Otto Stadie
| SS-Stabsscharführer | |
| Data i miejsce urodzenia |
10 marca 1897 |
|---|---|
| Data śmierci |
28 lipca 1977 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1942–1945 |
| Jednostki | |
Otto Stadie (ur. 10 marca 1897 w Berlinie, zm. 28 lipca 1977) – niemiecki pielęgniarz, SS-Stabsscharführer, uczestnik akcji T4, kierownik administracyjny obozu zagłady w Treblince, skazany w pierwszym procesie załogi Treblinki na karę siedmiu lat więzienia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Berlinie. Po ukończeniu szkoły podstawowej pracował jako kurier[1], później został pielęgniarzem w klinice leczenia chorób wenerycznych[2]. W czasie I wojny światowej służył w jednostce sanitarnej[2], awansując do stopnia sierżanta[1]. Po wojnie zamieszkał we Wrocławiu, tam też się ożenił. Przez kilka lat był bezrobotny[1]. Dopiero w 1927 roku[1] udało mu się zdobyć posadę pielęgniarza w klinice w berlińskim lesie Wuhlheide[2]. W 1933 roku wstąpił do NSDAP i SA[1].
Po wybuchu II wojny światowej został powołany do Wehrmachtu. Podczas kampanii w Polsce i we Francji służył w jednostce sanitarnej[1]. W 1940 roku został zdemobilizowany. Otrzymał przydział do Kancelarii Führera, w której gestii znajdowała się w tym czasie eksterminacja osób chorych psychicznie i niepełnosprawnych umysłowo, prowadzona pod kryptonimem akcja T4[2]. Służył w „ośrodku eutanazji” w Bernburgu; odpowiadał tam za transport ofiar ze szpitali psychiatrycznych w Halle i Eberswalde[3]. Zimą 1941/42 w mundurze Organizacji Todt służył na froncie wschodnim, oficjalnie zajmując się transportem rannych żołnierzy do szpitali na tyłach[4].
Podobnie jak wielu innych wykonawców akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. Od lipca 1942 roku w stopniu SS-Stabsscharführera służył w obozie zagłady w Treblince[4]. Pełnił funkcję kierownika obozowej administracji, a ponadto był sierżantem kompanii ukraińskich strażników. Do jego obowiązków należało m.in. przydzielanie zadań poszczególnym esesmanom i strażnikom, a także czuwanie nad sprawnym „rozładunkiem” transportów na rampie kolejowej[4][5]. Świadkowie zeznawali, że podczas przyjmowania transportów Stadie uspokajał Żydów, zapewniając, że znajdują się w obozie przejściowym, a po kąpieli i dezynfekcji odzieży będą mogli dalej kontynuować podróż[6][7]. Ze względu na jego przysadzistą sylwetkę więźniowie nadali mu przydomek „Beczka” (jid. Fesele)[4].
Po ośmiu miesiącach spędzonych w Treblince[2] został dyscyplinarnie przeniesiony do obozu pracy na tzw. starym lotnisku w Lublinie[a]. Dowodził tam kompanią litewskich strażników[8]. Później, podobnie jak większość weteranów akcji „Reinhardt”, został przeniesiony na wybrzeże Adriatyku, gdzie uczestniczył w zwalczaniu partyzantki i eksterminacji miejscowych Żydów. W 1945 roku dostał się do amerykańskiej niewoli[4].
Po zwolnieniu z obozu jenieckiego zamieszkał w kurorcie Nordenau w Nadrenii Północnej-Westfalii. Michael Bryant podaje, że był zatrudniony w sklepie z pamiątkami[2]. Według innych źródeł pracował jako prywatny pielęgniarz[4].
W 1959 roku Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w Treblince, w którym Stadie był jednym z podejrzanych. Akt oskarżenia przeciwko niemu i trzynastu innym esesmanom został wniesiony 29 stycznia 1963 roku[2]. W lipcu tegoż roku został tymczasowo aresztowany[9]. Był sądzony w pierwszym procesie załogi Treblinki, który toczył się w Düsseldorfie w latach 1964–1965. Na jednej z rozpraw przyznał, że uczestniczył w przyjmowaniu transportów na rampie i wygłaszał do ofiar uspokajające przemówienia, aczkolwiek konsekwentnie utrzymywał, że osobiście nie mordował Żydów[10]. Niemniej prokuratura postawiła mu zarzut morderstwa i zażądała dla niego kary dożywotniego pozbawienia wolności[11]. Ostatecznie został uznany winnym jedynie pomocnictwa w zbiorowym mordzie na 300 tys. osób i skazany na karę siedmiu lat pozbawienia wolności[12].
W 1967 roku został zwolniony z więzienia z przyczyn zdrowotnych. Zmarł w lipcu 1977 roku[4].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ O przeniesieniu Stadiego do Lublina zdecydował inspektor obozów zagłady akcji „Reinhardt”, Christian Wirth. Podczas powojennego przesłuchania Stadie twierdził, że nie były mu znane przyczyny tej decyzji. Patrz: Tregenza 1993 ↓, s. 21.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 351.
- ↑ a b c d e f g Bryant 2014 ↓, s. 84.
- ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 351–352.
- ↑ a b c d e f g Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 352.
- ↑ Bryant 2014 ↓, s. 84–85.
- ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 50.
- ↑ Bryant 2014 ↓, s. 85.
- ↑ Tregenza 1993 ↓, s. 21.
- ↑ Bryant 2014 ↓, s. 77.
- ↑ Bryant 2014 ↓, s. 118.
- ↑ Bryant 2014 ↓, s. 119.
- ↑ Bryant 2014 ↓, s. 122.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michael S. Bryant: Eyewitness to Genocide: The Operation Reinhard Death Camp Trials, 1955–1966. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2014. ISBN 978-1-62190-070-2. (ang.).
- Michael Tregenza. Christian Wirth: Inspekteur der SS-Sonderkommandos „Aktion Reinhard”. „Zeszyty Majdanka”. XV, 1993. ISSN 0514-7409.
- Chris Webb, Michal Chocholatý: The Treblinka death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2014. ISBN 978-3-8382-0656-1. (ang.).