Otwarte zasoby edukacyjne

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Otwarta edukacja)
Polska wersja światowego logo

Otwarte zasoby edukacyjne (OZE) (ang. Open Educational Resources, OER) – wspólna nazwa dla wszelkich zasobów edukacyjnych, do których istnieje w pełni otwarty dostęp dzięki objęciu ich wolnymi licencjami lub przeniesieniu do domeny publicznej i udostępnieniu za pomocą dowolnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Termin ten został stworzony na zebraniu UNESCO w 2002, na którym uczestnicy wyrazili swoje życzenie stworzenia wspólnie uniwersalnych zasobów edukacyjnych dostępnych dla całej ludzkości i nadzieję, że to otwarte źródło w przyszłości zmobilizuje całą światową społeczność nauczycieli[1].

Od tego czasu ruch OER stopniowo rozwijał się na całym świecie, np. Narodowa Komisja Wiedzy rządu Indii stworzyła program mający na celu adaptację i zastosowanie materiałów OER w indyjskich instytucjach edukacyjnych[2]. W 2007 w Kapsztadzie powstała nieformalna koalicja organizacji tworzących treści OER, która została zawiązana poprzez wspólne podpisanie tzw. Deklaracji kapsztadzkiej dokładnie definiującej na nowo znaczenie tego terminu[3]. Ze strony polskiej deklarację tę współtworzył i podpisał Jarosław Lipszyc z Fundacji Nowoczesna Polska.

Idea budowania otwartych zasobów edukacyjnych wyrosła na idei open access (OA), która rozwija się od początku lat 90. w ramach Open Access Movement. Ruch Otwartej Nauki walczy o otwarty dostęp do publikacji naukowych, co wyraża się głównie poprzez publikowanie w czasopismach oraz repozytoriach, które udostępniają treści naukowe w Internecie. Przykładem wydawcy publikującego czasopisma naukowe na wolnych licencjach jest Public Library of Science. Działania na rzecz wspierania tego rodzaju czasopism i wydawnictw są prowadzone m.in. przez organizacje i osoby, które podpisały w 2003 tzw. Deklarację berlińską[4] zainicjowaną przez niemieckie Towarzystwo Maxa Plancka.

OZE w Polsce[edytuj | edytuj kod]

3 października 2006, w ramach projektu Opracowanie programów nauczania na odległość na kierunku studiów wyższych – Informatyka, przy Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki i Centrum Otwartej Multimedialnej Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego, został oddany do użytku serwis Ważniak. Serwis ten wprawdzie jest bezpłatnie dostępny do czytania dla każdego, ale brak jest w nim informacji o warunkach redystrybucji i powtórnego użycia, w związku z czym nie spełnia warunków zawartych w Deklaracji kapsztadzkiej[5].

W 2008 r. została powołana nieformalna Koalicja Otwartej Edukacji, która zawiązały 4 organizacje: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, ICM UW / CC-Polska, Fundacja Nowoczesna Polska oraz Stowarzyszenie Wikimedia Polska[6]. W czerwcu 2015 roku Koalicja składała się z 32 organizacji[7]. 23 kwietnia 2009 Koalicja zorganizowała konferencję „Otwarte zasoby edukacyjne w Polsce” w Sali Kolumnowej polskiego sejmu pod patronatem marszałka sejmu, z udziałem m.in. polskich parlamentarzystów, przedstawicieli ministerstw oraz gości zagranicznych (UNESCO, Connexions)[8].

8 stycznia 2010 roku Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie uruchomiła serwis Open AGH, gdzie pracownicy, doktoranci i studenci AGH dzielą się opracowanymi zasobami edukacyjnymi. Serwis ten działa w oparciu o licencję Creative Commons-Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0 Polska (CC-BY-SA-NC PL 3.0)[9]

W 2012 r. został uruchomiony rządowy program „Cyfrowa szkoła” w ramach którego tworzone są również E-podręczniki, które mają zostać udostępnione na licencji Creative Commons – Uznanie Autorstwa 3.0[10]. Projekt ten spotkał się z krytyką środowiska tradycyjnych wydawców podręczników szkolnych[11][12].

Stan zasobów[edytuj | edytuj kod]

% udział państw w tworzeniu zasobów OER (według raportu OECD z 2007 r.)

Badania przeprowadzone w 2007 r. na zlecenie OECD Giving Knowledge for Free: the emergence of Open Educational Resources wykazały, że w skali świata, ponad 3000 kursów z ponad 300 uniwersytetów było dostępnych na zasadach zgodnych z definicją OER[13].

Przykłady zasobów OER[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Materiały konferencyjne: Forum on the impact of open courseware for higher education in developing countries: final report. Paris 2002, UNESCO.
  2. National Knowledge Commission Working Group on Open and Distance Education. 2007. Report of the working group on Open Access and Open Educational Resources. New Delhi: National Knowledge Commission, Government of India, s. 3.
  3. Kapsztadzka Deklaracja Otwartej Edukacji Ku otwartym zasobom edukacyjnym.
  4. Berlin Declaration on Open Access to Knowledge in the Sciences and Humanities. oa.mpg.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-29)]..
  5. Strona o projekcie Ważniak.
  6. O Koalicji. [dostęp 2013-08-19].
  7. Członkowie. [dostęp 2015-07-05].
  8. „Konferencja Otwarte zasoby edukacyjne w Polsce w Sejmie”.
  9. Zasady Licencjonowania, Open AGH. open.agh.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
  10. E-podręczniki do kształcenia ogólnego. Ośrodek Rozwoju Edukacji. [dostęp 2013-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)]. (pol.).
  11. Piotr Marciszuk: Edukacyjny, cyfrowy monopol. Forbes. [dostęp 2013-08-19]. (pol.).
  12. Artur Grabek: Biznes krytykuje cyfrowe plany rządu. rp.pl, 2013-06-20. [dostęp 2013-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-02)]. (pol.).
  13. Giving knowledge for free: the emergence of Open Educational Resources., Wydawnictwo OECD, Paris 2007, s. 40.
  14. Stron startowa MIT OpenCourceWare. ocw.mit.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-12)]..
  15. Strona główna OpenLearn.
  16. Free High School Science Texts, strona początkowa.
  17. Strona Główna Connexions.
  18. Strona Główna COSL. cosl.usu.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-10)]..
  19. Opis projektów ISKME.
  20. Opis projektów Fundacji Nowoczesnej Polski.
  21. Biuletyn EBIB. Open Journal Systems. [dostęp 2019-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-19)]. (ang. • pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]