródka, czarniawo-szarych skrzydeł i ogona; tęczówki ciemnobrązowe. Dziób blado niebiesko-szary, końcówka czarna; nogi koloru niebiesko-szarego[4]. Płcie podobne[4]. Młode ptaki nieopisane[4].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Głos[edytuj | edytuj kod]
Odzywa się serią jednosylabowych nut, bardziej metalicznych i przenikliwych niż u A. leucorynchus; odzywa się także „tschirr-woouit”[a], powtarzanym dwukrotnie[4].
Siedlisko i pokarm[edytuj | edytuj kod]
Ostrolot białogrzbiety zamieszkuje lasy, ich skraje i otwarte polany, na wysokości 200–2000 m n.p.m.[4] Preferuje silniej zalesione obszary leśne niż te zajmowane na Celebesie przez sympatryczny gatunek A. leucotrichus[4]. Obserwowany w parach, małych grupach oraz w stadach liczących do 20 osobników[4].
Odżywia się głównie owadami[4]. Wznosi się podobnie jak jastrząb nad baldachimem dziewiczego lasu; przysiada na skraju małych polan, robiąc krótkie wypady na swoje ofiary[4].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Jedno czynne gniazdo znaleziono pod koniec lipca; usytuowane było na drzewie około 15 m nad ziemią u podstawy dużego epifitu; drugie gniazdo znaleziono także pod koniec lipca[4]. Brak innych informacji na temat lęgów[4].
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejszej troski)[2]. Globalna wielkość populacji nie jest znana, zazwyczaj rzadki, ale lokalnie pospolity na niższych wysokościach[6]. Mniej liczny niż sympatryczny A. leucorynchus[4]. Występuje na terenie kilku obszarów chronionych, w tym w Parku Narodowym Bogani Nani Wartabone[4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pisownia angielska.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Artamus monachus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Artamus monachus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-1 [dostęp 2016-10-20] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Artaminae Vigors, 1825 - ostroloty (wersja: 2020-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-07].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q I. Rowley, E. Russell, A. Bonan: Ivory-backed Woodswallow (Artamus monachus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-10-21]. (ang.).
- ↑ E. Mayr: Family Artemidae. W: E. Mayr, J.C. Greenway, Jr.: Check-list of birds of the world. Cz. 15. Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology, 1962, s. 163. (ang.).
- ↑ a b J. Ekstrom, S. Butchart: Ivory-backed Woodswallow Artamus monachus. BirdLife International. [dostęp 2016-10-21].
- ↑ a b Ch.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 343. (łac.).
- ↑ O.R. Neumann. Two new Races from Sula Islands. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 59, s. 156, 1939. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlehead, butcherbirds, woodswallows, ioras, cuckooshrikes, Shriketit. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-07]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Artamus [dostęp 2016-10-21], [archiwum].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Monachus [dostęp 2016-10-21], [archiwum].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).