Ostrożeń (roślina)
 Ostrożeń łąkowy | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
ostrożeń | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Cirsium Mill. Gard. Dict. Abr. ed. 4. 28 Jan 1754 | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Cirsium heterophyllum (L.) Hill[3] | |||||
| |||||
Ostrożeń (Cirsium Mill.) – rodzaj roślin należący do rodziny astrowatych. Obejmuje ok. 250[5][6] do 450[4] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą półkulę północną[4]. W Polsce rośnie 13 gatunków[7]. W polskiej taksonomii ludowej rośliny te często określane są mianem ostu. W tekstach poprawnościowych słowo ostrożeń jest odmieniane z e ruchomym (dopełniacz: ostrożnia), natomiast w literaturze botanicznej zwykle e jest zachowywane w odmianie (dopełniacz: ostrożenia)[8].
Szereg gatunków to uciążliwe chwasty w uprawach i gatunki inwazyjne zawleczone poza swój pierwotny zasięg. Nieliczne wykorzystywane są jako rośliny ozdobne i jadalne. Rdzeń pędów różnych gatunków północnoamerykańskich był spożywany przez Indian. Młode pędy ostrożenia błotnego jadane były w sałatkach. Jadalne są także bulwiaste korzenie ostrożenia bulwiastego Cirsium tuberosum (przechowywane i spożywane zimą)[5].
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
-09ASD.jpg)
Zasięg rodzaju obejmuje niemal całą Europę (na Islandii występują tylko rośliny introdukowane), Azję (bez południowych krańców kontynentu), Amerykę Północną (na Antylach tylko rośliny introdukowane), północno-zachodnią Amerykę Południową (Kolumbię) oraz północną i wschodnią Afrykę[4]. Ponad 60 gatunków rośnie w Europie[5] oraz w Ameryce Północnej na północ od Meksyku[9]. Przedstawiciele rodzaju jako rośliny introdukowane rosną w południowej i zachodniej części Ameryki Południowej, w południowej Afryce oraz w Australii i Nowej Zelandii[4].
- Gatunki flory Polski[7]
- ostrożeń błotny Cirsium palustre (L.) Scop.
- ostrożeń dwubarwny, o. różnolistny Cirsium helenoides (L.) Hill
- ostrożeń głowacz Cirsium eriophorum (L.) Scop.
- ostrożeń krótkołodygowy Cirsium acaule (L.) Scop.
- ostrożeń lancetowaty Cirsium vulgare (Savi) Ten. (zadomowiony antropofit)
- ostrożeń lepki Cirsium erisithales Scop.
- ostrożeń łąkowy Cirsium rivulare (Jacq.) All.
- ostrożeń pannoński Cirsium pannonicum (L.f.) Link
- ostrożeń polny Cirsium arvense (L.) Scop.
- ostrożeń siedmiogrodzki Cirsium decussatum Janka
- ostrożeń siwy Cirsium canum (L.) All.
- ostrożeń wschodniokarpacki, o. Waldsteina Cirsium waldsteinii Rouy
- ostrożeń warzywny Cirsium oleraceum (L.) Scop.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Kwiaty zebrane w koszyczek, przeważnie o walcowatej budowie i zwykle zwężony górą. W koszyczku wszystkie kwiaty rurkowate, o takiej samej, lub bardzo zbliżonej budowie. Przynajmniej część kwiatów jest obupłciowa. Poszczególne kwiaty w koszyczku nie posiadają własnej okrywy, u niektórych gatunków tylko szczeciniaste plewinki. Puch kielichowy składający się z pierzastych włosków. Okrywa koszyczka bez cierni, o łuskach kłująco zaostrzonych. W kwiatach pręciki o wolnych nitkach, ale zrośnięte pylnikami w rurkę. Rośliny o dużych liściach, u wielu gatunków kłujących.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Rośliny roczne, dwuletnie i byliny[6][9]. Nie wytwarzają soku mlecznego.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z podplemienia Carduinae, plemienia Cardueae z podrodziny Carduoideae z rodziny astrowatych Asteraceae[10].
- Wykaz gatunków[4]
- Cirsium acantholepis Petr.
- Cirsium acaule (L.) Scop. – ostrożeń krótkołodygowy
- Cirsium acrolepis (Petr.) G.B.Ownbey
- Cirsium adjaricum Sommier & Levier
- Cirsium aduncum Fisch. & C.A.Mey. ex DC.
- Cirsium × affine Tausch
- Cirsium aggregatum Ledeb.
- Cirsium aidzuense Nakai ex Kitam.
- Cirsium aitchisonii Boiss.
- Cirsium akimontanum Kadota
- Cirsium akimotoi Kadota & Mas.Saito
- Cirsium alatum (S.Gmel.) Bobrov
- Cirsium alberti Regel & Schmalh.
- Cirsium albidum Velen.
- Cirsium albowianum Sommier & Levier
- Cirsium × alpestre Nägeli
- Cirsium alpicola Nakai
- Cirsium alpis-lunae Brilli-Catt. & L.Gubellini
- Cirsium alsophilum (Pollini) Soldano
- Cirsium altissimum (L.) Spreng.
- Cirsium amani Post
- Cirsium × ambiguum All.
- Cirsium amplexifolium (Nakai) Kitam.
- Cirsium anartiolepis Petr.
- Cirsium andersonii Petr.
- Cirsium andrewsii Jeps.
- Cirsium aomorense Nakai
- Cirsium apoense Nakai
- Cirsium appendiculatum Griseb.
- Cirsium arachnoideum M.Bieb.
- Cirsium argillosum Petrov ex Kharadze
- Cirsium argyracanthum DC.
- Cirsium arisanense Kitam.
- Cirsium aristatum DC.
- Cirsium arizonicum (A.Gray) Petr.
- Cirsium arvense (L.) Scop. – ostrożeń polny
- Cirsium × aschersonii Celak.
- Cirsium ashinokuraense Kadota
- Cirsium ashiuense Shun.Yokoy. & T.Shimizu
- Cirsium × ausserdorferi Hausm. ex Treuinf.
- Cirsium austrohidakaense Kadota
- Cirsium aytachii H.Duman & R.R.Mill
- Cirsium babanum Koidz.
- Cirsium badakhschanicum Kharadze
- Cirsium balikesirense Yildiz, Arabaci & Dirmenci
- Cirsium balkharicum Kharadze
- Cirsium barnebyi S.L.Welsh & Neese
- Cirsium baytopae P.H.Davis & Parris
- Cirsium bertolonii Spreng.
- Cirsium bicentenariale Rzed.
- Cirsium × bifrons Arv.-Touv.
- Cirsium × bipontinum F.W.Schultz
- Cirsium bitchuense Nakai
- Cirsium boluense P.H.Davis & Parris
- Cirsium boninense Koidz.
- Cirsium borealinipponense Kitam.
- Cirsium bornmuelleri Sint. ex Bornm.
- Cirsium botryodes Petr.
- Cirsium boujartii Sch.Bip.
- Cirsium × boulayi E.G.Camus
- Cirsium × bourgaeanum Willk.
- Cirsium bozkirense H.Duman, Dirmenci & Tugay
- Cirsium brachycephalum Juratzka
- Cirsium bracteiferum C.Shih
- Cirsium bracteosum DC.
- Cirsium × braun-blanquetianum Lawalrée
- Cirsium × breunium Goller & Huter
- Cirsium brevicaule A.Gray
- Cirsium brevifolium Nutt.
- Cirsium brevipapposum Tschern.
- Cirsium × breviscapum Eichenf.
- Cirsium brevistylum Cronquist
- Cirsium buchwaldii O.Hoffm.
- Cirsium buergeri Miq.
- Cirsium bulgaricum DC.
- Cirsium buschianum Kharadze
- Cirsium byzantinum Steud.
- Cirsium calcareum (M.E.Jones) Wooton & Standl.
- Cirsium candelabrum Griseb.
- Cirsium × candolleanum Nägeli
- Cirsium canescens Nutt.
- Cirsium canum (L.) All. – ostrożeń siwy
- Cirsium caput-medusae Sommier & Levier
- Cirsium carniolicum Scop.
- Cirsium carolinianum (Walter) Fernald & B.G.Schub.
- Cirsium cassium P.H.Davis & Parris
- Cirsium caucasicum (Adams) Petr.
- Cirsium × celakovskyanum K.Knaf
- Cirsium centaureae (Rydb.) K.Schum.
- Cirsium cephalotes Boiss.
- Cirsium cernuum Lag.
- Cirsium charkeviczii Barkalov
- Cirsium × chatenieri Legrand ex H.J.Coste
- Cirsium chellyense R.J.Moore & Frankton
- Cirsium chikabumiense Kadota
- Cirsium chikushiense Koidz.
- Cirsium chinense Gardner & Champ.
- Cirsium chlorocomos Sommier & Levier
- Cirsium chokaiense Kitam.
- Cirsium chrysacanthum (Ball) Jahand.
- Cirsium chrysolepis C.Shih
- Cirsium × ciliatiforme Petr.
- Cirsium ciliatum (Murray) Moench
- Cirsium cilicicum P.H.Davis & Parris
- Cirsium ciliolatum (L.F.Hend.) J.T.Howell
- Cirsium clavatum (M.E.Jones) Petr.
- Cirsium coahuilense Ownbey & Pinkava
- Cirsium coloradense (Rydb.) Cockerell ex Daniels
- Cirsium confertissimum Nakai
- Cirsium congdonii R.J.Moore & Frankton
- Cirsium congestissimum Kitam.
- Cirsium × connexum Kitam.
- Cirsium consociatum S.F.Blake
- Cirsium conspicuum Sch.Bip.
- Cirsium crassicaule Jeps.
- Cirsium creticum (Lam.) d'Urv.
- Cirsium × csepeliense Borbás
- Cirsium cymosum (Greene) J.T.Howell
- Cirsium czerkessicum Kharadze
- Cirsium daghestanicum Kharadze
- Cirsium davisianum Kit Tan & Sorger
- Cirsium dealbatum M.Bieb.
- Cirsium decussatum Janka – ostrożeń siedmiogrodzki
- Cirsium dender Friis
- Cirsium dipsacolepis Matsum.
- Cirsium dirmilense R.M.Burton
- Cirsium discolor (Muhl. ex Willd.) Spreng.
- Cirsium dissectum (L.) Hill
- Cirsium × dominii M.Schulze
- Cirsium domonii Kadota
- Cirsium douglasii DC.
- Cirsium drummondii Torr. & A.Gray
- Cirsium ducellieri Maire
- Cirsium durangense (Greenm.) G.B.Ownbey
- Cirsium dyris Jahand. & Maire
- Cirsium eatonii B.L.Rob.
- Cirsium echinatum (Desf.) DC.
- Cirsium echinus (M.Bieb.) Hand.-Mazz.
- Cirsium edule Nutt.
- Cirsium ehrenbergii Sch.Bip.
- Cirsium ekimianum Yildiz & Dirmenci
- Cirsium elbrusense Sommier & Levier
- Cirsium eliasianum Kit Tan & Sorger
- Cirsium ellenbergii Bornm.
- Cirsium elodes M.Bieb.
- Cirsium engelmannii Rydb.
- Cirsium englerianum O.Hoffm.
- Cirsium epiroticum Petr.
- Cirsium eriophoroides (Hook.f.) Petr.
- Cirsium eriophorum (L.) Scop. – ostrożeń głowacz
- Cirsium erisithales Scop. – ostrożeń lepki
- Cirsium × erisithaliforme Preissm.
- Cirsium × erucagineum (Lam.) DC.
- Cirsium erythrolepis K.Koch
- Cirsium × erzincanicum Yildiz, Dirmenci & Arabaci
- Cirsium esculentum (Siev.) C.A.Mey.
- Cirsium euxinum Kharadze
- Cirsium excelsius Petr.
- Cirsium × fabium Porta ex Kern.
- Cirsium falconeri (Hook.f.) Petr.
- Cirsium fangii Petr.
- Cirsium fanjingshanense C.Shih
- Cirsium fargesii (Franch.) Diels
- Cirsium faucium Petr.
- Cirsium fauriei Nakai
- Cirsium ferox (L.) DC.
- Cirsium ferum Kitam.
- Cirsium filipendulum Lange
- Cirsium flavisquamatum Kitam.
- Cirsium × fleischeri Podp.
- Cirsium flodmanii Arthur
- Cirsium foliosum DC.
- Cirsium fominii Petr.
- Cirsium fontinale Jeps.
- Cirsium forrestii (Diels) H.Lév.
- Cirsium × freyerianum W.D.J.Koch
- Cirsium funagataense Kadota
- Cirsium furiens Griseb. & Schenk
- Cirsium furusei Kitam.
- Cirsium fuscotrichum C.C.Chang
- Cirsium gaditanum Talavera & Valdés
- Cirsium gadukense Petr.
- Cirsium gagnidzei Kharadze
- Cirsium ganjuense Kitam.
- Cirsium × gerhardtii Sch.Bip.
- Cirsium giraudiasii Sennen & Pau
- Cirsium glaberrimum (Petr.) Petr.
- Cirsium × glabrifolium (C.Winkl.) Petr.
- Cirsium glabrum DC.
- Cirsium grahamii A.Gray
- Cirsium × grandiflorum Kitt.
- Cirsium grandirosuliferum Kadota
- Cirsium gratiosum Kitam.
- Cirsium grayanum Nakai
- Cirsium grecescui Rouy
- Cirsium greimleri Bure
- Cirsium griffithii Boiss.
- Cirsium griseum (Rydb.) K.Schum.
- Cirsium × grossheimii Petr.
- Cirsium gyojanum Kitam.
- Cirsium hachijoense Nakai
- Cirsium hachimantaiense Kadota
- Cirsium hagurosanense Kadota
- Cirsium hakkaricum P.H.Davis & Parris
- Cirsium handaniae Yildiz, Dirmenci & Arabaci
- Cirsium handelii Petr.
- Cirsium happoense Kadota
- Cirsium hasunumae Kadota
- Cirsium haussknechtii Boiss.
- Cirsium × heerianum Nägeli
- Cirsium heiianum Koidz.
- Cirsium heldreichii Halácsy
- Cirsium helenioides (L.) Hill – ostrożeń dwubarwny
- Cirsium henryi (Franch.) Diels
- Cirsium hesperium (Eastw.) Rydb.
- Cirsium heterophyllum (L.) Hill
- Cirsium heterotrichum Pancic
- Cirsium × heuseri Uechtr.
- Cirsium hida-paludosum Kadota & Nagase
- Cirsium hidakamontanum Kadota
- Cirsium homolepis Nakai
- Cirsium hookerianum Nutt.
- Cirsium horiianum Kadota
- Cirsium horridulum Michx.
- Cirsium × hybridum W.D.J.Koch ex DC.
- Cirsium hydrophilum Jeps.
- Cirsium hygrophilum Boiss.
- Cirsium hypoleucum DC.
- Cirsium hypopsilum Boiss. & Heldr.
- Cirsium × iburiense Kitam.
- Cirsium imbricatum Petr.
- Cirsium imereticum Boiss.
- Cirsium inamoenum (Greene) D.J.Keil
- Cirsium inundatum Makino
- Cirsium iranicum Petr.
- Cirsium ishizuchiense (Kitam.) Kadota
- Cirsium isophyllum (Petr.) Grossh.
- Cirsium × ispolatovii Iljin ex Tzvelev
- Cirsium italicum DC.
- Cirsium ito-kojianum Kadota
- Cirsium japonicum DC. – ostrożeń japoński
- Cirsium joannae S.L.Welsh, N.D.Atwood & L.C.Higgins
- Cirsium jorullense Spreng.
- Cirsium kagamontanum Nakai
- Cirsium kamtschaticum Ledeb. ex DC.
- Cirsium karduchorum Petr.
- Cirsium kasaianum Kadota
- Cirsium katoanum Kadota
- Cirsium × kelkitensis Yildiz, Arabaci & Dirmenci
- Cirsium kenji-horieanum Kadota
- Cirsium kirbense Pomel
- Cirsium kirishimense Kadota & Mas.Saito
- Cirsium × kirschlegeri Sch.Bip.
- Cirsium kisoense (T.Yamaz. & K.Asano) Kadota
- Cirsium komarovii Schischk.
- Cirsium × kornhuberi Heimerl
- Cirsium kosmelii (Adams) Fisch. ex Hohen.
- Cirsium × kozlovskyi Petr.
- Cirsium kujuense Kadota
- Cirsium lacaitae Petr.
- Cirsium laniflorum (M.Bieb.) Fisch.
- Cirsium lappoides Sch.Bip.
- Cirsium latifolium Lowe
- Cirsium lecontei Torr. & A.Gray
- Cirsium leducii H.Lév.
- Cirsium leo Nakai & Kitag.
- Cirsium leucocephalum Spreng.
- Cirsium leucopsis DC.
- Cirsium libanoticum DC.
- Cirsium lidjiangense Petr. & Hand.-Mazz.
- Cirsium ligulare Boiss.
- Cirsium lineare (Thunb.) Sch.Bip.
- Cirsium × linkianum M.Loehr
- Cirsium lipskyi Petr.
- Cirsium lobelii Ten.
- Cirsium × lojkae Sommier & Levier
- Cirsium lomatolepis Petr.
- Cirsium longepedunculatum Kitam.
- Cirsium longistylum R.J.Moore & Frankton
- Cirsium lucens Kitam.
- Cirsium luzoniense Merr.
- Cirsium maackii Maxim.
- Cirsium macrobotrys Boiss.
- Cirsium macrocephalum C.A.Mey.
- Cirsium magofukui Kitam.
- Cirsium mairei Halácsy
- Cirsium maritimum Makino
- Cirsium maroccanum Petr.
- Cirsium × martini L.C.Lamb.
- Cirsium maruyamanum Kitam.
- Cirsium masami-saitoanum Kadota
- Cirsium matsumurae Nakai
- Cirsium × mazanderanicum Petr.
- Cirsium × meratii P.Fourn.
- Cirsium mexicanum DC.
- Cirsium microspicatum Nakai
- Cirsium × mirabile Kitam.
- Cirsium × misawaense Nakai ex Kitam.
- Cirsium mohavense (Greene) Petr.
- Cirsium monocephalum H.Lév.
- Cirsium monspessulanum (L.) Hill.
- Cirsium × moravicum Petr.
- Cirsium morinifolium Boiss. & Heldr.
- Cirsium morisianum Rchb.f.
- Cirsium × muellneri Beck
- Cirsium muliense C.Shih
- Cirsium × murrianum Khek
- Cirsium muticum Michx.
- Cirsium myokoense Kadota
- Cirsium nagatoense Kadota
- Cirsium nagisoense Kadota
- Cirsium nambuense Nakai
- Cirsium nasuense Kadota
- Cirsium neomexicanum A.Gray
- Cirsium nerimaniae Yildiz, Dirmenci & Arabaci
- Cirsium × nevadense Willk.
- Cirsium × nezaketiae Yildiz, Dirmenci & Arabaci
- Cirsium nigriceps Standl. & Steyerm.
- Cirsium nippoense Kadota
- Cirsium nipponicum Makino
- Cirsium nishiokae Kitam.
- Cirsium nivale (Kunth) F.Dietr.
- Cirsium norikurense Nakai
- Cirsium × norrisii C.Bicknell
- Cirsium nuttallii DC.
- Cirsium oblongifolium K.Koch
- Cirsium obvallatum M.Bieb.
- Cirsium occidentale (Nutt.) Jeps.
- Cirsium occidentalinipponense Kadota
- Cirsium ochrocentrum A.Gray
- Cirsium × ochroleucum All.
- Cirsium odontolepis Boiss. ex DC.
- Cirsium ohminense Kadota
- Cirsium × okamotoi Kitam.
- Cirsium oleraceum (L.) Scop. – ostrożeń warzywny
- Cirsium oligophyllum Matsum.
- Cirsium opacum (Kitam.) Kadota
- Cirsium orizabense Klatt
- Cirsium osseticum Petr.
- Cirsium otayae Kitam.
- Cirsium ownbeyi S.L.Welsh
- Cirsium palustre (L.) Scop. – ostrożeń błotny
- Cirsium pannonicum (L.f.) Link – ostrożeń pannoński
- Cirsium parryi Petr.
- Cirsium pascuarense (Kunth) Spreng.
- Cirsium × patens Kitam.
- Cirsium peckii L.F.Hend.
- Cirsium pectinellum A.Gray
- Cirsium pendulum Fisch. ex DC.
- Cirsium periacanthaceum C.Shih
- Cirsium perplexans Petr.
- Cirsium × perplexissimum Kitam.
- Cirsium peshmenianum Yildiz, Arabaci & Dirmenci
- Cirsium × petrakii Kozl. & Woronow ex Grossh.
- Cirsium phulchokiense Kitam.
- Cirsium phyllocephalum Boiss. & C.I.Blanche
- Cirsium × pilosum Kitam.
- Cirsium pinetorum Greenm.
- Cirsium pitcheri Torr. & A.Gray
- Cirsium poluninii P.H.Davis & Parris
- Cirsium × praealpinum Beck
- Cirsium praeteriens J.F.Macbr.
- Cirsium × prativagum Petr.
- Cirsium pringlei Petr.
- Cirsium pseudobracteosum P.H.Davis & Parris
- Cirsium pseudocreticum (P.H.Davis & Parris) Yildiz, Dirmenci & Arabaci
- Cirsium pseudopersonata Boiss. & Balansa
- Cirsium pseudosuffultum Kadota
- Cirsium × pskemense Lazkov
- Cirsium pubigerum (Desf.) DC.
- Cirsium pugnax Sommier & Levier
- Cirsium pulchellum Wooton & Standl.
- Cirsium pulcherrimum (Rydb.) K.Schum.
- Cirsium pumilum Spreng.
- Cirsium purpuratum Matsum.
- Cirsium × purpureum All.
- Cirsium pyramidale Bornm.
- Cirsium pyrenaicum (Jacq.) All.
- Cirsium quercetorum (A.Gray) Jeps.
- Cirsium racemiforme Ling & C.Shih
- Cirsium radians Benth.
- Cirsium rassulovii B.A.Sharipova
- Cirsium reglense Sch.Bip. ex Klatt
- Cirsium × reichardtii Jurotzka
- Cirsium × reichenbachianum M.Loehr
- Cirsium remotifolium DC.
- Cirsium repandum Michx.
- Cirsium rhabdotolepis Petr.
- Cirsium rhaphilepis Petr.
- Cirsium rhinoceros Nakai
- Cirsium rhizocephalum C.A.Mey.
- Cirsium rhothophilum S.F.Blake
- Cirsium richterianum Gillot
- Cirsium × rigens Wallr.
- Cirsium rigidum DC.
- Cirsium rivulare (Jacq.) All. – ostrożeń łąkowy
- Cirsium roseolum Gorl.
- Cirsium rosulatum Talavera & Valdés
- Cirsium rydbergii Petr.
- Cirsium × sabaudum M.Loehr
- Cirsium sairamense O.Fedtsch. & B.Fedtsch.
- Cirsium scabrum (Poir.) Bonnet & Barratte
- Cirsium scapanolepis Petr.
- Cirsium scariosum Nutt.
- Cirsium schantarense Trautv. & C.A.Mey.
- Cirsium schelkovnikovii Petr.
- Cirsium schimperi (Vatke) C.Jeffrey
- Cirsium scopulorum (Greene) Cockerell
- Cirsium semenowi Regel
- Cirsium semzinanicum Firat
- Cirsium senjoense Kitam.
- Cirsium × sennenii Rouy
- Cirsium serratuloides (L.) Hill
- Cirsium serrulatum (M.Bieb.) Fisch.
- Cirsium setidens (Dunn) Nakai
- Cirsium shansiense Petr.
- Cirsium shidokimontanum Kadota
- Cirsium shihianum Greuter
- Cirsium shimae Kadota
- Cirsium shinanense Shimizu
- Cirsium sidi-guinii Pau & Font Quer
- Cirsium sieboldii Miq.
- Cirsium × siegertii Sch.Bip. ex Reichardt
- Cirsium sieversii (Fisch. & C.A.Mey.) Petr.
- Cirsium × silesiacum Sch.Bip.
- Cirsium simplex C.A.Mey.
- Cirsium sintenisii Freyn
- Cirsium sipyleum O.Schwarz
- Cirsium sivasicum Yildiz, Arabaci & Dirmenci
- Cirsium skutchii S.F.Blake
- Cirsium sommieri Petr.
- Cirsium sorocephalum Fisch. & C.A.Mey.
- Cirsium × soroksarense Wagner
- Cirsium sosnowskyi Kharadze
- Cirsium souliei (Franch.) Mattf. ex Rehder & Kobuski
- Cirsium spathulatum (Moretti) Gaudin
- Cirsium spectabile DC.
- Cirsium spicatum Matsum.
- Cirsium spinosissimum (L.) Scop.
- Cirsium spinosum Kitam.
- Cirsium spinuliferum (Kitam.) Kadota
- Cirsium steirolepis Petr.
- Cirsium stojanovii Kuzmanov
- Cirsium straminispinum C.Jeffrey
- Cirsium strigosum M.Bieb.
- Cirsium × subalpinum Gaudin
- Cirsium subcoriaceum (Less.) Sch.Bip.
- Cirsium subinerme Fisch. & C.A.Mey.
- Cirsium × subspinuligerum Peterm.
- Cirsium subulariforme C.Shih
- Cirsium subuliforme G.B.Ownbey
- Cirsium × succinctum Ledeb.
- Cirsium × sudae E.Michálk. & Bure
- Cirsium suffultum Matsum.
- Cirsium × sugimotoi Kitam.
- Cirsium × suspiciosum Beck
- Cirsium suzukaense Kitam.
- Cirsium suzukii Kitam.
- Cirsium svaneticum Sommier & Levier
- Cirsium swaticum Petr.
- Cirsium sychnosanthum Petr.
- Cirsium takahashii Kadota
- Cirsium taliense (Jeffrey) H.Lév.
- Cirsium tamastoloniferum Kadota
- Cirsium tanegashimense Kitam. ex Kadota
- Cirsium tashiroi Kitam.
- Cirsium tatakaense Y.H.Tseng, Y.H.Tseng, Chih Y.Chang & C.Y.Chang
- Cirsium tataricum (L.) DC.
- Cirsium tenoreanum Petr.
- Cirsium tenue Kitam.
- Cirsium tenuipedunculatum Kadota
- Cirsium tenuisquamatum Kitam.
- Cirsium teshioense Kadota
- Cirsium texanum Buckley
- Cirsium tianmushanicum C.Shih
- Cirsium tioganum (Congdon) Petr.
- Cirsium togaense Kadota
- Cirsium tolucanum Petr.
- Cirsium toyoshimae Koidz.
- Cirsium trachylepis Boiss.
- Cirsium trachylomum S.F.Blake
- Cirsium tracyi Petr.
- Cirsium × trifurcum Petr.
- Cirsium tuberosum (L.) All. – ostrożeń bulwiasty
- Cirsium turkestanicum Petr.
- Cirsium turneri Warnock
- Cirsium tymphaeum Hausskn.
- Cirsium uetsuense Kitam.
- Cirsium ugoense Nakai
- Cirsium ukranicum Besser ex DC.
- Cirsium uliginosum (M.Bieb.) Fisch.
- Cirsium umezawanum Kadota
- Cirsium undulatum Spreng.
- Cirsium unzenense Kadota & Mas.Saito
- Cirsium uzenense Kadota
- Cirsium valentinum Porta
- Cirsium vallis-demonii Lojac.
- Cirsium velatum (S.Watson) Petr.
- Cirsium vernonioides C.Shih
- Cirsium verutum (D.Don) Spreng.
- Cirsium vinaceum Wooton & Standl.
- Cirsium virginianum Michx.
- Cirsium viridifolium (Hand.-Mazz.) C.Shih
- Cirsium × vivantii L.Villar, Segarra, J.López, Pérez-Coll. & Catalán
- Cirsium vlassovianum Fisch. ex DC.
- Cirsium vulgare (Savi) Ten. – ostrożeń lancetowaty
- Cirsium wakasugianum Kadota
- Cirsium waldsteinii Rouy – ostrożeń wschodniokarpacki
- Cirsium wallichii DC.
- Cirsium × wankelii Reichardt
- Cirsium welwitschii Coss.
- Cirsium wettsteinii Petr.
- Cirsium wheeleri Petr.
- Cirsium × wiedermannii Khek
- Cirsium × winklerianum Celak.
- Cirsium × woodwardii (H.C.Watson) Nyman
- Cirsium × woronowii Petr.
- Cirsium wrightii A.Gray
- Cirsium × xenogenum Petr.
- Cirsium yakusimense Masam.
- Cirsium yamauchii Kadota
- Cirsium yatsu-alpicola Kadota & Y.Amano
- Cirsium yezoalpinum H.Koidz. ex Kadota & S.Umezawa
- Cirsium yezoense Makino
- Cirsium yildizianum Arabaci & Dirmenci
- Cirsium yoshidae Kadota
- Cirsium yuki-uenoanum Kadota
- Cirsium yuzawae Kadota
- Cirsium zamoranense Rzed.
- Cirsium zarkosii Kit Tan, Vold & V.Christodoulou
- Cirsium zawoense Kadota
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
- ↑ a b c d e f Cirsium Mill.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-09].
- ↑ a b c David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 204, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b Zhu Shi, Werner Greuter: Cirsium Miller. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-06-09].
- ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 58, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ Piotr Panek, Przepędzanie czarta z ostu, czyli co właściwie jadał Kłapouchy w Ponurym Zakątku [online], Pulsar, 15 maja 2022.
- ↑ a b David J. Keil: Cirsium Miller. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-06-09].
- ↑ Genus Cirsium Mill.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-09].
Identyfikatory zewnętrzne: